[go: up one dir, main page]

Ir al contenido

Hullaqa

Wikipediamanta

Hullaqa
Juliaca Edit the value on Wikidata
pa wallqanqan
Hullaqapa⠀wallqanqan Edit the value on Wikidata
pa unancha
Hullaqapa lapharan Edit the value on Wikidata
Hullaqa
Hullaqap rikch'an Santa Krus Urqumanta
Names
Aymar Hullaqa
Kastilla Juliaca
Kamachiy
Mamallaqta Piruw Edit the value on Wikidata
Suyu Hullaqa distritu Edit the value on Wikidata
Wamani San Ruman
Simikuna Qichwa, Aymar, Kastilla
Kuraka David Sucacahua Yucra
Prefect Mario Benavente Llerena
2019-2021
Postal yupaynin 21101 Edit the value on Wikidata
Runa-kaqnin
Runap-sutin Hullaqa -runa
Runakuna 276 110 Edit the value on Wikidata   hab.
left 157 253 (%57) 150 164 (%54.4) right
Allpa-saywachiy
Hanaq-kay 3 825 m Edit the value on Wikidata
Min. 3 820
Max. 4 010 (Waynaruq'i urqu)
Kordinadakuna 15° 29′ S, 70° 08′ W / 15.49°S,70.13°W / -15.49; -70.13
Ñaña llaqtakuna San José, Watimala llaqta, Tunja, Ampatu llaqta,⠀Guadalajara Edit the value on Wikidata
Pacha UTC UTC-05:00 (es) T'ikray Edit the value on Wikidata
Saywitu
Mapa
T'inkikuna
Llaqtap panq'an https://munisanroman.gob.pe/

Hullaqa, Chullasqa icha Huliyaka; (kastilla simipi: Juliaca) nisqaqa Piruw mama llaqtapi, Punu suyupi, huk llaqtam, San Ruman pruwinsyap uma llaqtanmi. Sinchi hat'unmi qhatu llaqtapa kanqa. Allin ñankunata kanchu, achqa llaqtakunakamapis chayamurkan: Qusqu, Ariqipa, Chuqiyapu, Lampa, Punu, Wankani, Kapachika, Asankaru, Escallani, waqkunata hina. Runakuna nirqapun wayrallaqta, sinchi wayrarakchu, kaypi phawarin chakra yapuy killa, tarpuy killantin.

225.146 runakuna (2007) kaypiqa tiyan, 3824 mitrukuna kachkan, wichay Titiqaqa qucha, qaylla Chakas quchantin, Sillustani chullpakunata qaylla hinaq

Ñawpaqta, warmikuna ruarqan p'achakuna, qhatun churarqan waj mama llaqtarunakunapaq. Chaywanchu, churamurkan 'chankakuq llajta'

Sapa hatun puquy, pawqar waray killantin Hullaqa p'ukllay paqarin, kayta aswan hatun tukuy Piruw raymichakuy kan, tusuqkuna sinchi llimphisqa pach'a llaqtan ñankuna purin, tusun, upyan. Achka Qullasuyum tusunakuna kallpachinku, hinaqtin sapa qhulla puquy killa, San Sebastian qhachwa qallarin.

Allin apaykachana kay llajtapi kan, ñankuna, antakuru allinchasqa kachkan, kaykunaqa llapa runakuna qarukama apan, lliw Piruw uransuyu llaqtakunap tinkin (Punu, Qusqu, Ariqipa, Takna), Qullasuyu qiqin Chuqiyapu Ña may urin llaqta riqti kaypi puriyta kananta.

Kay llaqtapi hinaq tiyan kay Inka Manqu Qhapaq antanka pampa, wakin hawa llaqtakunamanta runap Hullaqaman chayan hinaqtin mayqinkama ripun. Kaymanta tukuy Punu Suyu atiwanlla chayanaypaq kan.


Ramón Ríos wiñaykawsay yachaq, Hullaqa chhullasqa kaypi rimaynin hamun. Chayta nin, Waynaruqipi achka qhiskata kan, hinaptin, inkakunap chayamuptin qhiskata qhawarqanku, hina nirqan "chhullasqa kaypi".

