Mesonychia
Mesonychia (średnie szpony) – wymarły rząd średniej wielkości i dużych mięsożernych ssaków, których bliskimi krewnymi są parzystokopytne, a także walenie. Niektórzy naukowcy grupują te ostatnie z Mesonychia w jedną grupę Cete.
| Mesonychia | |
| Okres istnienia: paleocen–rupel | |
 Mesonyx | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd |
Mesonychia |
Zwierzęta te pojawiły się we wczesnym paleocenie. Grupa skurczyła się w eocenie i wymarła całkowicie, gdy ostatni rodzaj, Mongolestes, zniknął we wczesnym oligocenie. Omawiana tu grupa prawdopodobnie narodziła się w Azji, gdzie ich najbardziej prymitywny przedstawiciel, Yangtanglestes, pojawił się we wczesnym paleocenie. Grupa ta była także najbardziej zróżnicowana w Azji i spotykana tam we wszystkich wczesnych faunach paleoceńskich. Od kiedy inni mięsożercy, jak prakopytne i pradrapieżne, stały się rzadsze lub w ogóle zniknęły, zaczęła się w paleoceńskiej Azji dominacja grupy Mesonychia we wszystkich niszach ekologicznych dużych drapieżników. Jeden z rodzajów, Dissacus, we wczesnym paleocenie rozprzestrzenił się w Ameryce Północnej. Było to zwierzę wielkości szakala, którego szczątki odnaleziono na całej półkuli północnej. Natomiast jego siostrzany rodzaj Ankalagon ze środkowego paleocenu z Nowego Meksyku był wiele większy, osiągając rozmiary dzisiejszych niedźwiedzi. Gatunki zaś z późniejszego rodzaju Pachyaena wkroczyły do Ameryki Północnej na samym początku eocenu, po czym zwiększyły znacząco swą wielkość, przerastając nawet ankalagona. Mesonychia były największymi drapieżnymi ssakami Ameryki Północnej od paleocenu aż do środkowego eocenu.
Opis
edytujGrupę tę cechowało silne, aczkolwiek powierzchowne podobieństwo do wilków. Wcześni przedstawiciele posiadali po 5 palców na kończynie. Kończyna prawdopodobnie podczas marszu spoczywała płasko na podłożu (stopochodność). Późniejsze formy miały już 4 palce zakończone małymi kopytkami, a ich palce coraz lepiej przystosowane były do biegu. Jak biegające parzystokopytne, podczas chodzenia ci członkowie Mesonychia (np. Pachyaena) opierali się na palcach (palcochodność). Te "kopytne wilki" były prawdopodobnie najważniejszymi drapieżnymi zwierzętami w paleoceńskich i eoceńskich ekosystemach Europy (będącej w tym czasie archipelagiem)Azji (niepołączonej z innymi kontynentami) i Ameryki Północnej, aczkolwiek nie można też wykluczyć, że były one padlinożercami. Uzębienie tych zwierząt składało się z trzonowców tworzących pionowe nożyce, a także mniejszych, przypominających brzeszczot, nie posiadały jednak typowych dla drapieżnych zębów, u tych drugich rozwijających się z ostatnich przedtrzonowców. Trzonowce były sprężone bocznie i stępione, więc prawdopodobnie nieużywane do cięcia mięsa czy kruszenia kości. Podejrzewa się, że wiele gatunków żywiło się rybami, a największe spożywały padlinę.
Filogeneza
edytujGrupa długo przypisywana była do kreodontów, teraz jednak poglądy zrewidowano i klasyfikuje się ją jako oddzielny rząd Mesonychia zwany we wcześniejszych publikacjach Acreodi albo też zalicza się ją do rzędu prakopytnych. Prawie wszyscy przedstawiciele byli średnio więksi od eoceńskich kreodontów i gatunków grupy Miacoidea. Do Mesonychia zaliczany bywa azjatycki rodzaj Andrewsarchus, jeden z największych lądowych drapieżnych ssaków (jego czaszka mierzyła prawie metr długości, jest więc większa od należącej do największego dziś drapieżnika lądowego, niedźwiedzia kodiaka)[1][2]. Andrewsarchus jest jednak znany jedynie z nielicznych skamieniałości, w związku z czym jego pozycja filogenetyczna jest niepewna; szereg analiz kladystycznych z ostatnich lat sugeruje, że w ogóle nie należał on do Mesonychia, lecz był taksonem siostrzanym do parzystokopytnych[3] lub wręcz przedstawicielem kladu Cetartiodactyla, być może blisko spokrewnionym m.in. z rodziną Entelodontidae i rodzajem Indohyus[4][5].
