Marokko

Marokko (araabsch: المملكة المغربية al-maghrib) is en Königriek in't Noordwesten vun Afrika. Vun Europa is dat scheedt dör de Straten vun Gibraltar. Vun de dree Maghreb-Länner liggt dat an'n meisten in'n Westen un grenzt in'n Noorden an de Middellannsche See, in'n Westen an den Atlantik un in'n Osten an Algerien. Üm de Süüdgrenz gifft dat vunwegen den Striet üm de Westsahara Maleschen. Dat schall woll so lang fudder gahn, bit en UN-Referendum kloor leggt hett, wo de Westsahara denn nu henhören deit. De twee Landstreken bi de Steder Ceuta un Melilla höört to Spanien hento. In Marokko leevt üm un bi 33.241.000 Inwahners.

De Naam

In Marokko sülms is de amtliche Naam för dat Land „al-Mamlaka al-Maghribīya“ („Königriek vun'n Maghreb“, bit 1960 „Scherifisch Königriek vun den Maghreb“). Internatschonal warrt allerdings de europääsche Naam „Marokko“ för dat ganze Königriek bruukt, de vun de Hööftstadt Marrakesch hernahmen is.

Geographie

Vergleken mit anner Länner in Afrika is Marokko nich sunnerlich groot, man de Landschop is heel verscheden. In'n Groten un ganzen kann een seggen, dat gifft düsse natüürlichen Regionen: De Küstenregionen in'n Norden un Westen; de Region vun den Atlantik mit de Meseta vun Marokko, de Bargregionen vun Marokko mit den Hogen un Middelhogen Atlas un de Rifbargen; amenne de Region achter de Bargen mit de Plateaus an de noordööstliche Grenz (Antiatlas) un de Beckenlänner an den Rand vun de Sahara.

De Küst vun de Middellannsche See is tomeist steil un vull mit Felsen. Dor gifft dat veel Kaps un Baais. Bloß, wo de Moulouya dune bi de Grenz na Algerien münnen deit, warrt de Küst wat wieter un hett de Gestalt vun en Becken.

An'n Atlantik grenzt en siede Küst, de meist allerwegens övereen utsütt un wo dat veel Sand gifft. Düsse Küst kann för Habens nich goot bruukt weern.

De Hoge Atlas reckt över 800 km vun'n Süüdwesten bit na'n Noordosten vun't Land hen un maakt dor en lichten Bagen bi. Hier gifft dat de hööchsten Bargen vun den ganzen Atlas un ok vun ganz Noordafrika, dormank ok Marokko sien hööchsten Barg, de Jabal Toubkal (4.167 m).

Städer

De gröttsten Städer sünd (Stand 1. Januar 2004):

Casablanca: 3.672.900 Inwahners
Rabat: 1.550.100 Inwahners
Fès: 1.002.600 Inwahners
Marrakesch: 848.000 Inwahners
Tanger: 620.400 Inwahners
Agadir: 608.600 Inwahners
Meknés: 545.000 Inwahners
Oujda: 457.800 Inwahners
Kénitra: 373.400 Inwahners
Safi: 344.800 Inwahners
Tétouan: 318.800 Inwahners
Kouribga: 206.800 Inwahners
Laayoune: 200.000 Inwahners
Dakhla:100.000 Inwahners

Klima

Dat Klima in Marokko is verscheden. In'n Noordwesten regeert en middellannsch Klima. Man wenn een na Süden un Süüdosten togeiht, sleiht dat üm to en Kontinentalklima, wat vun de Sahara präägt is. De Hoge un de Middelatlas sünd uptofaten as en egen Klimaruum. Ehre hogen Bargen sünd de Schede vun dat Klima. In'n Noordwesten gifft dat dröge un heete Summers un in'n Dörsnitt is dat dor in'n August bi 23 °C warm. De hööchsten Temperaturen liggt in düsse Kuntreien in'n Dörsnitt twuschen 26 °C (Casablanca) un 29 °C (Tanger). De Winters sünd mild (in'n Januar in'n Dörsnitt bi 12 °C) un dat regent veel. Na Süden to warrt de Regen minner (Tanger 900 mm/Johr; Agadir 200 mm/Johr). Na dat Binnenland to speelt de See för dat Klima keen Rull mehr. In de zentrale Meseta un in de Atlasbargen regeert en dannig Kontinentalklima. In Marrakesch (Dörsnitt in'n August 29 °C) kann dat in'n Summer bit to 45 °C heet weern, man in'n Winter kann dat ok bit na 0 °C hen afsacken. An Nedderslääg gifft dat bit to 250 mm in't Johr. Anners sütt dat an de Westkanten vun de Bargen ut: Dor kladdert vun See her de Wulken hooch un regent to'n Deel mehr as 1.000 mm in't Johr af. In Winter fallt düsse Nedderslag bi mehr as 1.000 m Hööchde normolerwiese as Snee. In de Kuntreien an den Rand vun de Sahara süüdlich vun de Atlasbargen regeert en unbannig dröög un heet Wöstenklima. Dor gifft dat bloß hen un wenn mol Nedderslääg un de bringt meist nich mol 200 mm in't Johr. Ackerbo kann bloß in Oasen mit künstliche Watertoföhr bedreven weern. To'n Deel weiht in'n Summer de Schirokko, wat en heten Wind mit allerhand Stoff vun de Sahara her is.

