Kutry rakietowe typu Helsinki
 „Oulu” w 2006 r. | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia | |
| Wejście do służby |
1981-1986 |
| Zbudowane okręty |
4 |
| Okręty w służbie |
2 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 250 ton |
| Długość |
całkowita: 45 metrów |
| Szerokość |
8,9 m |
| Zanurzenie |
3 m |
| Napęd |
3 silniki wysokoprężne MTU o łącznej mocy 10 230 KM |
| Prędkość |
30 węzłów |
| Załoga |
30 |
| Uzbrojenie |
8 wyrzutni pocisków rakietowych RBS-15SF (4 x II) |
Kutry rakietowe typu Helsinki – fińskie kutry rakietowe z lat 80. XX wieku. W latach 1980–1986 w stoczni Wärtsilä w Helsinkach zbudowano cztery jednostki tego typu, które weszły do służby w Fińskiej Marynarce Wojennej w latach 1981–1986. Dwie pierwsze jednostki („Helsinki” i „Turku”) zostały skreślone z listy floty w 2002 roku, zaś dwie pozostałe („Oulu” i „Kotka”) zostały w 2008 roku sprzedane Chorwacji, gdzie służą odpowiednio pod nazwami „Vukovar” i „Dubrovnik” (stan na 2020 rok).
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]Projekt jednostek typu Helsinki powstał w Finlandii w 2. połowie lat 70. w celu stworzenia nowoczesnych i silnie uzbrojonych okrętów patrolowych, o znacznie lepszych parametrach od eksploatowanych ówcześnie radzieckich kutrów rakietowych projektu 205[1]. Konstruktorzy stoczni Wärtsilä i specjaliści z Marynarki wzięli też pod uwagę doświadczenia płynące z eksploatacji pierwszego rodzimego kutra rakietowego – „Isku”[1]. Jednostka prototypowa – „Helsinki” przeszła wiele prób i doświadczeń, które doprowadziły do wprowadzenia ulepszeń do projektu jeszcze przed budową kolejnych okrętów tego typu[2]. Zmiany konstrukcyjne objęły m.in. zastosowanie innych śrub napędowych, przesunięcie sterów, modyfikację głównego stanowiska dowodzenia (GSD) i instalacji elektrycznej oraz montaż stępek przechyłowych[2].
Okręty typu Helsinki zostały zamówione w stoczni Wärtsilä w Helsinkach w 1978 roku (prototyp) i w 1983 roku (kolejne trzy jednostki)[3][4]. Zwodowano je i ukończono w latach 1980–1986[5].
| Okręt | Stocznia | Zamówienie | Wodowanie | Wejście do służby | Los |
|---|---|---|---|---|---|
| „Helsinki” (60) | Wärtsilä | 5 października 1978 | 5 listopada 1980 | 1 września 1981 | wycofany 2002 |
| „Turku” (61) | 13 stycznia 1983 | 1985 | 3 czerwca 1985 | wycofany 2002 | |
| „Oulu” (62) | 1 października 1985 | 2009 → Chorwacja: „Vukovar” | |||
| „Kotka” (63) | 1986 | 16 czerwca 1986 | 2009 → Chorwacja: „Dubrovnik” |
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]Okręty są kutrami rakietowymi o długości całkowitej 45 metrów, szerokości 8,9 metra i zanurzeniu 3 metry[2][6][a]. Gładkopokładowe kadłuby jednostek oraz nadbudówki zostały wykonane ze stopu aluminium[7]. Wyporność standardowa wynosi 250 ton, zaś pełna 280 ton[2][8][b]. Siłownię okrętów stanowią trzy silniki wysokoprężne MTU 16V538 TB92 o łącznej mocy 10 230 KM, napędzające poprzez wały napędowe trzy śruby[6][9][c]. Maksymalna prędkość jednostek wynosi 30 węzłów[6][10][d].
Główne uzbrojenie okrętów stanowią cztery podwójne wyrzutnie przeciwokrętowych pocisków rakietowych RBS-15SF produkcji szwedzkiej, umieszczone w części rufowej[10][11]. Pocisk rozwija prędkość 0,8 Ma, masa głowicy bojowej wynosi 150 kg, zaś maksymalny zasięg sięga 70 km[6]. Na dziobie w wieży znajduje się pojedyncza armata uniwersalna Bofors kalibru 57 mm Mark 1 L/70[6][11]. Masa naboju wynosi 2,4 kg, donośność sięga 17 000 metrów, a szybkostrzelność teoretyczna 200 strz./min[6][9]. W tylnej części nadbudówki znajdują się dwie podstawy, na których są zainstalowane podwójne stanowiska działek plot. Sako kal. 23 mm L/87 (licencyjna radziecka ZU-23-2)[5][10].
Broń przeciwpodwodną stanowią dwie rufowe zrzutnie bomb głębinowych[2][9].
Wyposażenie radioelektroniczne obejmuje m.in. radar nawigacyjny Raytheon ARPA, radar wykrywania celów 9GA 208, radar kontroli ognia 9LV 225, optoelektroniczny system kierowania ogniem Saab EOS 400 i sonar Simrad Marine SS 304[6][8]. Na pokładzie umieszczono też wyrzutnię pocisków zakłóceń pasywnych Philips Philax, a po obu stronach wieży Boforsa zainstalowano dwie trójprowadnicowe wyrzutnie pocisków oświetlających kal. 103 mm[6][10].
Załoga pojedynczego okrętu składa się z 30 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][11].