Ña, Justo Ruelas nin; Hullaqa Shulla Qaqa rimana hamun, qhiskarayku qiqin hina

Unay pacha: 10,000 pñ – 1532

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Huqkaq runam chayarkan chinchaymanta, Ñawpa 6000 watakuna kunamanta, urukuna tiyarqan qaylla mayuqata quchaqatantin. Chakas qucha, T'uruqucha, Qoriwat'a qucha, Quchapampa hina. Chay runakuna mikurqan: ispi, challwa, karachi, mauri, tutura, waqkunanmin. Paykunaqa, tutura wamp'u ruwarqan, chaywanchu, ripurkan waq quchakunakama challwa hap'irqanpaq.

Huqkaj wakikuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Ñawpa 3000 watakuna kunanmanta, Qaluyu waki paqarisqan Q'omer Moqopi, paykuna ruarkan waruwarukuna, p'achakuna, rumi llank'aypaq. Uywarqan papa, kuy, qinua, alpaca, karachi, kañiwa, wajkunanmin. Chaqay pachapi, Pukaraq runa hampurqan , chaywanchu, Waynaruqi waki paqarirqa. Kayta allin raqch'ikuna saqerqawan. Llachay mawq'a wakiyoq Oscar Ayca Gallegospa nirqapun paykunaqa ch'awpi llajta tiyarkan qaylla Waynaruqi urquqata.


Plaza de Armas.
Ciudad de Juliaca.
Hullaqa runakunap wiñaykawsaynin
Wata Runakuna
1573 5.938
1583 7.894
1689 8.695
1862 10.725
1865 12.497
1876 16.276
1916 17.746
1940 20.034
1961 26.351
1969 96.965
1981 107.159
1993 145.147
1994 164.714
1995 170.445
1996 175.408
1997 179.840
2000 191.530
2005 208.918
2006 211.755
2007 216.716
2008 223.427
2009 243.710
2010 249.269
2012 254.947
2014 260.696

Hullaqa kimsa distritukuna kan:

Distritukuna
La Ciudad
Chhikan
km²
Runakuna
censo 2007(hab)
Runakuna, 1 watam huchun
(Natalidad) Censo 2007(hab)
Wasikuna
(2007)
Quñuna
(hab/km²)
Hanaqchay
msnm
Karuq
chawpimanta (km)[1]
San Ruman saywitu
Hullaqa ** 533,47 km² 225.146* 3.802* 66.871 422,04 3824 0 km
Qaraqutu** 285,87 km² 6.058* 0.121* 1,374 21,19 3820 Waqaypataman 9,35 km
Total 2179,08 km² 227.615* 4.414* 51.024 511,742
*INEI-man willakuqkuna[2]
**Llapan llaqta distritukuna


  • P'ujllay
  • San Sebastian qachwa
  • Alasitas raymi


Hullaqa llaqta achka kitikuna kapun, wakin wiñaykawsaynin wakin sallqaynin, hinaq kaypi wakin llumphasqa puriykuna kachkan Santa Catalina inlisya hina, Waynaruqi urqu, Chakas qucha, Qukan ayllu llaqtantin.

Santa Catalina inlisya

Santa Catalina inlisya

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Qhapaq qillqasqa: Santa Catalina inlisya

Hullaqa waqaypatampi kachkan, warruku-indihina ruwachinasqa kan, ruwayta qallarinta yaqa kay 1649 watam, jisuitakunam paqarinkaqu, ña 1774 tukurqanku, sinchi sasapuni sayachinanpaq. Sapa huq turri kanku, kaypika huk sapa kampana kan, sillar rumi Ariqipaman aprarirqanku, kay pirqawasinta ruwananpaq.[3] Kunansi, franciskanukunap kamachikun.

La Merced inlisya.

La Merced inlisya

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Qhapaq qillqasqa: La Merced inlisya

Kay La Merced inlisya sinchi chanisqa ripublikam pacha kapun, allin wasiy kamay ruwasqa. Kuntip Bolognesi Patam kan.

Puka rumiwan ruwasparkaqu mitalkuna hinaq, kanku sapa huq turri intiwatanantin, kay inlisyia Diego Laymeman ruwasqa karqan. 1959 watam qallarinqaku 1995 musuqmanta tikraypakun. Kunan pacha, kay inlisyata achka runakuna purin, ima imankunapas apayananku. Kay qaylla Hullaqa sayana kachkan

Franciscanu kunwintu.

