Gdańsk (okręg historyczny) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Widok na część okręgu historycznego Gdańsk

Gdańsk – jeden z sześciu okręgów historycznych w Gdańsku. Na tym obszarze znajduje się dawne oraz współczesne centrum miasta. 16 września 1994 roku historyczny Gdańsk (w zasięgu obwarowań z XVII wieku) został wpisany na listę Pomników historii^[1].

W skład okręgu wchodzą następujące jednostki morfogenetyczne:

Pomniki historii

dolnośląskie	Duszniki-Zdrój (Młyn Papiernictwa) Jawor (Kościół Pokoju) Krzeszów (Opactwo Cystersów) Legnickie Pole (bazylika i dawny klasztor) Srebrna Góra (Twierdza srebrnogórska) Strzegom (bazylika) Świdnica (katedra) Świdnica (Kościół Pokoju) Trzebnica (bazylika) Kamieniec Ząbkowicki (opactwo Cystersów oraz pałac) Wrocław (zespół historycznego centrum miasta) Wrocław Hala Stulecia Pawilon Czterech Kopuł Pergola Iglica Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej Bobrów Bolczów Bukowiec Chojnik Cieplice Ciszyca Dąbrowica Grabarów Janowice Wielkie Jelenia Góra (Dwór Czarne) Jelenia Góra (Pałac Paulinum) Jelenia Góra (Sobieszów) Karpniki (pałac) Karpniki (zamek) Kowary (dwór) Kowary (pałac) Łomnica (dwór) Łomnica (pałac) Zamek Henryka Miłków Mniszków Mysłakowice Pakoszów Radomierz Rybnica Siedlęcin Sokolec Staniszów (dwór) Staniszów (pałac) Staniszów (Pałac na Wodzie) Wojanów
kujawsko-pomorskie	Biskupin (rezerwat archeologiczny) Chełmno (Stare Miasto) Ciechocinek (zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym) Grudziądz (zespół spichlerzy nad Wisłą) Lubostroń (zespół pałacowo-parkowy) Strzelno (zespół dawnego klasztoru Norbertanek wraz z kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP oraz rotundą św. Prokopa) Toruń (zespół staromiejski) Włocławek (katedra)
lubelskie	Kazimierz Dolny (zespół staromiejski) Kozłówka (zespół pałacowo-parkowy) Lublin (historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny) Wygoda (stadnina koni) Zamość (historyczny zespół miasta)
lubuskie	Gościkowo-Paradyż (pocysterski zespół klasztorny) Klępsk (kościół Nawiedzenia NMP) Łęknica (Park Mużakowski) Żagań (kościół Wniebowzięcia NMP)
łódzkie	Łowicz (katedra) Łódź (wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego) Nieborów i Arkadia (zespół pałacowo ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny) Sulejów (opactwo Cystersów) Tum (archikolegiata)
małopolskie	Bochnia (kopalnia soli) Kalwaria Zebrzydowska (sanktuarium pasyjno-maryjne) Kraków (historyczny zespół miasta) Kraków (opactwo Benedyktynów) Kraków (Kopiec Kościuszki z otoczeniem) Racławice (historyczny teren bitwy) Stary Sącz (zespół staromiejski wraz z klasztorem klarysek) Szalowa (kościół św. Michała Archanioła) Wieliczka (kopalnia soli)
mazowieckie	Płock (Wzgórze Tumskie) Radom (zespół klasztorny Bernardynów) Warszawa historyczny zespół miasta (zob. Stare Miasto, Nowe Miasto z Traktem Królewskim, Wilanowem i Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya zespół sześciu zabytkowych cmentarzy na Powązkach Żyrardów (XIX-wieczna osada fabryczna)
opolskie	Brzeg (zespół Zamku Piastów Śląskich) Nysa (zespół bazyliki św. Jakuba i św. Agnieszki) Olesno (kościół odpustowy św. Anny) Ozimek (most wiszący) Paczków (zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji) Góra Świętej Anny (komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny)
podkarpackie	Bóbrka (kopalnia ropy naftowej) Krasiczyn (zespół zamkowo-parkowy) Leżajsk (zespół klasztorny Bernardynów) Łańcut (zespół pałacowo-parkowy) Przemyśl (zespół staromiejski) Radruż (zespół cerkiewny)
podlaskie	Białystok (zespół bazyliki Chrystusa Króla i św. Rocha) Meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach Kanał Augustowski
pomorskie	Gdańsk (miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku) Gdańsk (pole bitwy na Westerplatte) Gdańsk (Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku Oliwie) Gdańsk (Twierdza Wisłoujście) Gdańsk (Stocznia) Gdynia (historyczny układ urbanistyczny śródmieścia) Kwidzyn (zespół zamkowo-katedralny) Malbork (zespół zamku krzyżackiego) Pelplin (zespół katedralny)
śląskie	Częstochowa (Jasna Góra) Gliwice (radiostacja) Katowice (osiedle Nikiszowiec) Katowice (Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny) Tarnowskie Góry (podziemia Zabytkowej Kopalnia Srebra oraz Sztolni Czarnego Pstrąga)
świętokrzyskie	Kielce (dawny pałac biskupów i katedra) Oblęgorek (pałac Henryka Sienkiewicza wraz z parkiem i Aleją Lipową) Rytwiany (Pustelnia Złotego Lasu) Sandomierz (Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy) Sudół (Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu) Święty Krzyż (pobenedyktyński zespół klasztorny) oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze Ujazd ruiny zamku Krzyżtopór Wąchock (opactwo Cystersów) Wiślica (zespół bazyliki kolegiackiej, relikty kościoła św. Mikołaja oraz grodzisko)
warmińsko-mazurskie	Frombork (zespół archikatedralny) Grunwald (pole bitwy) Lidzbark Warmiński (zamek biskupów warmińskich) Kanał Elbląski Święta Lipka (zespół sanktuarium pielgrzymkowego)
wielkopolskie	Dobrzyca (zespół pałacowo-parkowy) Gniezno (archikatedra) Głogówko (bazylika i oratorium) Kórnik (zespół zamkowo-parkowy oraz kościół Wszystkich Świętych) Koszuty (zespół dworsko-parkowy) Ląd (dawne opactwo Cystersów) Lednogóra (wyspa Ostrów Lednicki) Lubiń (zespół opactwa Benedyktynów) Poznań (historyczny zespół miasta) Rogalin (zespół pałacowy z ogrodem i parkiem) Rydzyna (zamek)
zachodniopomorskie	Kamień Pomorski (zespół konkatedry) Kołbacz (zespół opactwa Cystersów) Stargard (zespół kolegiaty oraz mury obronne)

Jednostki morfogenetyczne okręgu Gdańsk

Jednostki	Biskupia Górka Chełm Długie Ogrody Dolne Miasto Emaus Główne Miasto Grodzisko Knipawa Nowe Ogrody Nowe Ujeścisko Ołowianka Oruńskie Przedmieście Rudno Siedlce Sienna Grobla I Stara Wieś Stare Miasto Stare Przedmieście Stare Szkoty Suchanino Wyspa Spichrzów Wzgórze Mickiewicza Zaroślak
Podjednostki	Chmielniki Pelplińskie Dolina Dzielnica Mariacka Dzielnica Świętojańska Fundacyjny Kąt Krzyżowniki Na Losowej Górze Osiek Polski Hak Przedwale Szkódka Trzy Lipy Winniki Zamczysko Ziemica Ziemica Mała

Okręgi historyczne w Gdańsku

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).