Jewgienij Szwarc

Jewgienij Szwarc

Евге́ний Льво́вич Шварц

Data i miejsce urodzenia	9 października?/21 października 1896 Kazań
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 1958 Leningrad
Przyczyna śmierci	Cmentarz Bogosłowski
Zawód, zajęcie	pisarz
Odznaczenia

Jewgienij Lwowicz Szwarc (ros. Евге́ний Льво́вич Шварц; ur. 9 października^?/21 października 1896 w Kazaniu, zm. 15 stycznia 1958 w Leningradzie) – rosyjski dramatopisarz, autor baśni teatralnych i scenariuszy filmowych^[1].

Urodził się w rodzinie lekarza i słuchaczki kursów położniczych. Ojciec był ochrzczonym Żydem, matka Rosjanką. W wieku 7 lat został ochrzczony w kościele prawosławnym.

W latach 1913–1916 studiował prawo na Uniwersytecie Moskiewskim^[2].

W 1916 roku został wcielony do armii rosyjskiej i skierowany na front zachodni. Po rewolucji bolszewickiej opowiedział się za Białymi. Podczas szturmu na Krasnodar doznał szeregu poważnych obrażeń i ran. W okresie 1919–1921 zajmował się konferansjerską i aktorstwem w Rostowie nad Donem i w Piotrogrodzie. W 1922 roku był sekretarzem Kornieja Czukowskiego^[2]. W latach 1923–1924 był dziennikarzem w Zagłębiu Donieckim. Od 1925 do 1931 roku współpracował z Samuiłem Marszakiem w leningradzkim oddziale Państwowego Wydawnictwa Literatury dla Dzieci. Utrzymywał związki z grupą literacką „Bracia Serafiońscy” oraz z oberiutami.

Od 1928 roku napisał około 30 baśni teatralnych z podtekstami politycznymi, w których dobro wprawdzie zwycięża, lecz droga do tego zwycięstwa nie jest łatwa. Sporo publikował w czasopismach dla dzieci „Jeż” (Ёж) i „Czyżyk” (Чиж), których był stałym współpracownikiem od 1925 roku.

W 1934 roku dla leningradzkiego Music-hallu napisał sztukę „Nagi król”. W 1940 roku jego baśń dla dorosłych „Człowiek i jego cień” została zdjęta z afisza od razu po premierze. W 1944 roku napisał swoją najbardziej znaną sztukę Smok, opowiadającą o „zrobaczywieniu dusz ludzkich” w systemie totalitarnym. Po premierze (sztukę reżyserował Nikołaj Akimow) uznano, że to „baśń szkodliwa”^[3]. Aż do 1962 roku była zakazana.

W 1962 roku teatr Sowriemiennik wystawił sztukę Nagi król w reżyserii mało znanej jeszcze Margarity Mikaelan, ale ze znakomitą wówczas obsadą aktorską: Jewgienij Jewstigniejew (Król), Igor Kwasza (Pierwszy Minister), Nina Doroszyna (Księżniczka) i Ludmiła Gurczenko (Guwernantka), dzięki czemu w dużej mierze spektakl stał się synonimem odwilży lat sześćdziesiątych XX wieku w ZSRR^[4].

Wiele jego utworów przetłumaczonych zostało na obce języki i do dzisiaj utrzymują się w repertuarze teatralnym.

Pochowany na Cmentarzu Bogosłowskim w Petersburgu^[5].

• Baśń o zmarnowanym czasie
• Cień
• Czerwony Kapturek – również pod nazwą Zając w potrzasku albo Czerwony Kapturek
• Człowiek i cień
• Klonowi bracia – inne tytuły sztuki w polskich realizacjach: Dwa klony oraz Baśń o zaklętych braciach. W 1989 operę Krzysztofa Meyera według tej sztuki wystawił Teatr Wielki w Poznaniu.
• Kopciuszek
• Królowa Śniegu – inny tytuł: Śnieżna baśń
• Nagi król
• Najzwyklejszy cud – inny tytuł: Cud nie cud
• Smok^[6]

• Człowiek i cień – w 1974 roku operę na motywach tej sztuki skomponował Fritz Geißler
• Smok stał się podstawą opery Lanzelot Paula Dessaua (1969)

• 1934: Obudźcie Lenoczkę
• 1936: Lenoczka i winogrona
• 1947: Kopciuszek
• 1957: Don Kichot
• 1966: Królowa Śniegu

Źródło:^[7]

• Jewgienij Szwarc w bazie IMDb (ang.)