Ziemia liwska
Ziemia liwska – ziemia województwa mazowieckiego po włączeniu Księstwa Mazowieckiego do I Rzeczypospolitej w 1526 roku[1], wcześniej ziemia Księstwa Mazowieckiego. Stolicą ziemi był Liw.
Miała powierzchnię 1038 km², składała się z 1 powiatu liwskiego. Starostwo grodowe miała w Liwie, w obrębie ziemi istniało starostwo niegrodowe korytnickie. Sejmikowała w Liwie, wybierała 2 posłów na sejm walny i deputata na Trybunał Główny Koronny co piąty rok.
Początkowo terytorium grodu liwskiego (wczesnośredniowieczne grodzisko we wsi Grodzisk) związane z Mazowszem czerskim i diecezją poznańską prawdopodobnie już przed 1065 r. Gród liwski kontrolował drogę z Drohiczyna do Czerska. W 1304 r. okręg grodu liwskiego obejmował prawdopodobnie także dobra Dobrzyńce (potem Dobrzyniec) nad Świdrem, a zatem przynajmniej część prawobrzeżnej ziemi czerskiej. Ziemia liwska wyodrębniła się z dzielnicy (districtus) czerskiej[2]. W 1311 r. terytorium prawdopodobnie włączone do dzielnicy czerskiej księcia mazowieckiego Trojdena I, który 1313 objął także dzielnicę warszawską. W 1524 roku wymieniona terra liwensis[3].
Ziemia liwska zajmowała w porządku hierarchicznym ziem Mazowsza miejsce za ziemią łomżyńską, jednak w przeciwieństwie do niej posiadała kasztelanię[2]. Kasztelan liwski plasował się na ostatnim miejscu w starszeństwie, po ciechanowskim[2].
Pod względem przynależności do administracji kościelnej część północna ziemi należała do archidiakonatu pułtuskiego diecezji płockiej, a południowa – do archidiakonatu warszawskiego diecezji poznańskiej[2].
W ziemi liwskiej leżały następujące ważniejsze miejscowości[4][5][6][7]:
Uporządkowano według liczby ludności. Pogrubiono nazwy miast.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Do 1569, później przyłączony do ziemi drohickiej, należącej do Podlasia[8].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Atlas Historyczny Polski: Mazowsze w II połowie XVI w., cz. 2: komentarze i indeksy, red. Władysław Pałucki, Warszawa 1973, s. 60.
- Zygmunt Gloger, Geografia historyczna dawnej Polski, Kraków 1900, s. 142.
- Jacek A. Wiśniewski, Kościoły drewniane Mazowsza, Pruszków 1998, s. 91.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ województwo mazowieckie formalnie utworzono w 1529 roku
- ↑ a b c d Marta Piber-Zbieranowska, Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r. (część południowa), „Studia Geohistorica” [dostęp 2024-07-29].
- ↑ SkÂład.indd [online], kul.lublin.pl [dostęp 2024-04-26].
- ↑ Wyciąg z geografii polskiej przez Teodora Wagę w roku 1767 skreślonej i ogłoszonej. Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1856, s. 13.
- ↑ Oskar Kolberg: Mazowsze. Obraz etnograficzny, tom I: Mazowsze polne. Drukarnia W. L. Anczyca i Spółki, Kraków 1885, s. 4.
- ↑ Zofia Kurnatowska: Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, tom II. Wydawnictwo WERK, Wrocław 1996, s. 197. ISBN 83-901964-7-6
- ↑ Anna Michałowska: Sejmy i sejmiki koronne wobec Żydów. Wybór tekstów źródłowych. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 297. ISBN 978-83-235-0243-2
- ↑ Aleksander Jabłonowski (red.): Źródła dziejowe, tom XVII: Podlasie, część II. Gebethner i Wolff, Warszawa 1909, s. 245.