Jimmy Heath

Jimmy Heath

Jimmy Heath (1998)
Imię i nazwisko	James Edward Heath
Pseudonim	„Little Bird”
Data i miejsce urodzenia	25 października 1926 Filadelfia
Data i miejsce śmierci	19 stycznia 2020 Loganville
Instrumenty	saksofon (tenorowy, altowy, sopranowy), flet poprzeczny
Gatunki	jazz (bebop, hard bop), muzyka poważna
Zawód	muzyk
Wydawnictwo	Riverside
Powiązania	Percy Heath, Albert Heath
Zespoły
The Heath Brothers
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

James Edward Heath, ps. „Little Bird” (ur. 25 października 1926 w Filadelfii, zm. 19 stycznia 2020 w Loganville)^[1] – afroamerykański muzyk jazzowy, saksofonista, kompozytor, aranżer i bandlider, oraz edukator. Brat znanych jazzmanów – kontrabasisty Percy’ego i perkusisty Alberta. Laureat NEA Jazz Masters Award 2003^[2].

Urodził się w muzykalnej rodzinie. Jego ojciec był mechanikiem samochodowym i występującym w weekendy klarnecistą–amatorem^[1]. Wypożyczał z lombardu klarnet i grał w orkiestrze marszowej w Filadelfii^[3]. Matka śpiewała w chórze kościelnym. Miał troje rodzeństwa: siostrę i dwóch braci. Najstarszy z czwórki był Percy, najmłodszy zaś – Albert. Wszyscy w domu słuchali płyt z nagraniami popularnych wówczas big-bandów jazzowych. Niestety z powodu panującego kryzysu ojciec często pozostawał bez pracy i dzieci zostały wysłane do dziadków, którzy prowadzili sklep spożywczy w Wilmington w Karolinie Północnej^[1]. Uczęszczając do tamtejszej szkoły średniej, Jimmy zaczął grać na saksofonie altowym, uczestnicząc w kursach muzycznych tak jak jego rodzeństwo. Percy najpierw wybrał skrzypce, a później kontrabas, Albert – perkusję, Elizabeth zaś – fortepian. Na wakacje letnie wracali do domu w Filadelfii. Wtedy Jimmy dodatkowo pobierał prywatne lekcje muzyki.

Po ukończeniu szkoły w 1943 założył taneczny zespół swingowy. W okresie toczącej się wówczas II wojny światowej nie dostał powołania do wojska ze względu na niedowagę^[1]. Od 1945 do 1946 występował w orkiestrze Nata Towlesa^[2]. Następnie, do 1947 prowadził w Filadelfii małą grupę, grając m.in. z młodym Johnem Coltrane’em, trębaczem Johnnym Colesem, saksofonistą Bennym Golsonem i pianistą Rayem Bryantem^[2]. W tym czasie odkrył bebop, którego współtwórca, saksofonista altowy Charlie „Bird” Parker wywarł silny wpływ na jego grę.

W 1948 dołączył do zespołu trębacza Howarda McGhee. Wkrótce w składzie grupy pojawił się jego brat Percy. Koncertowali m.in. w Paryżu, występując na pierwszym w stolicy Francji festiwalu jazzowym. Podczas pracy z McGheem zyskał przydomek „Little Bird” („Ptaszek”), częściowo ze względu na niewielką posturę (160 cm wzrostu)^[4], przede wszystkim jednak z uwagi na jego fascynację osobą i grą Parkera. W 1949 po rozwiązaniu zespołu podjął pracę w orkiestrze Dizzy’ego Gillespiego, w której grało jego kilku kolegów z Filadelfii, m.in. Coltrane^[1].

