Llikacha
Llikacha, Awari icha Sistima nisqaqa hukllachasqa icha hukllachasqa nipakuna huñusqakunam, hukllachasqa llapanta ruwanapaq huk kamachiykunamanhina llamk'aq.[1] Huk llikacha, muyurisqa, pachamamawan kallpachasqa, saywakuna, pawa, munanayachiy nisqawanmi willakun, llamk'ayninpipas rikuchikun. Llikachakunaqa llikacha ñasa nisqamanta huk llikacha hamut'aykunamanta yachaymi.
Llikachakuna achka sapsi kaqninkuna chaymanta kayninkuna nisqayuq kanku, chaymanta pawa, llamk'ana(kuna), kayqan chaymanta chawpitinkuchikuy.
Hamut'anakuna
- Pachamamamanta, runapa ruwasqan llikachakuna
- Kanmi purun, runapa ruwasqan (ch'anta) llikachakuna. Purun llikachakunaqa manapascha huk objetivo aparente nisqayuqchu kanman ichaqa comportamientonkuqa interpretasqa kanmanmi munanayachihina huk qawaqpa. Runapa ruwasqan llikachakunaqa imaymana munanayachikunawanmi ruwakun, chaykunaqa llikachapa utaq chaywan ruwasqan ima ruwaywanmi aypakun. Huk llikachapa partenkunaqa tupaqmi kanan; "huk hukllachasqa entidad hina llamk'anankupaq ruwasqa" kananku tiyan — mana chayqa iskay icha aswan sapaq sistemakuna kanman.
