Plecha

Plecha (thallus) – wegetatywne ciało organizmów zaliczanych w dawnych systemach taksonomicznych do plechowców, niezróżnicowane na korzeń i pęd^[1]. Większość botaników za plechę nie uważa ciał jednokomórkowych, z wyjątkiem komórczaków^[2]^[3]. Rzadziej plechą określa się ponadto ciała jednokomórkowych glonów i grzybów (lub protistów grzybopodobnych)^[4] lub beztkankowych roślin lądowych, np. wątrobowców^[5]. U grzybów do określenia bardziej rozwiniętej plechy używa się określenia grzybnia^[1].

Stopnie organizacji plechy

Ze względu na budowę plechy właściwe (wielokomórkowe) dzielą się na komórczakowe, nitkowate, plektenchymatyczne i tkankowe^[1].

W fykologii wyróżnia się następujące typy organizacji morfologicznej:

jednokomórkowe (nie zawsze uznawane za plechy)
- Monadowy, czyli wiciowcowy: naga komórka z jedną lub kilkoma wiciami (tzw. wiciowce, np. eugleniny i bruzdnice, ale poza tym we wszystkich grupach glonów, z wyjątkiem sinic, brunatnic i krasnorostów)
- Ryzopodialny (rizopodialny): komórka pełzakowata, naga, poruszająca się za pomocą nibynóżek (tzw. korzenionóżki, wśród glonów rzadkie, np. Rhizochloris stigmatica)
- Kokalny (kokalny, kokoidalny) lub protokokalny: komórki obłonione, bez wici, w zasadzie nieruchome (np. Chroococcales, okrzemki, desmidie, chlorokokowce, ale poza tym we wszystkich grupach glonów, z wyjątkiem euglenin i brunatnic)^[6].

kolonie wielokomórkowe:
- Kapsalny, czyli tetrasporalny, najbardziej prymitywny stopień organizacji kolonii, polega na utrzymaniu czterech lub więcej komórek zespolonych galaretą lub błoną (Tetrasporales i rzadko wśród bruzdnic i złotowiciowców)
- Trychalny, stopień organizacji kolonii mający postać nici, złożony z jednojądrowych komórek (trzęsidłowce, zygnematales, ale poza tym we wszystkich grupach glonów, z wyjątkiem euglenin)
- Syfonalny stopień rozwoju kolonii (plechy) – plecha wielojądrowa, w postaci dużych nitkowatych lub rurkowatych lub kulistych komórczaków (Botrydium, Vaucheria, Caulerpa i in.)
- Syfonokladialny (cenocytyczny) typ kolonii – wielojądrowe komórki łączą się w plechy gałęziste lub inne

Istnieją również postacie łączące powyższe typy – kolonie są tworzone przez monady (toczkowce) lub formy kokalne gwiazdoszek.

W prostszych systemach powyższe typy łączone są w bardziej ogólne w następujący sposób:

Stopnie organizacji dzielone są również w następujący sposób:

Protophyta
- jednokomórkowce (np. euglena, niektóre sinice)
- cenobia – luźne połączenia komórek powstałych w wyniku podziału komórki macierzystej, czasem tworzące nici (sinice nitkowate, niektóre okrzemki i złotowiciowce, zrostnicowate)
- plazmodia – nagie masy plazmy (śluzowce) lub pseudoplazmodia zbudowane z komórek ameboidalnych (akrazjowce)
Thallophyta – właściwe plechy
- skupienia komórek – twory powstające z początkowo wolnych komórek (gwiazdoszek)
- kolonie – zbiory komórek połączonych przez całe życie
- plechy nitkowate – nici komórek o wspólnych błonach komórkowych
  - łańcuchy komórek – wszystkie komórki równowartościowe
  - plechy zróżnicowane biegunowo
  - plechy skręcone i rozgałęzione
  - plechy symetryczne
  - plechy plektenchymatyczne i pseudoparenchematyczne (zbudowane z tkanki rzekomej – liczne grzyby i krasnorosty)
  - plechy tkankowe (brunatnice, wątrobowce)
Cormophyta – nieplechowa budowa osiowa i tkankowa (większość roślin lądowych)^[7].

↑ ^a ^b ^c EdmundE. Malinowski EdmundE., Anatomia roślin, Warszawa: PWN, 1966, s. 304 .
↑ AlicjaA. Szweykowska AlicjaA., Plecha, [w:] AlicjaA. Szweykowska, JerzyJ. Szweykowski (red.), Słownik botaniczny, Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1993, ISBN 83-214-0140-6 .
↑ Dietrich vonD. Denffer Dietrich vonD., Morfologia, [w:] EduardE. Strasburger (red.), Botanika: podręcznik dla szkół wyższych, wyd. 2 pol. według 28. oryg., Warszawa: PWRiL, 1967, s. 76 .
↑ plecha, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2009-01-21] .
↑ E.P.E.P. Solomon E.P.E.P. i inni, Biologia, II poprawione na podstawie III wydania amerykańskiego, Warszawa: Multico, 2000 .
↑ Joanna ZofiaJ.Z. Kadłubowska Joanna ZofiaJ.Z., Zarys algologii, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975 .
↑ ^a ^b Fitoplankton, [w:] Lubomira (red.), Klucz do oznaczania gatunków fitoplanktonu jezior i rzek. Przewodnik do ćwiczeń laboratoryjnych i badań terenowych, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2010 (Biblioteka Pomocy Dydaktycznych), s. 8–9, ISBN 978-83-61320-89-0 .