Muzyka klasycystyczna

Klasycyzm – okres w rozwoju muzyki poważnej pomiędzy barokiem a romantyzmem. Styl klasycystyczny w muzyce pojawił się w drugiej połowie XVIII wieku. Przyjmuje się, że trwał od roku 1750 – śmierci Johanna Sebastiana Bacha, do roku 1814 – powstanie pieśni romantycznej Franza Schuberta „Małgorzata przy kołowrotku”^[1] lub 1827 - śmierć Beethovena. Daty te są umowne, autorzy książek i podręczników często przyjmują różne daty graniczne.

Nazwa klasycyzm pochodzi od łacińskiego przymiotnika classicus, czyli doskonały, wzorowy^[2]. Po barokowym bogactwie formalnym i upodobaniu do kontrastów zwrócono się w stronę przeciwną, ku przejrzystości, symetrii i równowadze w stosowaniu środków artystycznych.

Muzykę okresu klasycyzmu w Europie nazywa się niekiedy muzyką klasyczną, choć termin ten z czasem zaczął być stosowany na określenie muzyki poważnej. Kompozytorzy odeszli od skomplikowanych technik polifonicznych, preferując znacznie bardziej klarowną pod względem strukturalnym muzykę homofoniczną. Najczęściej używane przez nich formy to rondo, wariacje i sonata, z tego względu nazwane później formami klasycznymi. Do cech muzyki okresu klasycyzmu należą także: rezygnacja z basso continuo (partie instrumentów harmonicznych są precyzyjnie zapisane) i rozkwit muzyki instrumentalnej.

 Osobny artykuł: Klasycy wiedeńscy.

Wielkim centrum muzyki klasycznej stał się Wiedeń, dzięki tworzącym tam trzem wybitnym kompozytorom:

• Josephowi Haydnowi (1732–1809),
• Wolfgangowi Amadeusowi Mozartowi (1756–1791)
• Ludwigowi van Beethovenowi (1770–1827).

Określa się ich wspólnym mianem klasyków wiedeńskich. Stworzyli oni wiele nowatorskich jak na owe czasy kompozycji.

• Christoph Willibald Gluck (1714–1787)
• Carl Philipp Emanuel Bach (1714–1788)
• Charles Burney (1726–1814)
• Johann Christian Bach (1735–1782)
• Karl Ditters von Dittersdorf (1739–1799)
• Giovanni Paisiello (1740–1816)
• Andrea Luchesi (1741–1801)
• Domenico Cimarosa (1749–1801)
• Antonio Salieri (1750–1825)
• Muzio Clementi (1752–1832)
• Franz Xaver Richter (1709–1789)
• Domenico Dragonetti (1763–1846)
• Józef Elsner (1769–1854)
• Johann Nepomuk Hummel (1778–1837)

Najpopularniejszymi formami muzycznymi uprawianymi w klasycyzmie były:

• opera
• sonata (najczęściej z allegrem sonatowym)
• symfonia
• koncert
• rondo
• wariacja

W klasycyzmie skład instrumentalny orkiestry symfonicznej został rozbudowany o klarnety, puzony oraz flet piccolo.

W Polsce na okres klasycyzmu przypadają początki muzyki symfonicznej (A. Milwid, W. Dankowski), opery (M. Kamieński, J. Stefani, W. Lessel) i muzyki fortepianowej (M.K. Ogiński, Maria Szymanowska, Franciszek Lessel).

• klasycyzm

• A. Mądry Carl Philipp Emanuel Bach, Poznań Rhythmos 2003 (najobszerniejsze w języku polskim przedstawienie estetyki i stylu muzyki klasycznej).
• A. Nowak-Romanowicz Historia muzyki polskiej. Klasycyzm 1750-1830, Warszawa, Sutkowski Edition 1995.
• A. Zórawska-Witkowska Muzyka na dworze i w teatrze Stanisława Augusta, Warszawa 1995.
• D. Gwizdalanka Klasycyzm, w: Historia muzyki 2, Kraków (PWM) 2006, s. 103-194.
• E. Fubini Historia estetyki muzycznej, Kraków, Musica lagellonica 1997, s. 161-252.
• P. Orawski Lekcje muzyki · Klasycyzm · Prolog i rozwój, Warszawa, 2013.