Franciscanu kunwintu

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kikin sutichasqa Santa Barbara kunwintu.

Kan huq hatunwasi tawa sarunakuna Hatun Rumiyoq Urqu wichan ruwarqanku, llaqa 40m Hullaqa waqaypatampi , kanku huk rumanu wasiy kamay Katuliku pachamanta ruqarqankiku.

Ñawpa pacha chanisqanrayku, kunan achka llumphasqa kan.

Yuraq Kristu.

Yuraq Kristu, Waynaruqi urqu

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Qhapaq qillqasqa: Waynaruqi urqu

Waqhaypatam urin kunti kan, ñawpa siq'i hinaq kan, sobre Waynaruqi chimpan. Yuraq kristu, urmiyun ruwachisqaqa, widrio hinam, karu pachamanta rikunta atinchu.

Kaymanta aswan Karu hina rikurkan atinku, hinaqtin, ña llapan Hullaqa llaqta, Arapa qucha, Titiqaqa qucha, Qaraqutu, hatun pampakunata waq quchakunapas rikuyta atinku. Hinaqtin kay Urqumanta sinchi willqasqa kan, kallpachakun llapan Hullaqa qayllakunapas, ña 1987 ruwarqanku, iskay killata tukuchirqanku. Kunanmi kay urquman achka runakuna siqan, kallpanapaq, rikhunapaq; alasitas raymin p'ukllantin kayta hunt'asqa kutin, sumaq chanisqa kan

Las Calceteras wasiukhu qhatu.

Las Calceteras wasiukhu qhatu

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kimsa sarunakuna kan, chinchay Bolognesi pata kan. Huk hatun qhatu wasi ukhumpin kachkan, sinchi makipura windinkan,rantin achka pach'akunata (chullukuna, chumpakuna, lliqllakuna, waq pach'akuna) kayta alpaqantin ruwan. Wakin pach'akuna, allin ruwanchasqa kan, hinaq, hawa mamallaqtakunaman rin, qhatun, allin chaninchasqa kan.

Chakas qucha.
Qhapaq qillqasqa: Chakas qucha

Chakas qucha (Laguna de Chacas) nisqaqa huk qucham, 10 chinchan Hullaqa kan, qaylla Qukan Chakas ayllu llaqtam. Hatun Urququna kay quchata muyurin, Ikinitu hinam (aswan hanaq kay kitikuna kan)

Kay quchata wiqihina kan, qaylla 6. km-kuna, Achka uywana, yurana imankunapas kan, pharay pacha sinchita wiñarinku, sumaqpacha kan


Rikcha:Carnaval de juliaca.jpg|Karnawal


Llaqtapi paqarisqa

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Hullaqap rikch'aynin Santa Krus urqumanta
Hullaqap rikch'aynin Santa Krus urqumanta


1933 watam Qullasuyumpi, huk llumpha

  • Colegio de Ciencias Aplicadas Nuestra Señora del Carmen
  • Colegio Danielle Mitterrand
  • Colegio Salazar Bondy
  • Centro Educativo Mariano Nuñez 70565
  • Centro Educativo Manuel Nuñez Butrón 71014-1121
  • Centro Educativo N° 11204
  • Centro Educativo María Auxiliadora 1122
  • Centro Educativo Carlos Dante Nava
  • Centro Educativo Santa Maria 70536 -1131
  • Colegio Franciscano San Román
  • Centro Educativo Tupac Amaru Nº 70545
  • Colegio Particular de Señoritas Elena de Santa María
  • colegio Santa Catalina
  • Institución Educativa Primaria N° 70610 de la Urb. Santa Adriana

