Villa Romana del Casale

Villa Romana del Casale^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Włochy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, III
Numer ref.	832
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1997 na 21. sesji
Położenie na mapie Włoch Villa Romana del Casale
Położenie na mapie Sycylii Villa Romana del Casale
37°21′53,0″N 14°20′05,0″E/37,364722 14,334722
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Villa Romana del Casale – luksusowa willa letniskowa z okresu późnego Cesarstwa rzymskiego (wybudowana ok. 300 r. n.e.), której okres największej świetności przypada na IV–V w. n.e. znajduje się na Sycylii, około 5 km od miasta Piazza Armerina. Jest to kompleks mieszkalno-reprezentacyjny składający się z około 50 izb, łaźni, sal gimnastycznych, studiów i sypialni rozmieszczonych wokół dużego dziedzińca wewnętrznego. W okresie powstania willi Sycylia była podzielona na wielkoobszarowe posiadłości rolnicze nazywane „latyfundiami”. Rozmiary willi, wielkość i charakter poszczególnych pomieszczeń, bogactwo i jakość wystroju świadczą o tym, że było to centrum jednego z największych latyfundiów. Prawdopodobnie jego właściciel był rzymskim senatorem jeśli nie członkiem rodziny cesarskiej, z pewnością należał do najwyższych sfer Cesarstwa rzymskiego. Willa była prawdopodobnie stałą lub czasową rezydencją właściciela, szczególnie gdy spotykał się z dzierżawcami uprawiającymi żyzne ziemie i była też centrum administracyjnym latyfundium. Odkrywana przez dziesiątki lat willa swą sławę zawdzięcza mozaikom posadzkowym. Barwne obrazy pokrywają posadzki we wszystkich pomieszczeniach i zapełniają powierzchnię ponad 3500 m². Willa została zniszczona, być może zburzona w czasach Wandalów i Wizygotów. Jednak pozostawała w częściowym użytkowaniu jeszcze podczas okresu bizantyjskiego i arabskiego. W XII wieku willa została przysypana przez osuwisko ziemi i z tego powodu definitywnie opuszczona.

Mozaiki przedstawiają sceny z życia codziennego, sceny chwytania dzikich zwierząt afrykańskich dla potrzeb igrzysk, sceny z polowań oraz motywy mitologiczne.

Niektóre z nich – najwspanialsze, najlepiej zachowane lub najpiękniejsze zostały poniżej przedstawione:

Wielkie polowanie

Wielka płyta mozaikowa posadzki korytarza (patrz zdjęcie w infoboxie) ilustruje, w scenerii afrykańskiej, poszczególne fazy chwytania zwierząt dla potrzeb igrzysk. Są lwy i lamparty atakujące antylopy, jest też myśliwy walczący z lwem. Obrazy pokazują chwytanie słoni, nosorożców, antylop, strusi. Potem przewóz ich wozami zaprzęgniętymi w woły i załadunek na statek.
Małe polowanie

Małe polowanie

Mozaika opowiadająca w sposób naturalistyczny o polowaniu w lasach należących do latyfundium. Składa się ona z pięciu obrazków:

1. Polowanie z siecią na jelenie

2. Polowanie z psami na zające

3. Polowanie na dzika, który zraniony włócznią atakuje jednego z myśliwych tropiących go ze sforą psów

4. Rytuał ofiarny ku czci bogini polowania odbywający się przed kolumną z posążkiem Artemidy

5. Uczta myśliwska

Dziewczęta w bikini

Mozaika w sali „Dziesięciu młodych dziewcząt” pochodząca z IV w. przedstawia młode kobiety wykonujące różne ćwiczenia sportowe lub otrzymujące nagrody. Stroje dziewcząt, które były po prostu spodnią bielizną używaną też do ćwiczeń sportowych, rzeczywiście przypominają współczesne kostiumy bikini.
Wyścigi w Circus Maximus

Mozaika w pomieszczeniu zwanym „palestra”, służącym do ćwiczeń przed lub po gorącej kąpieli. Przedstawia wyścigi kwadryg w Circus Maximus w Rzymie. Doskonale zachowana mozaika z przedstawionymi wiernie realiami wyścigów i precyzyjnie oddająca wygląd Circus Maximus jednoznacznie łączy willę z elitą rzymską, która regularnie odwiedzała wyścigi i je finansowała – zamawiający mozaikę musiał być bywalcem tych wyścigów.
Amorki łowiące ryby

Mozaika w jednym z pokoi gościnnych. Mozaika przedstawia amorki łowiące ryby z łódek. Są na niej cztery łódki z trzema amorkami w każdej. Jest tu cały wachlarz metod łowienia ryb – sieci, trójząb, wędka, pułapki. Morze jest pełne różnych owoców morza i amorki mają świetny połów. W tle, na brzegu jest willa z kolumnami zwrócona frontem do morza a z tyłu za willą są różne drzewa.
Pani domu idąca z córkami do łaźni

Mozaika na posadzce wejścia do łaźni. W środku mozaiki jest strojnie ubrana kobieta mająca po bokach dwie młode dziewczyny a na zewnątrz są jeszcze dwie służące, z których jedna niesie ubrania a druga przybory i olejki używane w trakcie kąpieli.
Scena erotyczna

W jednej z sypialni (cubiculum) pośrodku, w wielkim medalionie ozdobionym girlandą z laurowych liści, jest przedstawiona erotyczna scena pomiędzy ukoronowanym efebem i półnagą, młodą kobietą.

Istnienie willi bardzo szybko poszło w niepamięć (tylko trochę najwyższych części wystawało ponad poziom ziemi) i tereny zostały zagospodarowane dla celów rolniczych. Fragmenty mozaik i kawałki kolumn znajdowano w tym miejscu już na początku XIX wieku ale pierwsze poważne wykopaliska przeprowadził w 1929 Paolo Orsi i później Giuseppe Cultrera. Ostatnich wielkich odkryć dokonał w latach 1950-60 prof. Vinicio Gentile. I wtedy odkryte zabytki obudowano istniejącym obecnie przykryciem.

• Skarby Świata. Fascynujące pomniki kultury i przyrody z listy UNESCO. Wydawnictwo Pascal. 2000. ISBN 83-87696-12-9
• Sycylia do zwiedzania. Mario Kos, Lanfranco Angeli. ARNONE Editore s.r.l. 1999. ISBN 88-87663-30-0

• Oficjalna strona Villa Romana del Casale (wł. • ang. • niem. • hiszp.)