Merkaptopuryna

Merkaptopuryna
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	3,7-dihydropuryno-6-tion
	Inne nazwy i oznaczenia
	6-merkaptopuryna, tiopuryna, 6-MP, łac. mercaptopurinum
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C5H4N4S
Masa molowa	152,18 g/mol
Wygląd	żółty proszek
	Identyfikacja
Numer CAS	50-44-2; 6112-76-1 (monohydrat)
PubChem	667490
DrugBank	APRD01096
SMILES
	C1=NC2=C(N1)C(=S)N=CN2
InChI
	InChI=1S/C5H4N4S/c10-5-3-4(7-1-6-3)8-2-9-5/h1-2H,(H2,6,7,8,9,10)
	InChIKey
	GLVAUDGFNGKCSF-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	nierozpuszczalna
	w innych rozpuszczalnikach
	zasady
Temperatura rozkładu	313 °C; 140 °C (monohydrat)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanego źródła
	Szkodliwy; (Xn)
Zwroty R	R22, R36/37/38
Zwroty S	S22, S36/37/39, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	1 1 0
Numer RTECS	UP0400000
Dawka śmiertelna	LD50 277 mg/kg (doustnie, szczur)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	L01BB02
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka
Działanie	antyleukemiczne, cytostatyczne, immunosupresyjne
Okres półtrwania	21 min (dzieci); 47 min (dorośli)
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	19%
Wydalanie	46% w ciągu 24 h z moczem w postaci niezmienionej i jako metabolity
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Merkaptopuryna – lek przeciwnowotworowy i immunosupresyjny stosowany w leczeniu niektórych białaczek i chorób autoimmunologicznych.

Mechanizm działania

6-merkaptopuryna jest tioanalogiem zasad purynowych adeniny i hipoksantyny i spełnia rolę antymetabolitu. Włączając się w szlak biosyntezy nukleotydów purynowych, powoduje zahamowanie replikacji DNA.

Merkaptopuryna konkuruje z hipoksantyną i guaniną o fosforybozylotransferazę hipoksantynowo-guanylową i ulega przemianie do monofosforanu tioinozyny (TIMP), który blokuje reakcje związane z kwasem inozynowym (IMP). S-metylotransferaza przekształca TIMP do monofosforanu metylotioinozyny (MTIMP). TIMP i MTIMP hamują amidotransferazę glutamino-5-fosforybozylopirofosforanową, która jest pierwszym enzymem szlaku syntezy nukleotydów purynowych^[6].

Wskazania

leczenie ostrych białaczek; wybrane przypadki – leczenie paliatywne i u starszych osób
leczenie podtrzymujące remisję ostrej białaczki limfoblastycznej
leczenie niektórych innych chorób
- choroby autoimmunologiczne
  - łuszczycowe zapalenie stawów
- choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Przeciwwskazania

uczulenie na lek
uszkodzenie wątroby
ciąża i okres karmienia piersią

Działania niepożądane

Zahamowanie czynności krwiotwórczej szpiku (szczególnie leukopenia – obniżenie poziomu leukocytów we krwi, rzadziej małopłytkowość i niedokrwistość), mogąca jednak utrzymywać się dość długo po odstawieniu leku (nawet do 3 tyg.). Mogą pojawić się nudności, wymioty, anoreksja – szczególnie u dorosłych i gdy lek przyjmowany jest rano. Rzadko występuje zapalenie błon śluzowych przewodu pokarmowego i biegunki; jako wyraz zaburzeń czynności wątroby może pojawić się żółtaczka, szybko ustępująca po przerwaniu leczenia. Skórne objawy uczuleniowe. Toksyczne działanie na nerki przy dużych dawkach^[7].

Interakcje

leki przeciwzakrzpowe – nasilenie działania
inne leki mielosupresyjne – nasilenie działania
trimetoprim/sulfametoksazol – nasilenie działania mielosupresyjnego
allopurynol – nasilenie działania toksycznego
olsalazyna, mesalazyna i sulfasalazyna – nasilenie działania mielosupresyjnego

Dawkowanie

Indywidualne i ustalane przez lekarza specjalistę.

U chorych z genetycznie uwarunkowanym niedoborem metylotransferazy tiopurynowej (TPMT) w trakcie leczenia może wystąpić mielosupresja lub działanie toksyczne leku (związane ze znacznym spowolnieniem metabolizacji merkaptopuryny u tych chorych). Ich leczenie merkaptopuryną jest możliwe, ale przy znacznie zredukowanej dawce leku.

Przypisy

↑ ^a ^b 6-Mercaptopurine, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 100021 [dostęp 2010-09-05] (niem. • ang.).
↑ ^a ^b ^c David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b Mercaptopurine, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2010-09-05] (ang.).
↑ ^a ^b Merkaptopuryna (nr 852678) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2010-09-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Merkaptopuryna, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2010-09-05] .
↑ Merkaptopuryna (opis profesjonalny). [dostęp 2015-01-06].
↑ doz.pl – apteka online Dbam o Zdrowie: Mercaptopurinum – Mercaptopurinum. 7 czerwca 2010. [dostęp 2010-06-07]. (pol.).

Bibliografia

Merkaptopuryna, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2008-01-12] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[GESTIS-1] 6-Mercaptopurine, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 100021 [dostęp 2010-09-05] (niem. • ang.).

[Lide-2] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[ChemIDplus-3] Mercaptopurine, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2010-09-05] (ang.).

[Sigma-4] Merkaptopuryna (nr 852678) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2010-09-05].

[MP-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Merkaptopuryna, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2010-09-05] .

[6] Merkaptopuryna (opis profesjonalny). [dostęp 2015-01-06].

[7] z.pl – apteka online Dbam o Zdrowie: Mercaptopurinum – Mercaptopurinum. 7 czerwca 2010. [dostęp 2010-06-07]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]