Kopytne

Kopytne^[1] (Ungulata) – nadrząd ssaków łożyskowych pochodzących od prakopytnych. Tradycyjnie do kopytnych zalicza się zwierzęta, których kończyny zakończone są kopytami. Dawniej klasyfikowane były jako gromada Ungulata (kopytne), a obecnie w rzędach:

• parzystokopytne
• nieparzystokopytne

Kopytne

Ungulata
Linneusz, 1766
lama
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
(bez rangi)	Ungulatomorpha
Nadrząd	kopytne

oraz wymarłe:

• notoungulaty.

Obecnie do grupy kopytnych zalicza się również, oprócz wyżej wymienionych, blisko spokrewnione z nimi rzędy pochodzące od wspólnego przodka, choć nie posiadające kopyt. Są to: trąbowce, rurkozębne, góralkowce, brzegowce i walenie^[2].

Współcześnie ich pokrewieństwo (w szczególności pokrewieństwo wszystkich grup) jest wątpliwe. Uproszczony kladogram jednej z hipotez zakładających je za Mikko's Phylogeny Archive^[3]:

o Ungulatomorpha
|== †Zhelestidae
`--o Ungulata
   |?- Tubulidentata (rurkozębne)
   |?- †Dinocerata
   |--o Altungulata (Paenungulata)
   |  |--o „Perissodactylomorpha”
   |  |  |-- †Meniscotheriidae
   |  |  `--+-- †Phenacodontidae
   |  |     `-- Perissodactyla (nieparzystokopytne)
   |  `--o Altungulata sensu stricto
   |     |-- †Loxolophidae
   |     `--+-- †Phenacolophidae
   |        `--o Uranotheria
   |           |-- †Embrithopoda
   |           `--+-- Hyracoidea (góralkowce)
   |              `--o Tethytheria
   |                 |-- Sirenia (brzegowce)
   |                 `--o Behemota
   |                    |-- †Desmostylia
   |                    `-- Proboscidea (trąbowce)
   `--o Eparctocyona
      |== †Procreodi
      `--+--o †Bulbulodentata
         |  |-- †Apheliscidae
         |  |?- †Tricuspiodontidae
         |  `--+-- †Periptychidae
         |     `--+-- †Hyopsodontidae
         |        `--o †Panameriungulata
         |           `--o †Mioclaenidae
         |              |-- †Pleuraspidotheriinae
         |              `--o †Meridiungulata
         |                 |?- †Amilnedwardsiidae
         |                 |-- †Kollpaniinae
         |                 `--+?- †Xenungulata (w tym †Pyrotheria)
         |                    |?- †Astrapotheria
         |                    |?- †Notoungulata
         |                    `--o †Didolodontidae
         |                       |...
         |                       `-- †Litopterna
         `--+-- †Arctostylopida
            `--o "Paraxonia"
               `--+--o †Triisodontidae
                  `--+-- †Mesonychia
                     `-- Cetartiodactyla (parzystokopytne i walenie)

Ewolucja ssaków kopytnych