Zwierzęta dwubocznie symetryczne
| Bilateria | |||
| Hatschek, 1888 | |||
| Okres istnienia: 600–0 mln lat temu | |||
 Przedstawiciele Bilateria | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Infrakrólestwo | |||
| Synonimy | |||
| |||
Zwierzęta dwubocznie symetryczne (Bilateria) – zwierzęta charakteryzujące się pierwotnie dwustronną (bilateralną) symetrią budowy ciała, trzema warstwami różnicującymi się w trakcie rozwoju embrionalnego oraz obecnością otworu gębowego i odbytu. Grupa ta obejmuje większość zwierząt (około 1,2 mln znanych gatunków), w tym mięczaki, stawonogi i strunowce. Pojawiły się w późnym prekambrze (ediakar), a ich rozkwit nastąpił około 580–520 mln lat temu (eksplozja kambryjska). Najstarszym znanym zwierzęciem dwubocznie symetrycznym jest Vernanimalcula – odkryta w skałach pochodzących z chińskiej prowincji Kuejczou.
Symetria bilateralna rozwinęła się u tych zwierząt w związku z ich zdolnością do ruchu postępowego. Aktywne poruszanie się wykształciło polaryzację ciała, które zróżnicowało się na część przednią i tylną oraz brzuszną i grzbietową. Symetria budowy ciała organizmu zwierząt o prostszej niż Bilateria morfologii – gąbek (Porifera) i promienistych (Radiata) – oparta jest na centralnie położonej jamie otoczonej ścianą ciała. Pojawienie się środkowego listka zarodkowego zwanego mezodermą doprowadziło u bardziej zaawansowanych ewolucyjnie Bilateria do powstania celomy (wtórnej jamy ciała). Prawdopodobnie był to jeden z czynników, które przyczyniły się do ich sukcesu ewolucyjnego[1]. Obecność mezodermy jest cechą charakterystyczną dla wszystkich Bilateria.
Filogeneza Bilateria nie została jeszcze wyjaśniona. Prawdopodobnie pochodzą od kolonijnych jamochłonów[potrzebny przypis]. Istnieje kilka hipotez dotyczących ich dalszego rozwoju. Tradycyjny pogląd na ewolucję zwierząt o dwubocznej symetrii ciała zakładał rozwój poziomu organizacji na podstawie hipotezy jam ciała – od form najprostszych, charakteryzujących się brakiem celomy (pierwotnojamowce – Acoelomata) poprzez organizmy, u których pojawił się pseudocel (wtórnojamowce pozorne – Pseudocoelomata), aż do zwierząt celomatycznych, czyli wtórnojamowców (Coelomata)[2][3]. Alternatywną koncepcją, którą wprowadził Karl Grobben na początku XX w. był podział na pierwouste (pragębowce, bez wtórnego otworu gębowego) i wtórouste (wtórnogębowce, pragęba zarasta lub przekształca się w odbyt).
Obecnie na podstawie filogenetyki molekularnej oraz dalszych badań morfologicznych i embriologicznych, przyjmuje się następującą klasyfikację Bilateria[4][5][6][7][8][9]:
- Nephrozoa:
- Protostomia – pierwouste:
- Spiralia – klad obejmujący zwierzęta o bruzdkowaniu spiralnym
- Ecdysozoa – wylinkowce
- Chaetognatha – szczecioszczękie
- Deuterostomia – wtórouste:
- Ambulacraria – klad obejmujący szkarłupnie i półstrunowce
- Chordata – strunowce
- Protostomia – pierwouste:
- Xenacoelomorpha:
- Acoelomorpha – wirki bezjelitowe i Nemertodermatida
- Xenoturbellida
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Adam Urbanek: Jedno istnieje tylko zwierzę...: myśli przewodnie biologii porównawczej. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2007. ISBN 978-83-88147-08-1.
- ↑ Philippe et al. Multigene Analyses of Bilaterian Animals Corroborate the Monophyly of Ecdysozoa, Lophotrochozoa, and Protostomia. „Molecular Biology and Evolution”. 5 (22), s. 1246-1253, 2005. DOI: 10.1093/molbev/msi111. (ang.).
- ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ KM Halanych, JD Bacheller, AM Aguinaldo, SM Liva, DM Hillis, JA Lake. Evidence from 18S ribosomal DNA that the lophophorates are protostome animals. „Science”. 267 (5204), s. 1641–1643, 1995. DOI: 10.1126/science.7886451. (ang.).
- ↑ Aguinaldo et al. Evidence for a clade of nematodes, arthropods and other moulting animals. „Nature”. 387, s. 489–493, 1997. DOI: 10.1038/387489a0. (ang.).
- ↑ Kenneth M. Halanych. The new view of animal phylogeny. „Annual Review of Ecology and Systematics”. 35, s. 229-256, 2004. DOI: 10.1146/annurev.ecolsys.35.112202.130124. (ang.).
- ↑ Bourlat et al. Testing the new animal phylogeny: A phylum level molecular analysis of the animal kingdom. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 49, s. 23–31, 2008. DOI: 10.1016/j.ympev.2008.07.008. (ang.).
- ↑ C Laumer, N Bekkouche, A Kerbl, F Goetz, RC Neves, MV Sørensen, RM Kristensen, A Hejnol, CW Dunn, G Giribet, K Worsaae. Spiralian Phylogeny Informs the Evolution of Microscopic Lineages. „Current Biology”. 25, s. 1-7, 2015. DOI: 10.1016/j.cub.2015.06.068. (ang.).
- ↑ Johanna Taylor Cannon, Bruno Cossermelli Vellutini, Julian Smith III, Fredrik Ronquist, Ulf Jondelius, Andreas Hejnol. Xenacoelomorpha is the sister group to Nephrozoa. „Nature”. 530, s. 89-94, 2016. DOI: 10.1038/nature16520. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.
- Adam Urbanek: Jedno istnieje tylko zwierzę...: myśli przewodnie biologii porównawczej. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2007. ISBN 978-83-88147-08-1.
- Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.