Mleczaj bukowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Mleczaj bukowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius subdulcis (Pers.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 625 (1821) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Mleczaj bukowy (Lactarius subdulcis (Pers.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Agaricus subdulcis. W 1821 r. Samuel Frederick Gray przeniósł go do rodzaju mleczaj (Lactarius)[1]. Ma 17 synonimów. Są nimi m.in. wszystkie formy i odmiany[2].
Feliks Berdau w 1876 r. opisywał go pod polską nazwą podrydzyk łagodny lub bedłka słodkawa, Franciszek Błoński jako podrydzyk, mleczaj łagodny (1889) lub mleczaj słodkawy (1890), Stanisław Chełchowski w 1898 r. jako mleczaj podrydzyk, Władysław Wojewoda w 2003 r. zarekomendował nazwę mleczaj bukowy[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 3–7 cm, początkowo wypukły ze stożkowatym garbem i podgiętym brzegiem, później stopniowo rozpłaszczający się, na koniec płaski z prostym brzegiem, czasami krótko karbowanym i śluzowatym. Powierzchnia gładka, matowa, ubarwiona jednolicie, bez pręgowania, początkowo czerwonobrązowa, kasztanowata, potem jaśniejąca, bardziej płowa[4].
Gęste, z blaszeczkami, początkowo białawe, potem jasnoochrowe z kawowym odcieniem, po uszkodzeniu zmieniające barwę na szarorudawą[4].
O wysokości 5–7 cm i średnicy 0,3–1 cm, walcowaty, u starszych okazów czasami rynnowaty. Powierzchnia początkowo bladożółtawa, ale szybko nabierająca barwy kapelusza, u podstawy z grzybnią[4].
Białawocielisty z rudawym odcieniem, w trzonie ciemniejszy. Smak łagodny, zapach podobny do zapachu pluskwiaków. Mleczko początkowo wydziela się obficie, jest wodnistobiałe lub białe, niezmieniające barwy, początkowo łagodne w smaku, ale po dłuższym czasie nieco gorzkie i ostre[4].
Kremowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 36–45 × 9–811 µm. Cheilocystydy liczne, pleurocystydy rzadsze, wrzecionowate, 55–65 × 6–8 µm. Zarodniki o wymiarach 7–9,5 × 6–8 µm, o powierzchni pokrytej brodawkami i łączącymi je listewkami[4].
- Gatunki podobne
Mleczaj pomarańczowy (Lactarius aurantiacus) ma mleczko o niewyraźnym zapachu, bez gorzkawego posmaku i rośnie w lasach iglastych[5]. Podobny jest także mleczaj dębowy (Lactarius quietus)[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane są jego stanowiska w Ameryce Północnej i Środkowej, w Europie, Azji, Australii i Nowej Zelandii. W Europie występuje na całym obszarze od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego, brak go na Islandii[7]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. wymienił go jako gatunek pospolity[3], jego stanowiska podają także autorzy późniejszej literatury mykologicznej[8].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach, zwłaszcza bukowych w towarzystwie buka, jodły, leszczyny, dębu szypułkowego. Owocniki pojawiają się od lata do jesieni[3]. W Europie Środkowej jest uważany za gatunek przewodni dla dębów[4]. Preferuje gleby kwaśne, na glebach wapiennych występuje tylko wówczas, gdy jest na nich gruba warstwa próchnicy[5].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Jest grzybem jadalnym[5]. Jest zbierany do celów spożywczych np. w Meksyku i na Ukrainie[9], w Polsce jednak przez grzybiarzy zwykle nie jest zbierany[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 384, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 96–97, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 70, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Występowanie Lactarius subdulcis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-04-21] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-04-21].
- ↑ Eric Boa, Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people, FAO, 2004 (Non-wood Forest Products 17), ISBN 92-5-105157-7.