Jerzy Bralczyk
Jerzy Bralczyk (ur. 23 maja 1947 w Ciechanowie[a]) – polski językoznawca, profesor nauk humanistycznych, polonista specjalizujący się w języku mediów, reklamy i polityki, a także popularyzator wiedzy o języku, wpływowy gramatyk normatywny i autorytet preskrypcyjny[3]. Wiceprzewodniczący Rady Języka Polskiego, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu SWPS.
 Jerzy Bralczyk (2019) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 maja 1947 |
| Profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: kultura języka, nauka o współczesnym języku polskim | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1973 |
| Habilitacja |
1986 |
| Profesura |
2000 |
| Odznaczenia | |
  
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujJest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego w Ciechanowie[4]. Doktoryzował się w 1973, habilitował – w 1986, a tytuł profesorski uzyskał w 2000. Od 1999 jest wykładowcą Uniwersytetu SWPS w Warszawie i Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Wykładał retorykę na Uniwersytecie Jagiellońskim[5].
W 1982 pracował w Ośrodku Badań Prasoznawczych w Krakowie[6]. W latach 1991–1992 był redaktorem naczelnym dziennika ilustrowanego „Glob24”[7].
Od 1996 jest członkiem Rady Języka Polskiego, a od 2003 zasiada w jej prezydium, przy czym w 2007 został jej wiceprzewodniczącym[8]. Jest współodpowiedzialny m.in. za wszystkie uchwały ortograficzne Rady. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komitetu Językoznawstwa PAN, Rady Etyki i Ładu Informacyjnego przy Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i Collegium Invisibile[9]. W swojej działalności reprezentuje preskryptywne podejście do języka[3].
W latach 2001–2007 prowadził cotygodniowy program Mówi sięw TVP Polonia, a w latach 2008–2009 – program Na słówko w TVN Lingua[10]). W Polskim Radiu prowadzi codzienną audycję Słowo o słowie. Od 1 września 2020 do 26 lutego 2021 prowadził autorską audycję Słowo się rzekło w Radiu Pogoda[11][12][13]. W lutym 2021 został felietonistą Radia Nowy Świat, występuje w programie Poranna Manna Wojciecha i Marcina Mannów[14][15].
Pisze felietony dla miesięcznika „Wiedza i Życie”. Układa lub prowadzi ogólnopolskie i regionalne dyktanda w radiu i telewizji.
Wystąpił gościnnie w filmie Wtorek (2001) Witolda Adamka[16]. Wziął udział w nagraniu utworu „Konkubinat” umieszczonym na albumie Maty pt. 100 dni do matury (2020)[17].
Życie prywatne
edytujJak sam deklaruje, ze względów proceduralnych został zapisany jako urodzony 5 czerwca w miejscowości Kobylino[18]. Jest synem Tadeusza Bralczyka (1918–1996) i Jadwigi z domu Gołaszewskiej (1918–1998). Kolekcjonuje różne wydania o przekłady Pana Tadeusza[19] oraz podręczniki dobrego zachowania i mówienia[20].
Poglądy polityczne
edytujDeklaruje lewicowe poglądy polityczne[21]. Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 udzielił poparcia kandydatce startującej z listy KW Nowej Lewicy, Dorocie Olko[22].
Odznaczenia
edytuj- 1988: Złoty Krzyż Zasługi;
- 1998: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[23];
- 2013: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[24];
- 2020: Laureat Złotego artKciuka 2020 przyznawanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd[25].
Publikacje
edytujBralczyk opublikował ponad 20 książek na przestrzeni ponad 30 lat:
- 1984: O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Warszawa.
- 1984: Przestrogi i porady językowe dla dziennikarzy, Warszawa.
- 1996: Język na sprzedaż, Warszawa.
- 2001: Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.
- 2004: O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.
- 2004: Leksykon zdań polskich, Warszawa.
- 2004: Mój język prywatny, Warszawa, Wydawnictwo Iskry.
- 2005: Leksykon nowych zdań polskich, Warszawa.
- 2006: Polak potrafi: przysłowia, hasła i inne polskie zdania osobne, Warszawa.
- 2007: 444 zdania polskie, Warszawa.
- 2007: Nowe słowa, Warszawa.
- 2007: O języku propagandy i polityki, Warszawa.
- 2008: Porzekadła na każdy dzień, Warszawa.
- 2009: Świat przez słowa, Warszawa.
- 2009: Słowo o słowie: porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.
- 2009: Mówi się: poradnik językowy profesora Bralczyka, Warszawa.
- 2012: ...Kiełbasa i sznurek, Warszawa (wraz z Michałem Ogórkiem).
- 2014: Jeść, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2015: 500 zdań polskich, Warszawa.
