[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Sula (rodzaj)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy ptaków. Zobacz też: inne znaczenia.
Sula
Brisson, 1760[1][2]
Ilustracja
Głuptak białobrzuchy (S. leucogaster)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

głuptakowe

Podrząd

głuptakowce

Rodzina

głuptaki

Rodzaj

Sula

Typ nomenklatoryczny

„Sula” Brisoon, 1760 (= Sula leucogaster Boddaert, 1783)

Synonimy
Gatunki

15 gatunków (w tym 8 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Sula – rodzaj ptaków z rodziny głuptaków (Sulidae).

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące głównie w tropikalnych częściach oceanów[11].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 64–92 cm, rozpiętość skrzydeł 132–166 cm; masa ciała 724–2353 g; samice są średnio większe i cięższe od samców[12].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1760 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w publikacji własnego autorstwa poświęconej ornitologii[1]. Gatunkiem typowym jest (tautonimia) głuptak białobrzuchy (S. leucogaster).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Sula: norweska nazwa Sula dla głuptaków, od staronordyjskiego Súla[13].
  • Anaethetus: gr. αναισθητος anaisthētos ‘głupi, bezsensowny’, od negatywnego przedrostka αν- an-; αισθανομαι aisthanomai ‘zrozumieć’[14].
  • Dysporus: gr. δυσπορος dusporos ‘niezgrabny, głupi’, od δυσ- dus- ‘ciężki, twardy’; πορος poros ‘przejście’[15].
  • Sularius: wariant nazwy rodzaju Sula Brisson, 1760[16].
  • Piscatrix: łac. piscatrix, piscatricis ‘rybaczka’, od piscator, piscatoris ‘rybak’, od piscari ‘łowić’, od piscis ‘ryba’[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pelecanus sula Linnaeus, 1758.
  • Abeltera: gr. αβελτερος abelteros ‘głupi’, od negatywnego przedrostka α- a-; βελτερος belteros ‘lepszy’, od stopnia wyższego formy αγαθος agathos ‘dobry’[18].
  • Hemisula: gr. ἡμι- hēmi- ‘pół-, mały’, od ἡμισυς hēmisus ‘połowa’; rodzaj Sula Brisson, 1760[19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sula leucogaster rogersi Mathews, 1913 (= Pelecanus plotus J.R. Forster, 1844[d]).
  • Parasula: gr. παρα para ‘blisko’; rodzaj Sula Brisson, 1760[20]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sula dactylatra bedouti Mathews, 1913 (= Sula personata[e] Gould, 1846).
  • Pseudosula: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; rodzaj Sula Brisson, 1760[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Sula nebouxii A. Milne-Edwards, 1882.
  • Prophalacrocorax: gr. προ pro ‘przed, z przodu’; rodzaj Phalacrocorax Brisson, 1760 (kormoran)[22]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Megus ronzoni Gervais, 1849.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące żyjące współcześnie gatunki[23]:

Oraz gatunki wymarłe[24]:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ a b Nowa nazwa dla Sula Brisson, 1760.
  3. ↑ Nowa nazwa dla Sula Reichanbach, 1853 ze względu na puryzm.
  4. ↑ Podgatunek S. leucogaster.
  5. ↑ Podgatunek S. dactylatra.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 60. (fr. • łac.).
  2. ↑ Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 494. (fr. • łac.).
  3. ↑ P. Browne: The civil and natural history of Jamaica in three parts. Wyd. 2.ª ed. London: Sold by B. White and Son, 1789, s. 481. (ang.).
  4. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 279. (łac.).
  5. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 72. (fr.).
  6. ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. vi. (niem.).
  7. ↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 351. (łac. • niem.).
  8. ↑ a b G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2, s. 55, 1913–1915. (ang.). 
  9. ↑ O. von Boetticher. Der Blaufuß-Tölpel "Camanay", Sula nebouxii Milne-Edwards. „Anzeiger der Ornithologische Gesellschaft in Bayern”. 4–5, s. 375, 1955. (niem.). 
  10. ↑ C.J.O. Harrison. The taxonomic status of Milne-Edwards’s fossil sulids. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 95 (2), s. 52, 1975. (ang.). 
  11. ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Storks, frigatebirds, boobies, cormorants, darters. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-11-11]. (ang.).
  12. ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Boobies and Gannets (Sulidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Sula, DOI: 10.2173/bow.sulida1.01 [dostęp 2024-11-11] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  13. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Sula [dostęp 2024-11-11].
  14. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Anaethetus [dostęp 2024-11-11].
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Dysporus [dostęp 2024-11-11].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Sularius [dostęp 2024-11-11].
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Piscatrix [dostęp 2024-11-11].
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Abeltera [dostęp 2024-11-11].
  19. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Hemisula [dostęp 2024-11-11].
  20. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Parasula [dostęp 2024-11-11].
  21. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pseudosula [dostęp 2024-11-11].
  22. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Prophalacrocorax [dostęp 2024-11-11].
  23. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Sulidae Reichenbach, 1849 (1836) – głuptaki - Gannets and Boobies (wersja: 2024-09-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-11].
  24. ↑ M. Stucchi. Los Piqueros de la Formación Pisco Perú. „Boletín de la Sociedad Geológica del Perú”. 95, s. 75–91, 2003. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sula_(rodzaj)&oldid=75207927”