Aphuru-puliwyanu runa
(Aphru-buliwiyanu runa-manta pusampusqa)
| Aphuru-puliwyanu | |
|---|---|
| Mama llaqta |  Qullasuyu
|
| Riqyun | Amarumayu sach'a-sach'a suyu |
| Tiyay | Chuqiyapu suyu, Chinchay Yunka puruwinsiya, Urin Yunka pruwinsya |
| Runakuna | 22.000 [1] |
| Simi | kastilla simi* aymara simi* |
| Iñiy | |
 Puliwyapi Inrihina runa llaqtakuna | |
Aphuru-puliwyanu icha Apru-puliwyanu nisqaqa lliw kastilla simita * / aymara simita * rimaq runakunam, Uralan Awya Yalapi, Amarumayu sach'a-sach'a suyupi, Puliwyapi, Chuqiyapu suyupi, Chinchay Yunka pruwinsyapi, Urin Yunka pruwinsyapipias tiyaq.
Tiyay
llamk'apuy| Suyu | Puruwinsiya | Munisipyu | Ayllu llaqta |
|---|---|---|---|
| Chuqiyapu suyu | Chinchay Yunka pruwinsya, Urin Yunka pruwinsya | Chulumani munisipyu, Quruyqu munisipyu, Quripata munisipyu | Chikaluma, Mururrata, Tocaña, Quripata, Dorado, Chico Chijchipa, Negrillani |
Rimay
llamk'apuyAphru-buliwyanu runakunaqa kastilla simitam / aymara simitam rimanku.
(* castellano y el aymara deformados en la pronunciación y a veces en lo semántico)
Huk sutikuna (kastilla simi - aphru-buliwyanu runakunap simin):
- arroz: Aró, aló
- tamboril: bomba
- vela: candela
- mayordomo: caporal
- lo he: loi
- usted: oté
- látigo: suraigo
- llores: yorís
- madre: mai
- padre: pai
- compadre: compai
- choza, casa: bohío
- Qué dice?: Insé?
- negro: prieto-preto
- depósito de coca: matuasi
- eres: sois
- regalar: rigalar
- estar: istar
Kaypipas qhaway
llamk'apuyPukyukuna
llamk'apuy| Buliwya suyupi runa llaqtakuna | ||
|---|---|---|
| Antikuna, Qullaw: Aymara runa · Chipaya runa · Qhichwa runa · Uru runa | ||
| Amarumayu sach'a-sach'a suyu: Aphru-buliwiyanu · Araona · Ayoreo · Baure · Kanichana · Kawiña · Kayuwawa · Chaqubu · Chiman · Chikitus · Ese'eqha · Warasuqwe · Warayu · Itonama · Huwakinyanu · Leqos · Machineri · Maropa · Moré · Moseten · Mowima · Musu · Yura (Nawa) · Pakawara · Siryono · Takana · Toromona · Yaminawa · Yuki · Yurakari | ||
| Hatun Chaku: Tapiete runa · Waraniyi runa (Chiriwanu, Simba) · Weenhayek runa | ||
| Hukkuna indihina runa llaqtakuna: Qumlik | ||
| Mawk'a runa llaqtakuna: Inka | ||