Yachay wasikuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
  • Fransiscanu San Ruman Llachay Wasi
  • Colegio "Gran Unidad Escolar Jose Antonio Encinas"
  • Colegio Salazar Bondy
  • Colegio José Maria Arguedas Industrial 45
  • Colegio Las Mercedes
  • Colegio Emblemática Politécnico Regional "Los Andes"
  • Colegio "Comercio 32"
  • Colegio Gregor Mendel
  • Colegio Pedro vilcapaza
  • Colegio "Brigham Young School"
  • Colegio San Vicente de Paúl
  • Colegio Eduardo Forga Selinger
  • Colegio Claudio Galeno
  • Colegio Danielle Miterrand
  • Colegio Santa Catalina
  • Colegio Elena de Santa María
  • Colegio Nacional Las Mercedes
  • Colegio Industrial INA 91
  • Colegio "Luz Andina Reyna de las Américas"
  • Anexo varones "Andean Light"
  • Colegio Técnico Industrial Perú Birf
  • I.E.P. "La Salle"
  • Colegio "Simón Bolívar"
  • Colegio "Real Convictorio"
  • Colegio Sigma

Suntur, yachay sunturtin

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
  • Instituto Superior Tecnológico Privado Salazar Bondy
  • Instituto Superior Tecnológico Privado Tecnotronic
  • Instituto Superior Tecnológico Privado UNITEK
  • Instituto Superior Tecnológico Privado San Juan Bautista la Salle
  • Instituto Superior Tecnológico Privado Nazaret
  • Instituto Superior Tecnológico Público Manuel Nuñez Butron
  • Instituto Superior Pedagógico Publico - Juliaca
  • Escuela Superior de Formación Artística E.S.F.A. - Juliaca
  • SENATI - Juliaca
  • Universidad Nacional de Juliaca
  • Universidad Andina Néstor Cáceres Velásquez
  • Universidad Alas Peruanas
  • Universidad Peruana Unión

Willay kamayuq

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Wakin willana Hullaqapi kachkan:

  • Runa Soncc'o (1935 - 1948)
  • La voz de Juliaca (1946)
  • Sayariy (1975)
  • Calcetera (1974)
  • Danza y avanza (1992 - 1993)
  • Acción (1950 - 1961)
  • Adelante (1946)
  • Horizontes de Cultura (1964)
  • Huaynarroque (1967)

1950-pi,Federación de Periodistas del Perú tampunta ruwarqan, Dr. Manuel Nuñez Butrón ummaliq.

1959, Radiyu Hullaqa qallariqqan Victor Urviola Garrido, kamchiknin.

Hullaqapi tiyan Escuela Superior de Formación Artística Pública de Juliaca, kachiychasqa ruwankupaq

Hullaqapi kay simikunata kan: Qhichwa, Aymara, Kastilla simi

Hullaqap simin qhichwata, kastilla simipi kuyurirqan. Kunan pacha, wakin aymar runakunata anti laruman hamurqa, ñaWankani Muhumanta runakunap hamun, hinaqsi aymaran hamunqaku.

Idiomas y dialectos de la ciudad de Juliaca[4]
Simi Rimay Runakuna
Kastilla Antiq 134 408
Qhichwa Punu 58 535
Aymara Qulla 19 310
Ashaninka - 22
Waq - 27
Hawa simi - 23
Salteñakuna


Hullaqapi achka mikhunakuna kan, sumaqmi.

  • Thimpu: Papakuna, chuñukuna, muña, ajo, uchu aychantin (challwa, uqhiya icha alpaqa) ruwasqaña sibollantin qurin
  • Warqhata: Thimpu hinaq, uywa umantin
  • Kharachip kaldun: Kharachi, yana-yuraq chuñu, sinchi kallpachaska phusphuruman, runuakunap uman kallpachin
  • Kankachu: Kankasqa aycha, papantin llaqhwantin.
  • Mazamorra de quinua: Qinuantin, kaltin
  • Pesq'e: Qinuantin ruwasqa
  • Challwa frita: Challwa rurarqan, Chakas quchamanta, Titiqaqa, Arapantin.
  • Umap kaldun: Uman, yana-yuraq chuñu, papantin, sinchi sumaqpuni kay michunata
  • Chairo: Chuñu, chunchuli, charqintin ruwarisqa
  • Ch'uñu lagua: Ñutu chuñu ruwarisqa
  • Saqta: Qaylla chay ají de gallina nispa
  • Qhispiñu: Pesq'e hinaq, chakisqa
  • Watya: Papa, chuñu, uchu, aychantin kaywisqa pachan ukhu champ'akunan waqaychasqa
  • Chunchuli: Chunchulli uchuntin, papantin, allin kaywisqa, ruwarisqa
  • Pastel de quinua al horno: Tanta hina
  • Ensalada de papa lisa: Waq mukhunawan rin
  • P'asanqalla: Puqur hina
  • Chicharrón de alpaca: Alpaqan aychan kusa kankaska
  • Chupe de quinua: Qinua, yurakunantin maqlliska
  • Aswa: Sarawan ruraspa