Planten un Deerter

Ok de Plantenwelt is tweedeelt dör de Atlasbargen. Noordwestlich vun de Bargen gifft dat tomeist middellannsche Planten, süüdööstlich finnt sik tomeist de Wöstenstepp. In de bargen mit veel regen un in dat platte Land in'n Westen gifft dat noch utdehnte Woolden mit Steen- un Korkeken, Levensböme, Atlaszedern un Aleppoföhren. Bi 10% vun dat Land sünd so'n Woolden. In'n Süden an de Küst wasst Arganien un Jujuben. Mit den Landbo un Landbruuk över Johrhunnerte hen sünd de middellannsche Planten tohopensmolten up en rest vun Boomheide, Eerdbeerbööm, Pistazien, Machannelbööm un Dwargpalmen. Boven de Wooldgrenz bi 3.100 m gifft dat en Aart vun Polsterplanten. Guntsiet vun de Atlasbargen gifft dat tomeist Dröögsteppenvegetatschoon mit Büschelgräser un Doornstrüker. In de noordööstliche Hoochsteppe wasst dat Halfagras, dat so licht nich unner to kriegen is. In de paar Oasen weert Dattelpalmen anboot.

De willen Deerter hefft sik torüchtagen in de Kuntreien, wo bloß wenig Minschen leven doot. En Reeg vun Aarden, dormank de Wöstenluchs, sünd bedrauht vun't Utstarven. Tämlich veel to finnen sünd noch Berberapen (Magots), Gazellen, Hyänen, Schakalen un Wöstenvösse (Feneks); ok Reptilien as Eerdslieker, Chamäleons, Schildkröten un Slangen gifft dat noch en Masse. Mank de velen Vagelaarden finnt sik Eberen, Dwargadlers, Geiers, Bussarden un Milanen. De Gemarken um den Jabal Toubkal to sünd in dat Johr 1942 to'n Natschonalpark verklaart wurrn.

Inwahners

Um un bi 20 % vun de Marrokaners stammt vun Arabers af. De Berbers maakt bi 80 % vun de Inwahners ut, dormank knapp 60 % Berbers, de de Araabsche Sprake un Kultur annahmen hefft. Se sünd hüdigendags tomeist Buern. Bloß noch ene lüttje Minnerheit leevt noch as Nomaden oder Halfnomaden, tomeist wietaf in den Middelatlas oder up de Hoochplateaus in'n Osten vun't Land. Noordmarokko mit de ole Metropole Fès is ehrder präägt vun Arabers. 34 % vun de Inwahners dor sünd Arabers un 25 % Berbers, de de araabsche Kultur un Sprake annahmen hefft. In Süüdmarokko un den siene Metropole Marrakesch sütt dat anners ut: Hier leevt 30 % Berbers un präägt dat Land stärker. Um un bi 60.000 Utlänner leevt in Marokko, sunnerlich Franzosen, Spaniers, Italieners, Tunesiers un Algeriers. Up de annere Siet leevt bi 1 Mio. Marrokaners in Frankriek.

De Inwahners verdeelt sik ganz unnerscheedlich över dat Land. Twee Drüddel vun de Marokkaners leevt up bi 10 % vun dat Land in'n Noordwesten oder in'n Westen. Ballen doot se sik an de Küsten in'n Norden un Noordwesten un in dat Sebou-Siedland. Ofschoonst dat in Marokko vun fröh af an Städer geven hett, leevt man bloß 57 % vun de Inwahners in Städer. Dat weert ok nich so slank mehr, as in annere Länner in Afrika. 32,9% vun de Inwahners sünd jünger, as 15 Johre (2003) un bloß bi 4,4 % sünd öller, as 65. In'n Dörsnitt kann en Marokkaner dormit reken, dat he 69 Johre oolt warrt (2003). Jedet Johr gifft dat bi 1,6 % Marokkaners mehr (2003).

War dat Pro-Kopp-Inkamen angeiht, liggt Marokko in de Midden vun de afrikaanschen Länner. In'n Dörsnitt sünd in dat Johr 2004 10,8 % vun de Marokkaners ohne Arbeit ween. Sunnerlich bi de Jugend is de Tall höger. Dor wannert veel junge Lüde um na Europa ut. De Inflatschoon hett 2004 bi 1,4 % legen. Vergleken mit annere Staten in frika gifft dat in Marokko en gode Gesundheitsvörsorg. In de Städer is de avers veel beter, as up'n Lanne. Meist de Hälfte vun all Dokters sünd togange in Casablanca un in Rabat. Allgemeene Schoolplicht gifft dat för Kinner vun 7 bit 13 Johren, man bloß 55 % vun all Kinner weert ok würklich na Scholen schickt. 37 % vun de Mannslüde un 62 % vun de Froenslüde könnt nich lesen un nich schrieven (2002). Universitäten gifft dat in Rabat, Casablanca, Oujda, Marrakesch un in Fes.

Sprake

De Amtssprake is Araabsch. Vun de Berbers weert ok en ganze Reeg vun Berberspraken snackt, dormank Tachelhit, Tamazight, Ghomara, Tarifit un Senhaja de Srair snackt. Dor kümmt denn noch Judäo-Berbersch to. As Sprake vun Hannel un Bildung warrt in dat ganze Land ok Franzöös'sch bruukt. In'n Norden, in de Westsahara un um Sidi Ifni to warrt bavenhen ok Spaansch snackt.

Religion

Staatsreligion is de Islam. Bi 99 % vun de Marokkaners sünd Muslimen. Dor höört 90 % vun to de Sunniten vun den Twieg vun de Malikiten. 69.000 Inwahners bekennt sik to dat Christendom, tomeist sünd se Kathoolsche. 8.000 Marokkaners höört na dat Jodendom to.

Länner in Afrika

Afhängige Rebeden: Kanarische Inseln | Mayotte | Réunion | St. Helena, Ascension un Tristan da Cunha | Westsahara

Staten in de Araabsche Liga