Meczet w Bohonikach

Meczet w Bohonikach

nr rej. A-60 z 07.11.1966[1]
Meczet w Bohonikach
Państwo	Polska
Miejscowość	Bohoniki
Wyznanie	Islam
Rodzaj	Sunnicki
Historia
Data budowy	druga połowa XIX w.
Data zniszczenia	II wojna światowa
Dane świątyni
Budulec	drewno
Położenie na mapie Polski Meczet w Bohonikach
Położenie na mapie województwa podlaskiego Meczet w Bohonikach
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Meczet w Bohonikach
Położenie na mapie gminy Sokółka Meczet w Bohonikach
53°23′25″N 23°35′30″E/53,390278 23,591667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Meczet w Bohonikach – jeden z kilku czynnych meczetów w Polsce. Znajduje się we wsi Bohoniki. Jedna z dwóch świątyń muzułmańskich znajdujących się na Szlaku Tatarskim, ośrodek kultury tatarskiej. Obiekt jest unikalnym przykładem w skali kraju islamskiego, sakralnego budownictwa drewnianego^[2].

Meczet zbudowany został w drugiej połowie XIX w., prawdopodobnie w 1873. Dokumentacja historyczna nie zachowała się, ale taką datę odkryto w 2005 podczas kapitalnego remontu ścian budynków na futrynie drzwi wejściowych. Świątynia powstała po pożarze wcześniejszego meczetu osadników tatarskich, który miał być zlokalizowany w pobliżu zabytkowego cmentarza położonego we wschodniej części wsi, a istniejącego prawdopodobnie od XVIII w., a być może nawet od XVII wieku^[3][4].

Podczas II wojny światowej meczet został zdewastowany przez hitlerowców, którzy urządzili w nim szpital polowy. Uległ częściowemu uszkodzeniu od wybuchu pocisku. Po 1945 meczet kilkakrotnie przechodził drobne remonty. Pojawiły się plany rozbudowy, lecz konserwator zabytków nie zgodził się na rozbudowę^[4].

W 2003 przeprowadzony został remont dachu; zmieniono wtedy dach blaszany na gontowy. W 2005 przeprowadzono remont generalny. Został on zrealizowany przy pomocy środków finansowych:

• Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu operacyjnego "dziedzictwo kulturowe", priorytet 1: "Rewaloryzacja zabytków nieruchomych i ruchomych;
• Funduszu Kościelnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji,
• Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego,
• sponsorów prywatnych,
• budżetu Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej Bohoniki.

22 października 2012 roku zarządzeniem Prezydenta RP meczet został uznany za pomnik historii^[5].

Meczet zachował oryginalne rozplanowanie i bryłę oraz funkcję. Podczas przeprowadzonych remontów wymieniano tylko uszkodzone elementy z użyciem naturalnych materiałów: drewnianych bali, szalunku, gontu, blachy miedzianej i drewnianej stolarki^[4].

Jest to prosta budowla drewniana o kubaturze 460 m³ zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 11,49 m × 8,03 m o konstrukcji zrębowej. Ściany są obustronnie oszalowane w układzie poziomym i wzmocnione lisicami^[4][6].

Meczet podzielony jest na trzy części: męską i żeńską (Babiniec) (zgodnie z wymogami islamu) oraz wspólny przedsionek, w którym zostawia się obuwie. Większa część – męska – od mniejszej – damskiej – oddzielona jest drewnianą ścianką (przepierzeniem) z poziomą szczeliną, zasłoniętą przejrzystą tkaniną pozwalającą kobietom obserwować przebieg modlitwy. W części męskiej znajduje się powiększająca powierzchnię dla wiernych galeria wsparta na dwóch słupach. Oba pomieszczenia mają osobne wejścia ze wspólnego przedsionka z półkami na obuwie^[7].

Najważniejszą częścią w czołowej ścianie sali męskiej zwróconej na południowy wschód jest mihrab – wnęka wskazująca kierunek Mekki oraz minbar – kazalnica, używana w czasie południowej piątkowej modlitwy (w tym meczecie odbywa się raz w miesiącu)^[8].

Zgodnie z wymogami religii muzułmańskiej w meczecie nie ma żadnych wizerunków postaci, a na zdobionych motywami pnącej się winorośli (tzw. arabeską) ścianach zawieszono jedynie muhiry (cytaty wersetów z Koranu po arabsku). Podłogę meczetu wyłożono dywanami^[4].

Meczet nie posiada minaretu, a jedynie wieżyczkę na rzucie sześcioboku z cebulowato zakończoną kopułą pokrytą blachą miedzianą ze szpicem z trzema kulami i złoconym półksiężycem. Wieżyczka posiada sześć okien sześciokwaterowych z ozdobnymi nadokiennikami z motywem półksiężyca. Drewniane ściany zewnętrzne pomalowane były na zielono^[9]. Bryła główna budynku przykryta jest czterospadowym dachem namiotowym krytym gontem, podobnie jak dwuspadowe daszki nad mihrabem i gankiem^[10]. Z zewnątrz i wewnątrz deski szalowania są polakierowane^[4].

Wejście do meczetu wyłożone jest kostką brukową. Działka na której zbudowano meczet ma powierzchnię 44 arów, porośnięta jest lipami, klonami i topolami i ogrodzona metalową siatką. Brama wejściowa na osi wejścia do meczetu ma kształt półkolisty, jest koloru brązowego i jest zawsze otwarta. Pod ziemią mieszczą się przeciwpożarowe zbiorniki wodne^[4][6].

W latach 90. XX w. imamem meczetu w Bohonikach był Stefan Mustafa Jasiński, wywodzący się z pobliskich Malawicz Górnych, zmarły w 2015 jako najstarszy duchowny muzułmański w Polsce^[11].

• Grzegorz Rąkowski: Polska egzotyczna I. Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2005. ISBN 83-89188-37-6
• RomanR. Gembiński RomanR., Podlaski Szlak Tatarski – Bohoniki, Bohoniki: Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Bohonikach przy pomocy finansowej Starosty Sokólskiego, 2006, ISBN 83-922665-2-8, OCLC 749518798 . Brak numerów stron w książce

• www.bohoniki.eu. bohoniki.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].