Mani

Mani (ili Manihej; oko 216.-276.) je bio filozof, svirač, slikar, lekar i prorok, rodom iz Seleukije kod Ktesifona, tadašnje prestonice Persije (odnosno Sasanidskog carstva). Smatra se osnivačem manihejstva.

Prema persijskom predanju, Mani je bio hrišćanski sveštenik. Pokušao je da u svom učenju spoji Hristovo i Zaratustrino učenje, odnosno da izvrši reformu mazdaizma, tako što bi u njega uključio sve poznate religijske tradicije koje su u Mesopotamiji živele. On je iz mazdaizma, hrišćanstva (uz znatnu primesu gnosticizma) i budističkih elemenata, posebno budističke etike, stvorio novu dualističku religiju sa hrišćanskom terminologijom koja se naziva manihejstvom. Oko 240. god. počeo je da propoveda svoje učenje u vreme persijskog cara Sapora I. Mani je za zivota imao 12 učenika oko sebe, što je bilo oponašanje 12 apostola Isusovih.^[1] Jedno vreme boravio je na Istoku, u Indiji. U Persiju se vratio oko 270. god., ali nije bio rado primljen. Oko 276. god. bio je mučen i ubijen razapinjanjem na krst.

Mani je imao više pisanih dela, od kojih su bila najpoznatija Knjiga divova i Osnovna poslanica^[2], koja su izgubljena.

Jer svaka duša i svako živo biće koje se kreće učestvuje u suštini dobrog Oca.

Mani je sebe opisivao kao "učenika Isusa Hrista", ali ga je hrišćanska crkva zbog njegovog učenja odbacila kao jeretika. Po Manijevom učenju od praiskona postoje dva uzajamna nezavisna počela, dobro i zlo, te se njegovo učenje kvalifikuje kao dualizam. Bog je tvorac duhovnog sveta a materiju je stvorilo zlo biće. Tako je svetlost zatvorena u ljudsko telo. Zato je došao spasitelj Isus, koji je učio ljude kako da se izbave.

Svrha postojanja čoveka je oslobođenje duha iz telesnih okova. Čovek je dužan da čuva čistotu svoje duše kroz uzdržavanje kako bi malo po malo iz materije oslobodio božansku suštinu koja je u njemu zatvorena. Bog je u tu svrhu u pomoć ljudima slao proroke u učitelje: Noja, Avraama, Isusa, a među njima je i Mani. Manijevo učenje je služilo kao snažna inspiracija raznih gnostičkih i hrišćanskih zajednica. Manijeva religija se raširila po čitavoj severnoj Africi uz Sredozemno more sve do Španije. Čuveni crkveni otac sveti Avgustin, pre nego što se obratio, bio je devet godina manihejac.

Preko Manijevih učenika su sačuvana mnoga apokrifna hrišćanska dela, poput Tominog jevanđelja, koja bi inače bila izgubljena.

• Manihejstvo
• Mazdaizam
• Zoroastrizam
• Hrišćanstvo
• Gnosticizam

Mani na Wikimedijinoj ostavi

• Epifanije Kiparski, Manesovo učenje - Manihejstvo Arhivirano 2016-03-05 na Wayback Machine-u (spis protiv Manija)