Kostandin Kristoforidhi

Kostandin Kristoforidhi
	; Kostandin Kristoforidhi
Imię i nazwisko	Konstantin Nelko
Data i miejsce urodzenia	7 marca 1827 ; Elbasan
Data i miejsce śmierci	1895 ; Elbasan
Narodowość	albańska
Dziedzina sztuki	literatura
	Ważne dzieła
	Przekład Nowego Testamentu na język albański; opowiadania: Gjahu i malësorëve.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kostandin Kristoforidhi, właśc. Konstantin Nelko (ur. 22 maja 1827^[1] w Elbasanie, zm. 1895 w Elbasanie) – albański działacz narodowy i pisarz.

Życiorys

Był synem Athanasa Nelko, rzemieślnika wyznania prawosławnego^[1]. W 1850 ukończył greckojęzyczną szkołę Zosimaia w Janinie. Tam też spotkał konsula austriackiego Johanna von Hahna, z którym współpracował przy opracowywaniu słownika albańsko-niemieckiego^[1]. W roku 1857 udał się do Stambułu, gdzie przygotowywał skierowane do władz osmańskich Memorandum w obronie języka albańskiego.

W roku 1860 pojawił się na Malcie, gdzie ukończył tłumaczenie Nowego Testamentu na język albański^[a]. Z Malty skierował się do Tunisu, gdzie w 1865 r. nawiązał współpracę z Brytyjskim i Zagranicznym Towarzystwem Biblijnym. W tym samym okresie poświęcił się działalności w albańskim ruchu narodowym, będąc rzecznikiem autonomii ziem albańskich w obrębie Imperium Osmańskiego. Współpraca z Hasanem Tahsinem wprowadziła Kristoforidhiego do stowarzyszenia, działającego na rzecz ujednolicenia standardu alfabetu albańskiego. W latach 1865–1879 sukcesywnie tłumaczył kolejne części Biblii na oba dialekty języka albańskiego (toskijski i gegijski)^[1]. Do 1872 ukazało się 20 tysięcy egzemplarzy Biblii w tłumaczeniu Kristoforidhiego^[2]. Od 1870 kilkakrotnie podróżował do Albanii, gromadząc słowa będące aktualnie w użyciu i wykorzystując je do kolejnych tłumaczeń.

Tłumaczenie Nowego Testamentu na język albański (dialekt gegijski)

Współpraca Kristoforidhiego z Brytyjskim i Zagranicznym Towarzystwem Biblijnym zakończyła się w 1874, kiedy okazało się, że nie jest przekonany, co do prawdziwości przekazu biblijnego. Od tej pory poświęcił się uczeniu podstaw języka albańskiego. W 1884 r. osiadł na stałe w Elbasanie, gdzie do końca życia zajmował się badaniami języka albańskiego i tajnym nauczaniem dzieci. Pracował także jako sędzia w sądzie okręgowym^[1].

Wśród dzieł Kristoforidhiego szczególne znaczenie zyskały dwa elementarze, wydane w latach 1867 (gegijski) i w 1868 (toskijski) oraz kilka książek w języku albańskim do czytania przez dzieci.

Pod koniec życia przygotował tomik krótkich opowiadań z życia górali północnej Albanii (alb. Gjahu i malësorëve), który został wydany po śmierci Kristoforidhiego. W 1904 ukazało się pełne wydanie Słownika języka albańskiego.

Pamięć

W 1911 ukazała się w Bitoli biografia Kristoforidhiego, pióra Simona Shuteriqiego. Imię Kristoforidhiego noszą ulice w Tiranie, Durrës, Wlorze, Beracie i w Korczy. W Elbasanie znajduje się pomnik Kristoforidhiego a także jego dom przekształcony w muzeum. W roku 2000 nakładem wydawnictwa Argeta-LMG ukazał się zbiór wierszy i bajek autorstwa Kristoforidhiego.

Publikacje

Kostandin Kristoforidhi: Vjersha për të vegjël. Tirana: Gjika, 1999.

Uwagi

↑ Jako pierwszy przetłumaczył Nowy Testament na dialekt gegijski, oraz poprawił tłumaczenie Vangjela Meksiego na dialekt toskijski.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 257. ISBN 978-1-78076-431-3.
↑ Daut Dauti: Britain, the Albanian National Question and the Fall of the Ottoman Empire, 1876-1914. Bloomsbury Publishing, 2023, s. 88. ISBN 978-1-350-34954-4.

Bibliografia

Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 257. ISBN 978-1-78076-431-3.
Stuart Mann: Albanian Literature: An Outline of Prose, Poetry, and Drama. Londyn: 1955.
George Gawrych: The Crescent and the Eagle: Ottoman Rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. New York: 2006.

[2] Jako pierwszy przetłumaczył Nowy Testament na dialekt gegijski, oraz poprawił tłumaczenie Vangjela Meksiego na dialekt toskijski.

[elsie-1] Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 257. ISBN 978-1-78076-431-3.

[dauti-3] Daut Dauti: Britain, the Albanian National Question and the Fall of the Ottoman Empire, 1876-1914. Bloomsbury Publishing, 2023, s. 88. ISBN 978-1-350-34954-4.

[1]

[a]

[2]