Mesonychia obejmują rodziny Mesonychidae i Hapalodectidae[2]. Grupę o nazwie Triisodontidae lub Triisodontinae część autorów uważa za podrodzinę w obrębie rodziny Arctocyonidae, uznając je jednocześnie za możliwych przodków Mesonychia[1][6], inni zaś klasyfikują ją jako osobną rodzinę w obrębie Mesonychia[7]. Niektóre analizy kladystyczne sugerują, że wbrew wcześniejszym przypuszczeniom Mesonychia nie były jednak blisko spokrewnione z Arctocyonidae[8][3], w związku z czym niepewna stała się pozycja filogenetyczna Triisodontidae/Triisodontinae; niektóre analizy kladystyczne sugerują ich bliskie pokrewieństwo z Arctocyonidae[3], inne sugerują, że były one siostrzane do kladu tworzonego przez Mesonychia i walenie[8][4], zaś jeszcze inne sugerują, że nie były one blisko spokrewnione ani z Arctocyonidae, ani z Mesonychia[9][5].
Przedstawiciele grupy Mesonychia posiadają niezwykły ząb trzonowy przypominający ten spotykany u waleni, szczególnie zaś u prawaleni. Podobne są także czaszki i inne cechy morfologiczne. W związku z tym podejrzewano, że wśród omawianego tu rzędu należy szukać przodka waleni. Dobrze zachowane pozostałości dolnych kończyn prehistorycznych waleni, podobnie, jak obecne badania filogenetyczne, świadczą o bliższym pokrewieństwie tych ostatnich z hipopotamowatymi i innymi parzystokopytnymi, co jest zgodne z badaniami molekularnymi. Obecnie więc większość naukowców wątpi w to, że Mesonychia był przodkami wielorybów i delfinów, za to mogą one mieć wspólnego przodka z rodziną Anthracotheriidae, obejmującą przodków dzisiejszych hipopotamów. Niektórzy naukowcy[jacy?] uważają, że walenie, Anthracotheriidae i hipopotamowate wywodzą się od Mesonychia. W każdym razie powszechnie uważa się, że same Mesonychia pochodzą od prakopytnych, u których to ssaków jako pierwszych pojawiły się kopytka, a szerzej zalicza się je do nadrzędu Laurasiatheria.
Przemiana omawianej grupy w walenie była uważana za prostą do prześledzenia na podstawie materiału kopalnego. Mesonychia bowiem zamieszkiwały okolice przybrzeżne, polując zarówno na lądzie, jak i na płyciznach. Nie jest więc specjalnie trudno sobie wyobrazić, jak takie stworzenia przechodzą większą specjalizację, by powrócić w końcu do oceanu. Pośrednie formy waleni, jak Ambulocetus czy Pakicetus, bardzo przypominają Mesonychia, posiadając funkcjonujące nogi i podobne uzębienie. Pakicetus wygląda podobnie do członków opisywanego tu rzędu, aczkolwiek jego głowa bardziej przypomina tą spotykaną u jego późniejszych krewnych. Ambulocetus także nie różnił się od nich zbytnio w wyglądzie, ma jednak płetwowate kończyny. Czuł się już raczej lepiej w wodzie niż na lądzie, jak dzisiejsze fokowate czy wydry. Od niego jest łatwo prześledzić linię aż do współczesnych przedstawicieli waleni: Sinonyx (lądowy) → Pakicetus (pływa okazjonalnie) → Ambulocetus natans (głównie pływa) → Rodhocetus (wiosłowate zredukowane tylne kończyny) → Basilosaurus (tylne kończyny szczątkowe) → Dorudon
Kryptozoologia
edytujMesonychia wyginęły we wczesnym oligocenie, ale istnieją rzadkie, niepotwierdzone doniesienia o napotkaniu przypominającego psa lub kota drapieżnika z kopytami. Jednym z przykładów jest bestia z Gévaudan, którą świadkowie opisywali jako dużego wilka posiadającego raczej kopyta niż łapy.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Frederick S. Szalay, Stephen Jay Gould. Asiatic Mesonychidae (Mammalia, Condylarthra). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 132, s. 127–174, 1966. (ang.).
