Marian Gumowski

Marian Gumowski

Data i miejsce urodzenia	30 września 1881 Krościenko nad Dunajcem
Data i miejsce śmierci	1 października 1974 Toruń
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: numizmatyka, sfragistyka
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1909
Habilitacja	1913
Profesura	1946
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Gumowski (ur. 30 września 1881 w Krościenku nad Dunajcem, zm. 1 października 1974 w Toruniu) – polski numizmatyk i sfragistyk, historyk, w latach 1919–1932 dyrektor Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu, od 1955 profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Był synem Franciszka (znanego, długoletniego lekarza w Krościenku nad Dunajcem i Szczawnicy) i Józefiny ze Stehrów^[1]; bratem Jana – malarza i grafika. Uczęszczał do C. K. Gimnazjum w Jaśle i w Tarnowie, maturę zdał w Gimnazjum św. Anny w Krakowie w 1899 roku. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim (jego wykładowcami byli m.in. Franciszek Piekosiński i Stanisław Krzyżanowski), a także w Monachium i we Włoszech.

W 1909 roku uzyskał stopień doktora pod opieką Stanisława Krzyżanowskiego. Tematem jego rozprawy doktorskiej była Grzywna i moneta piastowska. W 1913 roku uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim habilitację z numizmatyki, na podstawie rozprawy Moneta złota w Polsce średniowiecznej, rozszerzoną na historię starożytną.

W latach 1899–1916 pracował przy zbiorach numizmatycznych Andrzeja Potockiego. Członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego w sierpniu 1914 roku^[2]. W latach 1903–1919 kierował Muzeum Czapskich w Krakowie. W okresie 1919–1932 był dyrektorem Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu. Pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim (1909–1919) i Uniwersytecie Poznańskim (1920–1930).

W okresie 1908–1919 był redaktorem czasopisma „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”.

W okresie przedwojennym był członkiem m.in.:

• Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
• Państwowej Rady Sztuki (od 1922 r.)
• Komisji Rewindykacyjnej do odbioru dzieł sztuki z Rosji (1924–1925).

Po II wojnie światowej został zatrudniony na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1946 roku otrzymał tytuł profesora. W 1960 roku przeszedł na emeryturę.

Był autorem około 400 publikacji z dziedziny heraldyki, numizmatyki, sfragistyki, historii i sztuki. Kolekcjonował także ekslibrisy, których zgromadził około 4000. Cały jego zbiór ekslibrisów zaginął w 1939 roku.

Zmarł w 1974 roku w Toruniu, pochowany został na Cmentarzu św. Jerzego w Toruniu.

• Medale Jagiellonów (1906)
• Moneta złota w Polsce średniowiecznej (1912)
• Medale Stefana Batorego (1913)
• Podręcznik numizmatyki polskiej (Kraków, 1914)
• Pieczęcie królów polskich (Kraków, 1919)
• Monety polskie (1924, 1925)
• Medale Zygmunta III (1924)
• Pieczęcie i herby miast wielkopolskich (Poznań, 1932)
• Herby miast litewskich (1935)
• Herby miast województwa warszawskiego (1936-1937)
• Herby i pieczęcie miejscowości województwa śląskiego z 438 rycinam (Katowice, 1939)
• Mennica Bydgoska (Gdańsk, 1950)
• Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII-XIV w. (Toruń, 1960)
• Herby miast polskich (Warszawa, Arkady, 1960)
• Sfragistyka (współautor, Warszawa, 1960)
• Wspomnienia numizmatyka (Kraków, 1965)
• Handbuch der polnischen Siegelkunde (Graz, 1966).

Marian Gumowski ożenił się w 1909 roku z Elizą Barańską^[1], miał czworo dzieci, Jana, Antoniego, Marię oraz Irenę (1912–1991), dziennikarkę i popularyzatorkę zdrowego stylu życia^[3]. Jego brat, Jan Kanty Gumowski (1883–1946) był znanym malarzem i grafikiem.

• SławomirS. Kalembka SławomirS. (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 259-260, ISBN 83-231-1988-0 .
• BronisławB. Krzan BronisławB., Klejnot zagubiony w górach. Na 700-lecie Krościenka n/D, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1988, s. 156–157, ISBN 83-85017-41-0 .

• Tom XII "Rocznika Polskiego Towarzystwa Heraldycznego w całości poświęcony twórczości Mariana Gumowskiego