Jaskinie Gcwihaba

Jaskinie Gcwihaba

Gcwihaba Caves

Państwo	Botswana
Data odkrycia	1934
Odkrywca	Martinus Drotsky
Ochrona i dostępność	udostępnione częściowo
Położenie na mapie Botswany Jaskinie Gcwihaba
Położenie na mapie Afryki Jaskinie Gcwihaba
20°01′22″S 21°21′18″E/-20,022778 21,355083

Jaskinie Gcwihaba – kompleks jaskiń znajdujący się w kotlinie Kalahari w północno-zachodniej Botswanie, w Dystrykcie North-West, niedaleko granicy z Namibią. Od 2010 roku figuruje na botswańskiej liście informacyjnej – liście obiektów rozważanych do zgłoszenia na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Kryteria, na podstawie których jaskinie mogą zostać wpisane na listę, to kryteria przyrodnicze VII i VIII^[1].

Kompleks jaskiń o wspólnej nazwie Gcwihaba znajduje się w odległej, północno-zachodniej części Botswany, w obrębie trzech powiązanych ze sobą grup wzgórz dolomitowych kontrastujących z otaczającym je równinnym i piaszczystym terenem Kalahari^[1]. W pobliżu granicy z Namibią, na północ od wioski Xaxa, rozciągają się Wzgórza Aha, w położonej około 35 km na wschód dolinie Gcwihaba znajduje się zespół sześciu nisko położonych wzgórz dolomitowych, zaś 19 km na południowy zachód od doliny Gcwihaba leżą trzy Wzgórza Koanaka^[1]. Obszar, na którym występują jaskinie, wraz z otaczającymi je równinami, zajmuje powierzchnię ok. 2,5 tys. km²^[1].

Jaskinie Gcwihaba są częścią krajobrazu i ekosystemu Kalahari co najmniej od ok. 2 mln lat, od epoki plejstocenu^[1]. Klimat tego obszaru był wówczas dużo bardziej wilgotny niż współcześnie, czego dowiodły osady odkryte podczas przeprowadzonych na terenie jaskiń badań^[1][2]. Część pieczar jest niewielka, inne osiągają wysokość do 10 m^[2]. Wszystkie charakteryzują się dużą różnorodnością malowniczych nacieków jaskiniowych – masywnych stalaktytów, stalagmitów i stalagnatów oraz drobnych pereł jaskiniowych i heliktytów^[1].

W jaskiniach na Wzgórzach Koanaka odkryto najbogatsze w Botswanie i prawdopodobnie jedno z najbogatszych w całej Afryce Południowej złoże skamieniałości^[1]. Podczas badań archeologicznych odnaleziono tu m.in. narzędzia z późnej epoki kamienia, spalone skorupki jaj strusich, kości zwierzęce oraz skamieniałą czaszkę przedstawiciela naczelnych^[2].

Główna jaskinia kompleksu nosi nazwę Drotsky’s cavern (pol. tłum. „Jaskinia Drotsky’ego”) upamiętniającą Martinusa Drockiego, rolnika z Ghanzi – był on pierwszym Europejczykiem, któremu w 1934 roku przedstawiciele ludu !Kung San pokazali jaskinie^[2].

Na obszarze wzgórz i jaskiń Gcwihaba, ze względu na ich odizolowany charakter, wykształciła się specyficzna fauna i flora. Niektóre gatunki aloesu oraz figowiec Ficus cordata(inne języki) występują wyłącznie na tym terenie^[1]. Figowiec Ficus cordata wymaga stałego dostępu do wilgoci, stąd jego korzenie wnikają do wnętrza jaskiń, tworząc długie zwisające zasłony^[1]. Jest to drzewo, na którym gniazduje afrykanka niebieskorzytna (Poicephalus rueppellii), która również występuje tylko na tym obszarze Botswany^[1][2]. Wnętrza jaskiń zamieszkują liczne gatunki bezkręgowców oraz nietoperze (m.in. bruzdonos egipski, Macronycteris commersoni(inne języki) oraz Rhinolophus denti(inne języki)) i płomykówki, a w ich pobliżu żyją żółwie Psammobates tentorius(inne języki) oraz jaszczurki z rodzaju Ptenopus^[2].

• Przedstawiciele gatunków występujących na obszarze jaskiń Gcwihaba
• 
  Ficus cordata w Namibii (2014)
• 
  Afrykanka niebieskorzytna w Namibii (2018)
• 
  Macronycteris commersoni na Madagaskarze (2010)
• 
  Bruzdonos egipski w Transgranicznym Parku Narodowym Kgalagadi (2012)