Otto Hausner

Otton Hausner
Otto Hausner

Data i miejsce urodzenia	1827 Brody
Data i miejsce śmierci	27 lutego 1890 Lwów
poseł do Sejmu Krajowego Galicji
Okres	od 1873–1881 do 1883–1890
zastępca członka Wydziału Krajowego
Okres	od 1874 do 1878
poseł do austriackiej Rady Państwa V, VI, VII kadencji
Okres	od 8 lutego 1878 do 27 lutego 1890
Multimedia w Wikimedia Commons

Otto Hausner lub Otton Hausner (ur. 6 kwietnia 1827 w Brodach, zm. 27 lutego 1890 we Lwowie) – polski historyk sztuki, polityk, pisarz, mówca i erudyta. Poseł demokratyczny w Radzie Państwa w parlamencie austriackim, oraz na Sejm Galicyjski.

Ukończył szkołę średnią we Lwowie, następnie w latach 1844-1848 studiował medycynę w Wiedniu i Berlinie^[1]. Podczas Wiosny Ludów członek legii akademickiej a potem uczestniczył w walkach w Wiedniu^[1]. Następnie ukończył agronomię na Akademii Rolniczej w Hohenheim pod Stuttgartem (1848)^[2].

Po powrocie do Galicji osiadł w Rytarowicach w pow. samborskim, a następnie był od 1870 właścicielem dóbr Siemianówka w pow. lwowskim, zajmując się gospodarowaniem. Niezależnie od tego prowadził studia nad statystyką, ekonomią i historią sztuki. W trakcie podróży objechał całą Europę - szczególnie usilnie poznając Włochy. Był wielkim miłośnikiem malarstwa i rzeźby^[1]. Owocem studiów i podróży były jego prace. (zob. niżej). Należał do wielu organizacji gospodarczych, m.in. działaczem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego i członek Komitetu GTG (10 czerwca 1877 – 12 czerwca 1890)^[3]. Członek Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Członek Rady Zawiadowczej kolei Karola Ludwika. Kazimierz Chłędowski tak scharakteryzował jego postać: Otto Hausner pochodził z bankierskiej rodzony w Brodach, a że był człowiekiem wielce światowym, nadzwyczaj miłym w towarzystwie , dowcipnym jak mało kto, a nadto ożenionym z Kownacką i spokrewnionym wskutek tego z Borkowskimi, więc należał do towarzystwa Mierów, Borkowskich, tego świata lwowskiego, któremu mniej chodziło o sprawy krajowe i o patriotyzm, jak o zabawę i użycie. Hausner wydał dwutomowe dzieło statystyczne w niemieckim języku o którym mało kto wiedział, i gromadził materiały do statystyki, raczej do inwentarza wszystkich obrazów z głównych epok rozwoju sztuki lwowskiej. Zbierał do tego bardzo dla specjalisty zajmującą bibliotekę najróżnorodniejszych dawnych przewodników po miastach włoskich, katalogów galerii, monografii o malarzach włoskich. (...) Otto Hausner mówił najchętniej po francusku, jak i w ogóle cały ten światek w którym się obracał. Słynął jako wielki lowelas; opowiadano o różnych jego stosunkach z lwowskimi paniami, a przede wszystkim z kanoniczką baronową Hagen, znanym poturadłem lwowskich salonów^[4].

