Jan Kazimierz Kruszewski

Jan Kruszewski

Kruk Czarny

Jan Kazimierz Kruszewski (przed 1939)
generał brygady
Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1888 Aleksandrowo
Data i miejsce śmierci	28 marca 1977 Lailly-en-Val
Przebieg służby
Lata służby	1914–1977
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie Polska Siła Zbrojna
Jednostki	Pierwsza Kompania Kadrowa 8 Pułk Piechoty Legionów 1 Pułk Piechoty Legionów 1 Dywizja Piechoty Legionów Korpus Ochrony Pogranicza Grupa Operacyjna gen. Kruszewskiego
Stanowiska	dowódca plutonu piechoty dowódca kompanii piechoty dowódca batalionu piechoty dowódca pułku piechoty dowódca piechoty dywizyjnej dowódca dywizji piechoty dowódca KOP dowódca Grupy Operacyjnej
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Kazimierz Kruszewski (ur. 18 czerwca 1888 w Aleksandrowie, zm. 28 marca 1977 w Lailly-en-Val) – generał brygady Wojska Polskiego.

Jan Kruszewski urodził się 18 czerwca 1888 w Aleksandrowie (Pokrytki)^[1], w ówczesnej guberni płockiej, w rodzinie Kazimierza Józefa, ziemianina, i Wiktorii z Kołakowskich. W 1907 otrzymał świadectwo dojrzałości w Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej w Płocku. Studiował medycynę w Krakowie i Genewie, działał w Związku Strzeleckim^[1].

Od sierpnia 1914 do lipca 1917 służył w Legionach Polskich, był między innymi dowódcą IV plutonu w 1 kompanii kadrowej, dowódcą kompanii w 1 pułku piechoty, dowódcą szkoły oficerskiej w I Brygadzie, komendantem kursu wyszkolenia. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Beniaminowie^[1].

Od kwietnia do listopada 1918 był dowódcą kompanii w 2 pułku piechoty Polskiej Siły Zbrojnej. Od listopada 1918 do stycznia 1919 był dowódcą batalionu w obozie rekrutacyjnym Jabłonna. Od stycznia do marca 1919 był dowódcą Grupy Jabłonna w Warszawie. Od kwietnia 1919 do października 1926 był dowódcą batalionu, a następnie dowódcą 1 pułku piechoty Legionów, a od października 1920 także pełnił obowiązki dowódcy I Brygady Piechoty Legionów. 11 czerwca 1920 zatwierdzony został w stopniu podpułkownika z dniem 1 kwietnia tego roku, a 3 maja 1922 został zweryfikowany w tym stopniu ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. 31 marca 1924 awansował na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 9. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

Od października 1926 do marca 1928 był dowódcą piechoty dywizyjnej 1 Dywizji Piechoty Legionów. Od marca 1928 do października 1930 był dowódcą 1 Dywizji Piechoty Legionów. Od 14 października 1930 do sierpnia 1939 był dowódcą Korpusu Ochrony Pogranicza. 10 listopada 1930 Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki nadał mu stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 i 1. lokatą w korpusie generałów. Jednocześnie zezwolił mu na nałożenie oznak nowego stopnia przed 1 stycznia 1931^[2].

Został osadnikiem wojskowym w kolonii Koweniów (powiat wilejski)^[3]. Na początku 1927 został przewodniczącym komisji rewizyjnej Związku Piłki Nożnej w Wilnie^[4]. Od 1936 był zastępcą Komendanta Naczelnego Związku Legionistów Polskich, płk. dypl. Adama Koca^[5], a po jego przejściu na dłuższy urlop w styczniu 1938 objął funkcję prezesa ZLP^[6].

We wrześniu 1939 był dowódcą Grupy Operacyjnej w Armii Odwodowej „Prusy”^[1]. Po kampanii wrześniowej był w niewoli niemieckiej (m.in. jeniec obozu VII A Murnau), a po uwolnieniu osiedlił się we Francji.

Zmarł w Domu Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val i został pochowany na miejscowym cmentarzu. W 2024 r. szczątki generała Kruszewskiego zostały sprowadzone przez Instytut Pamięci Narodowej do Polski. 12 września zostały złożone w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie^[7].

Pośmiertnie awansowany przez prezydenta Andrzeja Dudę do stopnia generała dywizji^[8].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (16 lutego 1921)^[9][10]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)^[9][11]
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)^[12]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1926)^[13][9][14]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[9]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 17 marca 1930^[9][15], 10 czerwca 1939^[16])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[9]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[9]
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[17]
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”^[18]
• Odznaka „Za wierną służbę”^[17]

• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)^[9]
• Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa)^[9]
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)^[19][9]

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Genealogia Stankiewicze z przyjaciółmi: Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari. [dostęp 2009-12-18].
• Akta Stanu Cywilnego Parafii Niedzbórz, akt urodzenia nr 49/1888 Aleksandrowo.
• A. Maciesza, Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Płocku 1906–1931, Płock 1931.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 787–788. ISBN 83-211-1096-7.
• Jerzy Danielewicz: Wyższa kadra dowódcza KOP 1924–1939. W: Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.