Służba
[edytuj | edytuj kod]
Merivoimat
[edytuj | edytuj kod]Okręty typu Helsinki zostały sukcesywnie wcielane do służby w Fińskiej Marynarce Wojennej, co miało miejsce w latach 1981–1986[4]. Kutry otrzymały numery burtowe 60–63[4][6]. W latach 90. na okrętach zainstalowano konsole w bojowym centrum informacyjnym (BCI), przygotowano miejsce na rufie do instalacji dodatkowego holowanego sonaru Finnyards Sonac/PTA (zamiast jednej z wyrzutni rakiet RBS-15) i zamontowano ulepszone działka plot. Sako kal. 23 mm[12]. Na początku XXI wieku dostosowano podstawy działek plot. Sako do zamiennej instalacji wyrzutni rakiet plot. Mistral (podobnie jak na nowszych okrętach typu Rauma)[6][10].
Kutry typu Helsinki wchodziły w skład 6. Dywizjonu Ścigaczy (6. Ohjuslaivueeseen), bazując w Pansio (Turku)[12]. Dwa okręty („Helsinki” i „Turku”) wycofano ze służby w 2002 roku i poddano „kanibalizacji”, pozyskując części zamienne dla pozostałych jednostek[12][e]. W 2005 roku wycofano ze służby i poddano konserwacji „Oulu”, zaś w 2007 roku skreślono z listy floty kuter „Kotka”[12][13].
Hrvatska ratna mornarica
[edytuj | edytuj kod]W czerwcu 2008 roku firma Patria uzyskała zgodę rządu na sprzedaż „Oulu” i „Kotki” do Chorwacji[12]. Kontrakt podpisano 16 lipca w Zagrzebiu, zaś 13 października w Turku odbyła się uroczystość przekazania okrętów[12][13]. 16 października obie jednostki trafiły na pokład statku do przewozu ładunków wielkogabarytowych „Grietje” i zostały przewiezione do Szybeniku, gdzie poddano je remontowi stoczniowemu[12][13]. Łączny koszt pozyskania, transportu i remontu dwóch kutrów wyniósł ok. 10 mln euro[13]. 26 stycznia 2009 roku w bazie morskiej Lora koło Splitu odbyła się uroczystość wcielenia „Oulu” i „Kotki” w skład Chorwackiej Marynarki Wojennej odpowiednio pod nazwami „Vukovar” (RTOP-41) i „Dubrovnik” (RTOP-42)[12].
Okręty nadal służą w chorwackiej flocie (stan na 2020 rok)[14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 93 szerokość wynosi 8,5 metra.
- ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92 wyporność standardowa wynosi 280 ton, zaś pełna 350 ton; Moore 1985 ↓, s. 147, Sharpe 1989 ↓, s. 161 i Saunders 2004 ↓, s. 213 podają 280/300 ton.
- ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92,Moore 1985 ↓, s. 147 i Sharpe 1989 ↓, s. 161 łączna moc maszyn wynosi 11 000 KM; Grotnik 2008 ↓, s. 89 podaje ponad 12 000 KM.
- ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92,Grotnik 2009 ↓, s. 8 i Grotnik 2008 ↓, s. 89 prędkość maksymalna wynosi 32 węzły.
- ↑ M.in. zdjęte z obu kutrów działa kal. 57 mm zamontowano na stawiaczach min typu Hämeenmaa, a dwa silniki prawdopodobnie sprzedano później Chorwacji razem z bliźniaczymi jednostkami „Oulu” i „Kotka”[12][13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Grotnik 2009 ↓, s. 6.
- ↑ a b c d e f Grotnik 2009 ↓, s. 8.
- ↑ Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 93.
- ↑ a b c Sharpe 1989 ↓, s. 161.
- ↑ a b Moore 1985 ↓, s. 147.
- ↑ a b c d e f g h i j Saunders 2004 ↓, s. 213.
- ↑ Grotnik 2009 ↓, s. 7.
- ↑ a b Grotnik 2008 ↓, s. 89.
- ↑ a b c Saunders 2009 ↓, s. 182.
- ↑ a b c d e Faulkner 2004 ↓, s. 310.
- ↑ a b c Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92.
- ↑ a b c d e f g h i Grotnik 2009 ↓, s. 9.
- ↑ a b c d e Grotnik 2008 ↓, s. 88.
- ↑ Gogin 2022 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ivan Gogin: VUKOVAR fast attack craft (missile) (1985-1986/2008). Navypedia. [dostęp 2022-07-27]. (ang.).
- Tomasz Grotnik. Helsinki popłynęły do Chorwacji. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 12, 2008. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- Tomasz Grotnik. Ścigacze rakietowe typu Helsinki - historia trwa. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (91), 2009. Magnum-X. ISSN 1426-529X.
- Keith Faulkner: Jane’s Okręty Wojenne Przewodnik Encyklopedyczny. Poznań: Zysk i S-ka, 2004. ISBN 83-7298-588-X.
- Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- John E. Moore (red.): Jane’s Fighting Ships 1984-85. London: Jane’s Publishing Company Ltd, 1985. ISBN 0-7106-0795-4. (ang.).
- Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2004-2005. London: Jane’s Information Group Ltd, 2004. ISBN 0-7106-2623-1. (ang.).
- Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2009-2010. London: Jane’s Information Group Ltd, 2009. ISBN 0-7106-2888-9. (ang.).
- Richard Sharpe (red.): Jane’s Fighting Ships 1989-90. London: Jane’s Defence Data, 1989. ISBN 0-7106-0886-1. (ang.).