Aktywny politycznie, od 1870 był członkiem Rady Powiatowej we Lwowie, wybranym z grupy większej własności. W latach 1877–1881 i 1883-1890 był posłem na Sejm Krajowy z ramienia Izby Przemysłowo-Handlowej w Brodach^[2]. W sejmie był członkiem licznych komisji, zwłaszcza zajmujących się zagadnieniami gospodarczymi. Popierał zmiany w ordynacji wyborczej mające na celu zwiększenie reprezentacji miast oraz zdemokratyzowania wyborów do izb przemysłowo-handlowych. W latach 1874–1878 był zastępcą członka Wydziału Krajowego. Był także posłem do austriackiej Rady Państwa V kadencji (8 lutego 1878 -22 maja 1879), VI kadencji (7 października 1879 - 23 kwietnia 1885) i VII kadencji (22 września 1885 - 27 lutego 1890)^[5]. W kadencji V został wybrany po rezygnacji Józefa Wereszczyńskiego w wyborach uzupełniających w kurii I (wielkiej własności) w okręgu wyborczym nr 9 (Sambor-Staremiasto-Turka-Drohobycz-Rudki). W kadencji VI i VII wybrano go z kurii II (miejskiej) w okręgu wyborczym nr 7 (Sambor-Stryj-Drohobycz)^[5]. W parlamencie należał do frakcji demokratycznej Koła Polskiego w Wiedniu^[2]. Pracował także w różnych komisjach, a także w delegacjach wspólnych. W listopadzie 1878 roku na znak protestu przeciwko udzielonemu rządowi austriackiemu poparciu w sprawie okupacji Bośni i Hercegowiny wygłosił słynne przemówienie popierające dążenia narodowe słowiańskich mieszkańców tych regionów. Podczas tego przemówienia otwarcie i odważnie bronił także praw społeczeństwa polskiego, jego płomienne wystąpienie poskutkowało patriotyczną demonstracją która miała miejsce we Lwowie i która została brutalnie stłumiona na polecenie centralnych władz w Wiedniu^[1]. Mimo że współpracował później z konserwatywną większością Koła Polskiego występował jeszcze wielokrotnie, m.in. w 1880 krytykując politykę konserwatystów wobec szkolnictwa, a w 1886 przeciwko antypolskiej polityce Bismarcka^[1]. W 50 rocznicę wybuchu powstania listopadowego Hausner znalazł się w komitecie przygotowującym uroczystości w mieście Lwowie, które odbyły się 29 listopada 1880 roku. Podczas obchodów wygłosił patriotyczne przemówienie w którym skierował ostre słowa pod adresem stańczyków, a ich poczynania nazwał „zohydzeniem”.

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

• Schlachtenlexikon, Band 1-2, Lemberg 1864
• Vergleichende Statistik von Europa. Bd. 1-2, Lemberg 1865
• Versuch einer vergleichenden Monographie der Carl-Ludwig-Bahn, Lemberg 1875
• Odczyt o rzeźbie: wygłoszony 12 marca 1877, Lwów 1887
• Das menschliche Elend: Geschichte seiner Auffassung und Entwurf einer Statistik desselben, Wiedeń 1879
• Deutschtum und deutsches Reich, Wien 1880
• Le génie Allemand et l'Empire Allemand, Paris 1880

Honorowy obywatel miast: Lwowa ()^[6], Brodów, Drohobycza, Sambora, Stanisławowa i Żółkwi.

Pochodził z bogatej lwowskiej rodziny kupieckiej pochodzenia niemieckiego. Protoplasta polskiej gałęzi rodu, Jan pochodzący z Moraw przeniósł się do Galicji w XVIII wieku i założył firmę "Hausner et Violland" która miała swe domy bankowe w Brodach i we Lwowie. Jego następcy uczynili z niej jedną z najpoważniejszych instytucji kredytowych Galicji. Już w czasach jego ojca rodzina była całkowicie spolonizowana^[1]. Był synem bankiera Karola Jego bratem był bankier i poseł na Sejm Krajowy Alfred Hausner (1822-1887). Ożenił się z Aleksandrą z domu Kownacką, z którą miał syna Witolda (1852–1925) i córkę Jadwigę (1852–1930, po mężu Łubieńska).

• Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 18.
• Adam Galos, Hausner Otto (1827-1890), Polski Słownik Biograficzny t. 9, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960-1961, s. 315-316 iPSB-wersja elektroniczna

• Otto Hausner. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-03-22].
• Publikacje Ottona Hausnera w bibliotece Polona