- ↑ a b Xiaoyuan Zhou, Renjie Zhai, Philip D. Gingerich, Liezu Chen. Skull of a new mesonychid (Mammalia, Mesonychia) from the Late Paleocene of China. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 15 (2), s. 387-400, 1995. (ang.).
- ↑ a b c Jonathan H. Geisler. New morphological evidence for the phylogeny of Artiodactyla, Cetacea, and Mesonychidae. „American Museum Novitates”. 3344, s. 1-53, 2001. (ang.).
- ↑ a b Maureen A. O'Leary, John Gatesy. Impact of increased character sampling on the phylogeny of Cetartiodactyla (Mammalia): combined analysis including fossils. „Cladistics”. 24 (4), s. 397–442, 2008. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2007.00187.x. (ang.).
- ↑ a b Michelle Spaulding, Maureen A. O'Leary, John Gatesy. Relationships of Cetacea (Artiodactyla) Among Mammals: Increased Taxon Sampling Alters Interpretations of Key Fossils and Character Evolution. „PLoS ONE”. 4 (9), s. e7062, 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0007062. (ang.).
- ↑ Kenneth David Rose: The Beginning of the Age of Mammals. Johns Hopkins University Press, 2006. ISBN 0-801-88472-1.
- ↑ Malcolm C. McKenna, Susan K. Bell: Classification of Mammals Above the Species Level. Columbia University Press, 1997. ISBN 0-231-11012-X.
- ↑ a b Donald R. Prothero, Earl M. Manning, Martin Fischer: The phylogeny of the ungulates. W: Michael J. Benton (red.): The Phylogeny and Classification of the Tetrapods. Oxford: Clarendon Press, 1988, s. 201–234.
- ↑ J. G. M. Thewissen, Lisa Noelle Cooper, Mark T. Clementz, Sunil Bajpai i inni. Whales originated from aquatic artiodactyls in the Eocene epoch of India. „Nature”. 450 (7173), s. 1190–1194, 2007. DOI: 10.1038/nature06343. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Jehle, Martin (2006). "Carnivores, creodonts and carnivorous ungulates: Mammals become predators". Paleocene mammals of the world (online).
- O'Learya, Maureen A., Spencer G. Lucas, and Thomas E. Williamson (2000). "A New Specimen of Ankalagon (Mammalia, Mesonychia) and Evidence of Sexual Dimorphism in Mesonychians". Journal of Vertebrate Paleontology 20 (2): 387–393. doi:10.1671/0272-4634(2000)020[0387:ANSOAM]2.0.CO;2.
- Geisler, J.H. and Uhen, M.D. (2003). "Morphological support for a close relationship between hippos and whales". Journal of Vertebrate Paleontology 23: 991–996. doi:10.1671/32.
- Geisler, J.H. and Uhen, M.D. (2005). "Phylogenetic relationships of extinct cetartiodactyls: results of simultaneous analyses of molecular, morphological, and stratigraphic data". Journal of Mammalian Evolution 12 (1 and 2): 145–160. doi:10.1007/s10914-005-4963-8.
- Boisserie, J.−R., Lihoreau, F., and Brunet, M. (2005). "The position of Hippopotamidae within Cetartiodactyla". Proceedings of the National Academy of Sciences 102: 1537–1541. doi:10.1073/pnas.0409518102.
- Gatesy, J., Hayashi, C., Cronin, A., and Arctander, P. (1996). "Evidence from milk casein genes that cetaceans are close relatives of hippopotamid artiodactyls". Molecular Biology and Evolution 13: 954–963.
- Mesonychid Museum (2004). "The Cetacean Connection". Bluelion.org: Extinct and Extant Wildlife. Bluelion.org in Association with Amazon.com.
- Hall, Jamie (2007). "The Cryptid Zoo: Mesonychids in Cryptozoology"