Mszywioły
| Bryozoa[1] | |||
| Okres istnienia: Ordowik - dzisiaj | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadtyp | |||
| Typ |
mszywioły | ||
| Synonimy | |||
| |||
Mszywioły (Bryozoa) – typ wodnych, głównie morskich, kolonijnych zwierząt bezkręgowych o najwyższym – wśród wtórnojamowców – stopniu organizacji kolonii, zwanej zoarium. Pojedyncze osobniki, nazywane zooidami, mają w części głowowej aparat czułkowy zwany lofoforem. Zewnętrznie są podobne do polipów stułbiopławów.
Typ obejmuje około 5 tys. gatunków[2] żyjących współcześnie i prawie cztery razy tyle wymarłych. Polska nazwa wywodzi się od "mchu", ponieważ kolonie mszywiołów porastają podwodne przedmioty niczym mchy na lądzie. Przeważnie żyją w morzach, niektóre w wodach słodkich. Większość prowadzi osiadły tryb życia. Niektóre (np. Cristatella) przemieszczają się z prędkością do 3 cm dziennie. Tylko wyjątkowo spotykane są pojedyncze zooidy[3]
Pojedyncze osobniki (zooidy) są drobne, dobrze widzialne tylko pod mikroskopem. Ich ciało składa się z ruchomego odcinka głowowego (polypid) zaopatrzonego w lofofor oraz nieruchomego odcinka dolnego (cystid). Ciało okryte jest pochewką (zooecjum) galaretowatą, błoniastą lub zwapniałą. Dokoła otworu gębowego znajdują się liczne orzęsione czułki, osadzone okółkiem na brzegu tarczy okrągłej lub w kształcie podkowy. Nie mają układu krwionośnego ani wydalniczego. Żywią się planktonem, który napędzają do otworu gębowego za pomocą ramion. Rozmnażają się płciowo oraz przez pączkowanie[4]. U morskich mszywiołów występuje rozwój złożony, a u słodkowodnych – prosty[3].
Kolonie (zoaria) osiągają do 90 cm wysokości i do 2 m długości[3] – mogą zawierać do kilkuset tysięcy osobników[2].
Najstarsze znane zwierzęta, które niewątpliwie można zaliczyć do mszywiołów żyły w ordowiku (wczesny tremadok)[5]. W 2010 r. na podstawie skamieniałości odkrytych w utworach górnego kambru Meksyku opisany został gatunek Pywackia baileyi, sklasyfikowany przez autorów jego opisu jako najstarszy znany mszywioł[6]. Interpretację tę podważyli Taylor, Berning i Wilson (2013), w których ocenie bardziej prawdopodobne jest, że P. baileyi był koralowcem ośmiopromiennym[7]; w ocenie Landinga i współpracowników (2015) P. baileyi nie ma jednak cech budowy, które uzasadniałyby zaliczenie go do koralowców i najprawdopodobniej jest mszywiołem spokrewnionym ze szczupnicami[8].
Mszywioły dzieli się na trzy gromady:
W Polsce stwierdzono 12 gatunków występujących w wodach słodkich i słonawych[2].
Pierwszą pracą w Polsce skupiającą się nad bryozoami była publikacja autorstwa Józefa Premika[9] (w dysertacji doktorskiej pt. Studia nad bryozoami sylurskimi Podola, w której jako pierwszy w Polsce zilustrował 39 gatunków mszywiołów[10]).
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bryozoa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 355–356. ISBN 978-83-88147-09-8.
- ↑ a b c Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ Henryk Jakubowski, Jerzy Ring: Ryby w akwarium. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990 str.77.
- ↑ Junye Ma, Paul D. Taylor, Fengsheng Xia i Renbin Zhan. The oldest known bryozoan: Prophyllodictya (Cryptostomata) from the lower Tremadocian (Lower Ordovician) of Liujiachang, south-western Hubei, central China. „Palaeontology”. w druku, 2015. DOI: 10.1111/pala.12189. (ang.).
- ↑ Ed Landing, Adam English i John D. Keppie. Cambrian origin of all skeletalized metazoan phyla—Discovery of Earth's oldest bryozoans (Upper Cambrian, southern Mexico). „Geology”. 38 (6), s. 547–550, 2010. DOI: 10.1130/G30870.1. (ang.).
- ↑ Paul D. Taylor, Björn Berning i Mark A. Wilson. Reinterpretation of the Cambrian ‘Bryozoan' Pywackia as an Octocoral. „Journal of Paleontology”. 87 (6), s. 984–990, 2013. DOI: 10.1666/13-029. (ang.).
- ↑ Ed Landing, Jonathan B. Antcliffe, Martin D. Brasier i Adam B. English. Distinguishing Earth’s oldest known bryozoan (Pywackia, late Cambrian) from pennatulacean octocorals (Mesozoic–Recent). „Journal of Paleontology”. 89 (2), s. 292–317, 2015. DOI: 10.1017/jpa.2014.26. (ang.).
- ↑ Stanisław Węcławik: (Sub specie aeternitatis) Józef Premik (1890–1963). W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 106.
- ↑ Zbigniew Zadruski: Józef Premik (1890-1963). gazetacz.com.pl. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Jakubowski, Jerzy Ring: Ryby w akwarium. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990. ISBN 83-02-03493-2.