- 2015: Na drugie Stanisław: nowa księga imion, Warszawa (wraz z Michałem Ogórkiem).
- 2016: W drogę, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2016: Trzy po 33, Warszawa (wspólnie z profesorami Miodkiem i Markowskim).
- 2017: Wszystko zależy od przyimka, Warszawa (wspólnie z profesorami Miodkiem i Markowskim).
- 2017: Rozmowy przy stole, Olszanica (wspólnie z Katarzyną Lengren i Jackiem Wasilewskim).
- 2017: 1000 słów, Warszawa.
- 2018: Pokochawszy. Miłość w języku, Warszawa (wspólnie z żoną, Lucyną Kirwil, w rozmowie z Karoliną Oponowicz).
- 2019: Zwierzyniec, Warszawa.
- 2020: Do domu!!!, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2021: Porzekadła, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2022: Strach się bać, wyd. Bosz, Olszanica.
Kursy on-line
edytujW latach 2021–2022 nagrał 2 szkolenia on-line:
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Podczas panelu dyskusyjnego Język polskiej polityki po 1989 roku w Senacie RP (2009).
- ↑ Jerzy Bralczyk. znak.com.pl. [dostęp 2021-11-26]. (pol.).
- ↑ a b Maciej Rataj, Małgorzata Rocławska-Daniluk, Polish in supplementary schools in Great Britain: A case study of the Polish School of Manchester, „Beyond Philology”, 15 (1), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2018, s. 172, ISSN 1732-1220 (ang.).
- ↑ Znani absolwenci. I Liceum Ogólnokształcące im. Zygmunta Krasińskiego w Ciechanowie. [dostęp 2018-12-01].
- ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 45. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 44. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ [wyszukiwanie w katalogu] [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2024-07-20] (ang.).
- ↑ Rada Języka Polskiego: Historia Rady. [dostęp 2015-04-12].
- ↑ Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2011-04-02].
- ↑ Prof. Bralczyk w TVN Lingua. Mediarun.com, 2008-03-07. [dostęp 2021-01-31].
- ↑ Wrześniowe nowości w Radiu Pogoda. gazetapl. [dostęp 2020-08-29].
- ↑ Łukasz Knapik: Jesienne nowości w Radiu Pogoda. satkurier.pl, 2020-09-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-07)].
- ↑ Profesor Bralczyk w Radiu Pogoda [POSŁUCHAJ]. radiopogoda.pl, 2020-11-10. [dostęp 2021-03-07].
- ↑ Nowości Radia Nowy Świat. Lista przebojów, serial interaktywny, profesor Bralczyk i Nogaś z nową audycją. Media2.pl. [dostęp 2021-02-06]. (pol.).
- ↑ Marcin Mann na antenie Radia Nowy Świat „uniemożliwia skupienie się na pracy”. Słuchacze chwalą. gazetapl. [dostęp 2021-02-06].
- ↑ Wtorek w bazie filmpolski.pl
- ↑ Mata zaprosił na płytę słynnego profesora. cgm.pl, 6 stycznia 2020. [dostęp 2020-01-22].
- ↑ Jerzy Bralczyk: „Żona bardzo dba o mnie, o moje zdrowie, co czasem nawet mnie trochę denerwuje”. viva.pl, 2020-06-18. [dostęp 2022-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-04)]. (pol.).
- ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 38. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ O autorze. bralczyk.blog.polityka.pl. [dostęp 2012-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-18)].
- ↑ Prof. Bralczyk: Może jestem komunistą. Komunista to człowiek, który wierzy w sprawiedliwość społeczną, równość i takie różne rzeczy [online], gazetaprawna.pl, 15 września 2017 [dostęp 2023-10-10] (pol.).
- ↑ Panie Profesorze, Pana poparcie to dla mnie zaszczyt i ogromna radość! | By Dorota Olko | Facebook [online], facebook.com [dostęp 2023-10-10] (pol.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 listopada 1997 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1998 r. nr 6, poz. 110).
- ↑ Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. gov.pl. [dostęp 2020-05-27].
- ↑ XII edycja Interdyscyplinarnego Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd 2020. tygodnikprzeglad.pl, 2020-11-09. [dostęp 2022-10-02].
- ↑ Prof. Jerzy Bralczyk – Jak dobrze mówić? [online], euphire.pl, 24 listopada 2021 [dostęp 2022-12-16].
- ↑ Prof. Jerzy Bralczyk – Perswazja i manipulacja [online], euphire.pl, 25 listopada 2022 [dostęp 2022-12-16].
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona profesora Bralczyka
- Jerzy Bralczyk w katalogu Biblioteki Narodowej
- Prof. dr hab. Jerzy Bralczyk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-05-07].
- Jerzy Bralczyk w bazie lubimyczytac.pl