Jan Bołoz Antoniewicz

Jan Antoniewicz-Bołoz

Jan Antoniewicz-Bołoz (przed 1901)
Data i miejsce urodzenia	3 maja 1858 Skomorochy
Data i miejsce śmierci	29 września 1922 Bad Elster
Małżeństwo	Anna Bamberg[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Deodat Bołoz Antoniewicz (ur. 3 maja 1858 w Skomorochach, zm. 29 września 1922 w Bad Elster) – polski historyk i teoretyk sztuki pochodzenia ormiańskiego.

Urodził się 3 maja 1858 w Skomorochach koło Buczacza^[2]. Pochodził z ormiańskiej^[3] rodziny szlacheckiej Antoniewiczów de Bołoz, był synem ziemianina Antoniego (w 1870 odnotowany jako członek czynny oddziału buczacko-czortkowsko-zaleszczyckiego c. k. Galisyjskiego Towarzystwa Gospodarczego we Lwowie^[4]) i Albiny^[5]. Kształcił się w gimnazjach bernardynów w Meranie, następnie w Bolzano i Krakowie. W 1876 podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, wkrótce jednak przeniósł się na germanistykę i romanistykę na tej samej uczelni (1876–1880); odbył ponadto studia filologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim, a w latach 1884–1886 studia z historii sztuki, estetyki i filozofii na uniwersytecie w Monachium. Obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1880 na podstawie pracy Ueber die Enstehung des Schiller'schen Demetrius.

Członek Rady powiatowej w Buczaczu jako przedstawiciel grupy większych posiadłości oraz prezes jej Wydziału (marszałek) m.in. w 1892^[6].

Od 1893 wykładał historię sztuki na Uniwersytecie Lwowskim; początkowo był profesorem nadzwyczajnym, od 1898 profesorem zwyczajnym. Kierował Katedrą Historii Sztuki Nowożytnej, a od 1894 także Instytutem Historii Sztuki; w roku akademickim 1902/1903 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. W latach 1894–1918 był ponadto konserwatorem zabytków sztuki w Urzędzie Konserwatorskim we Lwowie.

Zajmował się historią sztuki renesansowej i współczesnej, teorią sztuki, a także historią literatury polskiej. Badał m.in. twórczość Tycjana i Leonarda da Vinci oraz dekorację rzeźbiarską Kaplicy Zygmuntowskiej. Opracował pierwszy polski zarys historii malarstwa, ze szczególnym uwzględnieniem polskich malarzy XVIII i XIX wieku; zajmował się twórczością Grottgera, urządzał wystawy malarskie (m.in. Malczewskiego).

W 1897 został członkiem korespondentem, w 1914 członkiem czynnym Akademii Umiejętności. W 1920 należał do grona współzałożycieli Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Od 1920 był prezesem Polskiego Związku Historyków Sztuki (a także prezesem Oddziału Lwowskiego związku).

Ogłosił ponad 130 prac naukowych, m.in.:

• Poezya polska w Ameryce (1881)
• O średniowiecznych źródłach do rzeźb, znajdujących się na szkatułce z kości słoniowej w skarbcu Katedry na Wawelu (1885)
• Zur Geschichte des Humanismus und der Renaissance in Polen (1886)
• „Ostatni” Krasińskiego (1889)
• Ikonographisches zu Chrestien de Troyes (1890)
• O nieznanych utworach Z. Krasińskiego (1890)
• Młodość Krasińskiego: próba syntezy (1891)
• Katalog der retrospectiven Ausstellung polnischer Kunst 1764–1886 (1894)
• Bohater ostatniej powieści Sienkiewicza: studyum nad „Bez dogmatu” (1896)
• Historya, filologia i historya sztuki : odczyt wygłoszony na IV Walnem Zgromadzeniu Towarzystwa filologicznego we Lwowie d. 23 maja 1896 r. (1897)
• Cele i drogi sztuki kościelnej (1897)
• Zygmunt Krasiński i dzieło Stanisława Tarnowskiego (1897)
• Historya, filologia i historya sztuki (1897)
• O malarstwie polskiem: z powodu dzieła J. Mycielskiego (1898)
• Świątynia zagadkowa Lionarda da Vinci (1900)
• O wieczerzy Lionarda da Vinci: (Das Abendmahl Lionardos) (1904)
• Senae Triplices: uwagi o sztuce syeneńskiej i florentyńskiej z powodu „Sieny” Kazimierza Chłędowskiego (1905)
• Raz jeszcze „Nasz Raffael” (?) (1908)
• Grottger (1910)
• „Wojna” Artura Grottgera (1911)
• Stance Zygmunta Krasińskiego (1911)
• Wykład Jana Bołoza Antoniewicza Klasycy i romantycy wobec sztuki [... 15 marca 1917] (1917)
• Leonardo da Vinci: w czterechsetletnią rocznicę jego śmierci 2 maja 1519 (1919)
• „Lament” opatowski i jego twórca” (1921)

• Biogramy uczonych polskich. Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J. Wrocław 1983.

• Helena d’Abancourt, Antoniewicz Jan Bołoz (1858—1922). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 137–139. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0

• Jan Antoniewicz-Bołoz. [dostęp 2017-02-08]
• Dzieła Jana Bołoza Antoniewicza w bibliotece Polona