Tanzanit
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Ca2Al3(SiO4)3OH |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
6,5-7 |
| Przełam |
nierówny |
| Łupliwość |
doskonała |
| Układ krystalograficzny |
rombowy |
| Gęstość |
3,35 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
niebieska, niebieskofioletowa i fioletowa[1][2], czasami brązowa, bladoszara[1], żółta, brunatna lub bezbarwna |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty |
Tanzanit (tanganit) – przezroczysta, niebieska w odcieniach odmiana zoisytu. Nieprawidłowo nazywany „szafirem Meru” – pierwsi jego odkrywcy mylnie uznali go za szafir.
Nazwa pochodząca od Tanzanii, gdzie minerał ten został odkryty, została wprowadzona przez firmę jubilerską Tiffany z Nowego Jorku.
Do gemmologii został wprowadzony dopiero w 1967 r. przez hinduskiego poszukiwacza drogich kamieni Manuela de Souza. Kamień stał się znany przede wszystkim dzięki biżuterii noszonej przez Elizabeth Taylor.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Tworzy kryształy o pokroju słupkowym z wyraźnym pionowym prążkowaniem. Zawiera domieszki wanadu, strontu, chromu. Jest kruchy, niektóre okazy po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka.
Niebieską barwę zawdzięcza śladowym ilościom jonów wanadu. Naturalne kryształy są często brązowe lub bladoszare[1]. W celu zmiany barwy na niebieską lub zwiększenia jej intensywności, kryształy są wygrzewane w temperaturze 400–500 °C. Nasilenie niebieskiej barwy związane jest z utlenianiem jonów V3+
do V4+
[3][1]. Większość tanzanitów oferowanych handlowo zostało poddanych tego typu obróbce cieplnej[3]. Naturalne pochodzenie barwy można rozpoznać po czerwonym odcieniu widocznym wzdłuż jednej z osi[1].
Inne właściwości:
- Dwójłomność: 0,009
- Dyspersja: 0,019
- Pleochroizm: bardzo silny, dichroizm niebiesko-fioletowy[1][2][3]; trichroizm niebiesko-fioletowo-czerwonawy[3]. Pleochroizm zanika podczas wygrzewania[3].
Istnieje możliwość pomylenia z ametystem, kordierytem, lazulitem, szafirem, spinelem i syntetycznym korundem. Znane są też imitacje tanzanitu.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Spotykany w żyłach pegmatytowo-hydrotermalnych w gnejsach.
Miejsca występowania: Tanzania – Gerevi Hills (rejon Arusza i Moshi).
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- do wyrobu wszystkich typów biżuterii,
- jest bardzo rzadkim i wyjątkowo atrakcyjnym kamieniem jubilerskim,
- kamień kolekcjonerski.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak: Zarys Gemmologii, Wyd. AGH 1996
- C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie 1996 r.
- W. Schuman: Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma-Press” 2004 r.