Na początku lat 50. zamienił saksofon altowy na tenorowy, żeby zdecydowanie odróżnić się od Parkera i jednocześnie pozyskać więcej ofert pracy^[2]. W niedługim czasie dołączył do formacji Milesa Davisa i zagrał w 1953 w kilku utworach na jego wydanej w 1955 płycie Volume 1. Współpracował też z puzonistą J.J. Johnsonem oraz trębaczami Cliffordem Brownem i Kennym Dorhamem. Niestety był uzależniony od narkotyków, z czym się nie krył. Kiedy więc jego kariera zaczęła rozkwitać, w 1954 został aresztowany i skazany za sprzedaż heroiny^[1]. Umieszczono go w Federalnym Centrum Medycznym w Lexington w stanie Kentucky. Po opuszczeniu zakładu w 1955 ponownie został zatrzymany pod tym samym zarzutem i następnie skazany na sześć lat pozbawienia wolności^[1]. Z zasądzonego wyroku odsiedział w zakładzie karnym Lewisburg w Pensylwanii cztery lata^[1]. Podczas pobytu za kratami zastosował „cold turkey”, drastyczną metodę wydobycia się z nałogu, która przyniosła dobry rezultat. Potem już nigdy nie sięgnął po narkotyki. Wolny od uzależnienia dużo komponował oraz aranżował repertuar dla więziennego big-bandu. Napisał szereg utworów m.in. For Minors Only, C.T.A., Picture of Heath i For Miles and Miles. Część z nich zyskała szerszą popularność dzięki umieszczeniu ich na płycie trębacza Cheta Bakera i saksofonisty Arta Peppera Playboys, wydanej w 1956^[1].

W 1959 wyszedł na wolność i od razu zaczął odbudowywać karierę. Nagrał swoją pierwszą płytę jako lider. Był to album The Thumper. Do jego nagrania zaprosił gwiazdorski skład: saksofonistę altowego Cannonballa Adderleya, puzonistę Curtisa Fullera, pianistę Wyntona Kelly’ego i kontrabasistę Paula Chambersa. Na perkusji zagrał jego brat, Albert. Ponadto jako sideman zastąpił na krótko Johna Coltrane’a w zespole Milesa Davisa. W 1960 nagraniem albumu All Great! zadebiutował jako lider dużego zespołu, w którego składzie znaleźli się m.in. kornecista Nat Adderley, trębacz Clark Terry, Cannonball Adderley, pianiści Cedar Walton i Tommy Flanagan, oraz jego bracia – Percy i Albert. W następnych kilkunastu latach intensywnie nagrywał zarówno jako lider, jak sideman. Współpracował m.in. z trębaczami Freddie¹em Hubbardem i Artem Farmerem, wibrafonistą Miltem Jacksonem, bandliderem i perkusjonistą Mongo Santamaríą, pianistami Kennym Barronem i Stanleyem Cowellem, gitarzystą basowym Bobem Cranshawem oraz grającym na instrumentach perkusyjnych swoim nieślubnym synem Mtumem. W 1975 razem z braćmi – Percym i Albertem – sformował grupę The Heath Brothers. Zespół z powodzeniem koncertował oraz nagrał szereg płyt.

W latach 80. rozpoczął działalność akademicką w Aaron Copland School of Music w Queens College na nowojorskim Uniwersytecie Miejskim (CUNY)^[1]. Objął stanowisko profesora. Prowadził wykłady oraz kierował tworzeniem programu jazzowego w Queens College. Zapraszał na uczelnię wybitnych jazzmanów takich jak Donald Byrd. W 2004 Queens College nadał mu honorowy stopień doktora muzyki (Doctor of Music)^[5] Zasiadał także w zarządzie archiwów Louisa Armstronga, mieszczących się na uniwersytecie. Ponadto zajmował się odnową i zarządzeniem przekształconego w muzeum domu Louisa i Lucille Armstrongów. Przekształcony w muzeum The Louis Armstrong House znajduje się w rejonie Corona, należącym do dzielnicy Queens. Przez dwadzieścia lat wykładał i prowadził warsztaty jazzowe na uczelniach Stanów Zjednoczonych, Kanady i Europy^[2]. Udzielał się także w edukacyjnej organizacji non profit – Jazzmobile. W tym czasie nie zaprzestał koncertować. Nagrał również kilka płyt.

