Oktawia Młodsza

W 59 p.n.e. zmarł jej ojciec, a matka ponownie wyszła za mąż za Lucjusza Marcjusza Filipa, konsula w 56 p.n.e. Oktawia była jedną z najbardziej prominentnych kobiet w historii Rzymu. Cieszyła się respektem i podziwem za lojalność, szlachetność, humanitarność i wierność tradycyjnej rzymskiej roli kobiety, matrony. Większość dzieciństwa spędziła podróżując z rodzicami.

Przed 54 p.n.e. poślubiła Gajusza Klaudiusza Marcellusa^[4][5], senatora z wpływowej rodziny Klaudiuszów. Ślub musiał się odbyć przed rokiem 54 p.n.e., gdyż Cezar, który był jej ciotecznym dziadkiem, zażądał wówczas^[6], by rozwiodła się z Marcellusem i poślubiła Pompejusza. Zmarła właśnie w połogu żona Pompejusza, Julia, jedyna córka Cezara i proponowane małżeństwo miało podtrzymać poprawne stosunki między Cezarem i Pompejuszem. Ten ostatni odrzucił jednak propozycję, a mąż Oktawii, Marcellus stał się jeszcze gorętszym oponentem Cezara. Po klęsce Pompejańczyków w bitwie pod Farsalos uzyskał jednak przebaczenie od zwycięskiego Cezara i wraz z Oktawią spokojnie żyli w Rzymie aż do śmierci Cezara w idy marcowe 44 p.n.e. Klaudiusz Marcellus zmarł w maju 40 p.n.e. Oktawia urodziła mu trójkę dzieci:Marcelę Starszą, Marcelę Młodszą i Marka Klaudiusza Marcellusa^[7][8].

 

W 43 p.n.e. uzyskała u swojego brata Oktawiana łaskę dla Tytusa Winiusza umieszczonego na listach proskrypcyjnych przez triumwirów^[9].

W tym też czasie zmarła Fulwia, żona Antoniusza, więc Oktawian i Antoniusz chcąc scementować zawarte właśnie porozumienie uzgodnili małżeństwo Oktawii z Antoniuszem^[2][10][11]. Małżeństwo zostało z radością przyjęte we wszystkich kręgach społeczeństwa, a w szczególności w armii, jako zapowiedź i gwarancja trwałego pokoju. Znane było z jednej strony gorące przywiązanie Oktawiana do siostry, a z drugiej strony urok, zalety charakteru i powszechnie podziwiana uroda Oktawii, które miały zapewnić jej wpływ na męża i jego postępowanie. I rzeczywiście w pierwszym okresie – między 40 p.n.e. a 36 p.n.e., gdy żyli z Antoniuszem w Atenach wychowując dzieci Oktawii z Marcellusem, synów i córki Antoniusza z jego wcześniejszego małżeństwa oraz swoje dwie wspólne córki^[12][13], ten ostatni zapomniał na pewien czas o Kleopatrze, a Oktawia wielokrotnie występowała w roli rozjemcy w narastających nieporozumieniach i sporach męża i brata.

Antoniusza pociągał jednak Wschód, tak wojna z Partami, która miała mu dać przewagę w państwie, jak i pragnienie ponownego spotkania z byłą kochanką, królową Egiptu. Oktawia towarzyszyła początkowo Antoniuszowi w wyprawie, ale po przybyciu na Korkyrę, mąż odesłał ją do brata pod pretekstem niebezpieczeństw wojny. Oktawia wraz z dziećmi wróciła do Rzymu^[14]. Po przybyciu do Azji Antoniusz w ramionach Kleopatry zapomniał zarówno o Partach, jak i o żonie. Oktawia, chcąc odzyskać uczucia męża i wpływ na niego, wyruszyła w 35 p.n.e. z Italii zamierzając wspomóc go dodatkowymi oddziałami wojska i zasobami pieniężnymi. Antoniusz nie chciał się jednak spotkać z żoną i po jej przybyciu do Aten wysłał do niej list z żądaniem powrotu do domu. Oktawia usłuchała, lecz była na tyle wspaniałomyślna, że wysłała mu oddziały i pieniądze. Gdy wróciła do Rzymu, August rozkazał siostrze opuścić dom Antoniusza i powrócić do jego domu. Ona jednak odmówiła i, nie chcąc dać pretekstu do wojny, pozostała w posiadłościach męża, gdzie wychowywała młodszego syna Antoniusza i Fulwii wraz z własnymi dziećmi^[15][16].

W 32 p.n.e., gdy wybuchła wojna, Antoniusz przeprowadził formalny rozwód^[17] i ogłosił, że bierze za żonę Kleopatrę VII królową Egiptu, uznając syna jej i Cezara, Cezariona, za legalnego dziedzica Cezara.

Po śmierci Antoniusza Oktawia dalej opiekowała się dziećmi Antoniusza i jego innych żon:Aleksandrem Heliosem, Kleopatrą Selene, Ptolemeuszem Filadelfosem i Jullusem Antoniuszem, nie patrząc na krzywdy doznane od ich ojca^[18][19][20]. Nie wyszła też po raz trzeci za mąż. August adoptował jej syna Marka i widział w nim swojego dziedzica. Gdy Marek zmarł^[21] w 23 p.n.e., Oktawia wycofała się z życia publicznego, do końca pozostając w żałobie i w ukryciu. Według Seneki^[22] Oktawia przez resztę życia opłakiwała syna i nic jej nie mogło pocieszyć. Nie chciała mieć żadnego portretu syna i nie pozwalała wymieniać jego imienia w swojej obecności. Z nienawiścią odnosiła się do innych kobiet, w tym do Liwii, których synowie żyli. Pogrążona w żałobie i samotności odrzucała wszelkie próby, czy to uhonorowania Marcellusa, czy to jej pocieszenia. Swetoniusz w „Życiu Wergiliusza” (praca, która przetrwała w komentarzach Donata)^[23] opowiada o tym, jak to podczas odczytywania fragmentów „Eneidy” obecna przy tym Oktawia zasłabła w momencie, gdy w poemacie była mowa o Marcellusie^[24]. Zmarła w 11 p.n.e.^[21] August nakazał wystawienie jej ciała na widok publiczny w świątyni Juliusza i sam wygłosił tam mowę pogrzebową. Drugą mowę pogrzebową wygłosił zięć Druzus na Rostrach. Pogrzeb miał charakter państwowy, senatorowie wystąpili w żałobnych szatach. Uchwalono wiele zaszczytów, choć niektórych nie zaakceptował August. Została pochowana w Mauzoleum Augusta^[25].

 

Jedna z najważniejszych budowli wzniesiona za panowania Augusta, portyk Oktawii (Porticus Octaviae)^[26], została nazwana na cześć jego siostry.

Małżeństwa i dzieci Oktawii oraz drzewo genealogiczne niektórych z jej potomków (od Oktawii pochodziła większość osób z rodu julijsko-klaudyjskiego, w tym cesarze Kaligula, Klaudiusz i Neron):

• drzewo genealogiczne Klaudiuszów Neronów
• drzewo genealogiczne Klaudiuszów Marcellusów
• drzewo genealogiczne Antoniuszów
• Oktawiusze