Kurku kallpanchay

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Hullaqa llaqtaman, aswan runakuna sinku hayt'ana pukllan, isanka rump'u hinam. Hullaqap hukkaq sinku hayt'ana wankurinakuna kan American Star nisqa.

Sinku hayt'ana wankurinakuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Wankurina Qayllarin Pampa Liga
Club Deportivo Diablos Rojos 15 ñiqin qhulla puquy killapi 1965 watapi Guillermo Briceño Rosamedina Copa Perú
Franciscano San Román 16 ñiqin chakra yapuy killapi 2000 watapi Guillermo Briceño Rosamedina Copa Perú
Defensor Politécnico 10 ñiqin qhulla puquy killapi 1982 watapi Chanka-lata Copa Perú

Kurku kallpanchay pampa

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Hullaqapi wakin Sinku haytay pampa kachkan

  • Hullaqa Monumental sinku hayt'ana pampa
  • Guillermo Briceño Rosamedina sinku hayt'ana pampa
  • Manuel A. Odria sinku hayt'ana pampa
  • Hullaqa Pulitikniku sinku hayt'ana pampa
  • Qaraqutu sinku hayt'ana pampa
  • Chanka-lata sinku hayt'ana pampa
  • Néstor Cáceres Velásquez Yachay Suntur sinku hayt'ana pampa

Qayanqillqakuna, waq sut'ikunantin

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Qayanqillqakuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kay qayanqillqakuna hap'in: [3]

  • Antip huñuna uma llaqtan (Ley N° 24746)

Hullaqa kay sut'ichasqa karqan: [3]

  • Altiplanop perlan
  • Kusmupulita Llaqta
  • Machuaychakunap, Ch'iñipillkukunap hallpan
  • Wayra Llaqta
  • Altipampap T'ikan

Hullaqapi tukuy apaykachana kachkan, kaykunatawan allinchasqa hinaq, kaypi Inka Manqu Qhapaq antanka pampa kan, antakuru, karrukuna kan.

Ña pitaq mayqin Punu Suyu ripuptin munan, Hullaqaman qallarinka, hina, kaykunaman tinkisqa kan:

Antanka apaykachana

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Inka Manqu Qhapaq antanka pampa.

Inka Manqu Qhapaq antanka pampa Hullaqampi kachkan, kay antanka pampa sapalla tukuy Punu Suyu kan, llaqtan wichay kitiman ruwasqa kachkan, kaylla walsapata kiti, Lampa lluqsina. Kay antanka pampa, tukuy Awya Yala sayt'uchaq kan, llaqa 4.2 km. Aeropuertos Andinos del Perú kamachisqa. K'alan antankakuna kaypi uranchata atin

Qayllariy 2013 Boeing-ta antankanta mallinapaq nirqan Boeing [5] Kay antanka pampa akllasqa karqan, allin pacha, pampa, chiri, chaki, waqkunaraykupas; mallinakunaqa allinchasqa kan, nirqan.

Chaninlla, kaykunakama rin Limaq, Qusqu, Ariqipa

Kay wankurina kamachin:

  • LAN Perú
  • Avianca

Pacha apaykachana

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Vía Juliaca-Puno.

Hullaqapaq kay apaykachana chanisqa kan. Hullaqa chawpin Piruw urinsuyu kachkan, hinaqtin ñankunata kaymanta qallarin maykinkama. Hullaqamanta asphaltasqa ñankunata rin: Qusqu, Ariqipa, Punu, Wankani, Lampa, waq k'iti-kama

Brasil-man kunan, kay Interoceanica nispa tinqirqan. Covisur nisqa, asphaltarqa kay Hullaqa-Punu ñan, hinaqtin sinchi hunt'asqa kay ñanta kachkan, kunansi, wakin mask'aqkuna nin, kay ñanta waq ñan ruwachina karqan, hinaqtin kunan huk hatun ñan ruwachkan autopista nisqa.