W 2011 odbyły się dwudniowe obchody jego 85. urodzin^[1]. Podczas nich zagrał w nowojorskim klubie The Blue Note dwa koncerty, stojąc na czele osiemnastoosobowego big-bandu^[1]. W 2012 ukazała się płytowa rejestracja obu koncertów, pt. Togetherness – Live at the Blue Note.

Zmarł w niedzielny poranek z przyczyn naturalnych w otoczeniu rodziny^[3]. Miał 93. lata.

Tuż po wyjściu z więzienia poznał Monę Brown, białą artystkę sztuk wizualnych, którą poślubił w 1960^[4]. Mieli dwoje dzieci: syna – Jeffreya i córkę – Roslyn^[3]. Byli ze sobą do końca jego życia. Ze związku pozamałżeńskiego miał jeszcze starszego syna – Jamesa Mtume (właśc. James Forman, ur. 1946), muzyka jazzowego i jazz-rockowego, perkusjonistę, twórcę piosenek i producenta płytowego^[3].

Wziął udział w powstaniu ponad stu albumów płytowych. Skomponował przeszło sto pięćdziesiąt utworów^[3]. Były wśród nich także kompozycje przynależące do muzyki poważnej – suity, kwartety smyczkowe oraz symfonia Three Ears.

• 1959 The Thumper (Riverside)
• 1960 Really Big! (Riverside)
• 1961
  • The Quota (Riverside)
  • A Jazz Version of Kean – The Riverside Jazz Stars featuring Blue Mitchell–Jimmy Heath–The Bobby Timmons Trio with Clark Terry and Julius Watkins (Riverside)
• 1962 Triple Threat (Riverside)
• 1966 On the Trial (Riverside)
• 1972 The Gap Sealer (Cobblestone)
• 1973 Love and Understanding (Muse Records)
• 1975 Picture of Heath (Xaanadu Records)
• 1976 Marchin’ On! – The Heath Brothers – Albert, Jimmy and Percy featuring Stanley Cowell (Strata-East)
• 1985 New Picture (Landmark Records)
• 1987 Peer Pressure (Landmark)
• 1992 Little Man Big Band (Verve)
• 1993 Albert, Jimmy & Percy Heath – Oops! (Xanadu)
• 1994
  • You've Changed – Jimmy Heath Quartet (SteepleChase)
  • The Time and the Place (Landmark)
• 1995 You or Me – Jimmy Heath Quartet (SteepleChase)
• 2000 Freddie Hubbard & Jimmy Heath – Jam Gems – Live at the Left Bank (Label M)
• 2012 Togetherness – Jimmy Heath Big Band – Live at the Blue Note (JLP)
• 2007 Art Farmer–Jimmy Heath–Slide Hampton & The Erich Kleinschuster Sextet 1968/71 (EmArcy Records)
• 2012 Jazz Orchestra of the Concertgebouw Featuring Jimmy Heath – The Voice of the Saxophone (NTR)
• 2015 Connecting Spirits – Roberta Gambarini Sings Jimmy Heath Song Book with the Heath Brothers Band (Groovin’ High Records)
• 2020 Love Letters (Verve)

Jako sideman

• 1955 Miles Davis – Volume 1 (Blue Note)
• 1959 Blue Mitchell – Blue Soul (Riverside)
• 1961 Don Sleet All Members – Don Sleet with Jimmy Heath–Wynton Kelly–Jimmy Cobb–Ron Carter (Jazzland)
• 1970 From Viena with Art – Art Farmer Quintet Featuring Jimmy Heath (MPS)
• 1991 Clark Terry – Live At The Village Gate – Special Guest Jimmy Heath (Chesky Records)

Jimmy Heath, Joseph McLaren, I Walked with Giants – The Autobiograpy of Jimmy Heath, wyd. Temple University Press, 2010, ISBN 978-1-4399-0199-1

• Jimmy Heath, allmusic.com
• NEA Jazz Masters – Jimmy Heath, National Endowment for the Arts