Słonecznik zwyczajny

Łodyga

Wzniesiona, prosta, sztywna, gruba, pojedyncza lub słabo rozgałęziająca się. Osiąga 2–3 m wysokości. Istnieje jednak wiele odmian ozdobnych o wysokości od 0,5 do 1 m.

Kwiaty

Zebrane w bardzo duże kwiatostany typu koszyczek, o średnicy do 30 cm. Koszyczki zwisające po przekwitnięciu. Brzeżne kwiaty języczkowe są duże i żółte, zaś środkowe kwiaty rurkowe – drobne i brunatne. U odmian ozdobnych występują także kwiaty w innych kolorach.

Liście

Ulistnienie skrętoległe, wszystkie liście sercowate, duże, ogonkowe, szorstkie, o piłkowanych brzegach.

Owoc

Jadalna niełupka zawierająca dużo tłuszczu.

 

Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października, przedprątne kwiaty zapylane są przez błonkówki^[5]. W ciągu dnia koszyczek słonecznika zwrócony jest zawsze w stronę słońca i stąd pochodzi nazwa rodzajowa. Owoce słonecznika zawierają do 38% oleju^[6].

• Jest uprawiany jako warzywo o jadalnych nasionach.
• Roślina oleista, jedna z ważniejszych. Z nasion otrzymuje się olej słonecznikowy używany jako tłuszcz jadalny, do produkcji margaryny, a także jako tłuszcz techniczny do wytwarzania pokostu, lakierów i mydła^[6]. Jest bardzo bogatym źródłem kwasu linolowego^[7].
• Wytłoki pozostałe po wyciskaniu oleju z nasion są dobrą paszą dla zwierząt^[6].
• Istnieją odmiany pastewne, których pędy w postaci kiszonki są używane jako wartościowa pasza dla bydła^[6].
• Nasiona słonecznika są bardzo bogatym źródłem mikro i makroelementów, witaminy E oraz aminokwasów. Skład aminokwasów na 100 g:^[7]
  • Izoleucyna - 1112 mg
  • Leucyna - 1619 mg
  • Lizyna - 917 mg
  • Metionina - 478 mg
  • Cystyna - 439 mg
  • Fenyloalanina - 1140 mg
  • Tyrozyna - 652 mg
  • Treonina - 907 mg
  • Tryptofan - 342 mg
  • Walina - 1287 mg
  • Arginina - 2340 mg
  • Histydyna - 615 mg
  • Alanina - 1092 mg
  • Kwas asparaginowy - 2389 mg
  • Kwas glutaminowy - 5442 mg
  • Glicyna - 1424 mg
  • Prolina - 1151 mg
  • Seryna - 1053 mg
• Coraz częściej uprawiany jest jako roślina ozdobna w licznych odmianach (jako roślina rabatowa i na kwiat cięty). Istnieją odmiany o tzw. kwiatach pełnych zawierające wyłącznie kwiaty języczkowe, a także odmiany o kwiatach dwubarwnych.
• Do celów leczniczych nasiona były polecane przy zwalczaniu przeziębienia i kaszlu. Nalewka zrobiona z nasion słonecznika używana była w Turcji i Iranie przy stanach gorączkowych^[8].
• Rdzeń łodyg był w Chinach używany do wyrobu papieru^[6].

Roślina łatwa w uprawie. Uprawia się z nasion wysiewanych wczesną wiosną wprost do gruntu. Wytrzymuje wiosenne przymrozki (strefy mrozoodporności 4-10)^[10]. W czasie owocowania może wymagać podparcia, gdyż duże i ciężkie koszyczki mogą wywrócić roślinę wraz z korzeniami (zwłaszcza po opadach deszczu). Wymaga stanowiska w pełnym słońcu i bardzo obfitego nawożenia.