Kay chawpi Punu Suyumanta, musiku sinchita wiñasqa, pampa kananptin aswan ñankunata uskhachasqa kan

Antakuru apaykachana

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Hullaqa sayana.

Llaqtapura, Tras-Andino Antakuruñan rin, Perú-Rail-man kamachisqa. Puno, Cuzco, Ariqipa-ntin chayan, waq mamallaqtakuna runam apaspa. Ripublika pachan sinchi mawk'asqa karqan , kunanmi hinaq, wakin runakuna kaywan kuyun, qallarirqan llaqa huq pachawata (1871), lantin llaqtakuna aswa-phisi wiñarkan, hinaqtin achka qhatun apan makipurantin.

Kay ñankunata kan: Qusqu-Hullaqa-Punu, Qusqu-Hullaqa-Ariqipa, Ariqipa-Hullaqa-Pununtin.

Kunan, sinchi llumphasqa kay antakuru kan, hawamanta runakunap chaniyuq kan

Karuwillanakuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Karu rimana llikantin

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

OSIPTEL-ta nin: [6] 2012-2013, Hullaqa qaylla 7000 Internetman tinkisqa kan.

Karu rimay llikantin, kaykunawan hasp'isqa: Movistar, Claro, Entel, Bitel, Virgin Mobile.

Kichasqa ñawikaruy

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Ñawikaruy

VHF

  • Frecuencia Latina (Canal 2)
  • TV Sur (Canal 4)
  • RED TV (Canal 5)
  • América Televisión (Canal 7)
  • TV Perú (Canal 9)
  • Panamericana Televisión (Canal 11)
  • Perú TV (Canal 19)

UHF

  • Peruana TV (Canal 14)
  • Altiplánica TV (Canal 15)
  • Nova TV (Canal 17)
  • Mundo TV (Canal 21)
  • Andina de Televisión ATV (Canal 23)
  • AP TV (Canal 25)
  • Fama TV (Canal 27)
  • Radio y televisión del Perú (RTP) (Canal 31)
  • Cositel (Canal 51)
  • Canal 35 (Canal 35)
  • San José televisión (Canal 37)
  • TBN-Enlace (Canal 39)
  • Pontificia TV (Canal 41)
  • Xtremo TV (Canal 45)
  • Telefé (Canal 47)
  • Canal e (Canal 64)
  • Canal 53 (Canal 53)
  • Collasuyo TV (Canal 55)
  • GRAMI TV (Canal 57)
  • Canal 59 (Canal 59)

Radiyukuna (FM)

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
  • Radiyu Programas del Perú (RPP Noticias) (88.9)
  • La Exitosa (89.5)
  • La Inolvidable Tus Mejores Recuerdos (90.1)
  • Radiyu Caliente (90.5)
  • Radiyu Juliaca (90.9)
  • Radiyu Libertad (91.3)
  • Antena 10 (92.9)
  • Studio 92 Primeros en tu música (93.3)
  • Las Vegas (94.3)
  • La Karibeña (94.9)
  • San Francisco (95.5)
  • Radiyu Nacional del PerúTu Voz en la Radio (100.5)
  • Radiyu El Sol de Los Andes (104.5)
  • Radiyu Satélite (106.1)
  • Radiyu Perú (106.7)
  • Radiyu Frontera (107.9)

Radiyukuna (AM)

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
  • Radiyu Nuevo Tiempo ''La Voz de la Esperanza''(780)
  • Radiyu Programas del Perú (810)
  • Radiyu Noticias (1050)
  • Radiyu Lider (1150)
  • Radiyu Juliaca (1300)
  • Radiyu Perú (1320)
  • Radiyu Sudamericana (1340)
  • Radiyu Red Andina (1430)
  • Radiyu Sol de los Andes (1460)

Ñaña llaqtakuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Hawa k'itikuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]

Kaypipas qhaway

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
  1. Instituto Nacional de Estadística e Informática Distancia y tiempo que hay de la capital distrital a la capital provincial
  2. Proyección 2010 INEI
  3. 3,0 3,1 3,2 Apaza Quispe, Hugo Didí. «Historia de Juliaca». Temas históricos de Juliaca (1ra edición edición). Juliaca. pp. 53. 
  4. https://web.archive.org/web/20130921150229/http://desa.inei.gob.pe/censos2007/tabulados/?id=ResultadosCensales
  5. (7 de julio de 2013). «Boeing Anuncia pruebas en Juliaca». Willakamay willakuy. 7 de julio de 2013 rikusqa.
  6. «Multan a Operadoras de Telecomunicaciones por interrupciones en Juliaca». 7 de junio de 2013 rikusqa.

Hawa t'inkikuna

[llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy]
Wallqanqa (Punu) Punu suyu Unancha (Punu)
Uma llaqta: Punu
Pruwinsyakuna: AsankaruChukuwituKallawayaLampaMelgarMuhuPunuPutinaQullawSan RománSandiaWankaniYunkuyu
Amachasqa sallqa suyukuna: Aymara-Lupaka risirwa suyuBahuaja-Sonene mamallaqta parkiTitiqaqa mama llaqta risirwa
Urqukuna: AchasiriAllin QhapaqAllqachayaAnaniyaAriqumaAwsanqati (Punu)BalansaniChakiriyuqChapiChawpi UrquChichi QhapaqChimpullaChulumpiriniCh'uxña QutaHatun PastuIkinituJichuqulluJisk'a LarqankuJorge ChávezKalihunKallihunKarupataKawalluniKhunurana (Raya walla)KunakunkaKhunurana (Willkanuta walla)LarqankuLusujuchaLluqisaMinapunta Muru MuruniMuskayaPalumaniPumanutaPumaqulluniQillmaQillqaQillwaqutarit'iQinamariQurwariQuyllur PuñunaQ'iruniRit'i UrmasqaRit'ipataSalluyuSan AndrésSan BraulioSan CarlosSan LuisSanta JuanaSurapataWanakuniWaykiraWaynaqhapaqWila KunkaWilaquta (Kallawaya)Wilaquta (Sandia)Wira ApachitaWisk'achani rit'i urquWisk'achani urquYana QuchillaYanawaraYuraq UnuÑakariya; Wallakuna: Apulupampa wallaKallawaya wallaRaya wallaWillkanuta walla
Quchakuna: Ananta quchaArapa quchaAriquma quchaChakas quchaChakchura quchaChunkara quchaJanq'uquta (Punu)Kukaña quchaLagunillas quchaLurisqutaPukaquchaQ'umir umiña quchaSaraquchaSaqa quchaSuch'i quchaSuyt'uqucha (Lampa)Suyt'uqucha (Melgar)Titiqaqa quchaUmayu quchaUrurillu quchaWiluyuq quchaWiñaymarka qucha
Mayukuna: Ayapata mayuAqhuyani mayuHeath mayuHuchusuma mayuIllawi mayuInampari mayuLampa mayuMakusani mayuPukara mayuQuwata mayuRamis mayuSuch'i mayuTampupata mayuWanqani mayu
Wat'akuna: AmantaniChilataChirita 1Chirita 2IntikaIstiwisLutiPatawataQawana wat'aQipataSikayaSutu wat'aSuwasi wat'aTikunataTitiqaqa wat'aUstutiYuspiki: Yaqa wat'akuna: Chukuwitu yaqa wat'aKapachika yaqa wat'aQupaqhawana yaqa wat'aWat'a yaqa wat'aWat'asani yaqa wat'a
Mawk'a llaqtakuna: Jisk'airumuquKalasayaKutimpuPukaraSillustani
Runa llaqtakuna: AymaraQhichwa
Punu suyupi rimaykuna: aymara simikastilla simiqhichwa simi
Wallqanqa (Piruw) Suyukuna (Piruw) Unancha (Piruw)
Amarumayu · Anqash · Apurimaq · Ariqipa · Ayakuchu · Ika · Kashamarka · Lampalliqi · Lima · Luritu · Mayutata · Muqiwa · Pasqu · Piwra · Punu · Qispi Kay · Qusqu · San Martín · Sunin · Taqna · Tumpis · Ukayali · Wankawillka · Wanuku
"https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Hullaqa&oldid=666372" p'anqamanta chaskisqa (Wikipedia, Qhichwa / Quechua)