Erion Veliaj

Erion Veliaj

Erion Veliaj (2015)
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1976 Tirana
Burmistrz Tirany
Okres	od 21 lipca 2015
Przynależność polityczna	Socjalistyczna Partia Albanii
Poprzednik	Lulzim Basha
Minister opieki społecznej i młodzieży
Okres	od 15 października 2013 do 30 kwietnia 2015
Przynależność polityczna	Socjalistyczna Partia Albanii
Poprzednik	Spiro Ksera
Następca	Blendi Klosi
Multimedia w Wikimedia Commons

Erion Veliaj (ur. 17 grudnia 1979 w Tiranie) – burmistrz Tirany od 2015 roku, poprzednio minister opieki społecznej i młodzieży w latach 2013–2015.

Erion Veliaj pochodził z ateistycznej rodziny; jego matka pochodziła z Wlory, natomiast ojciec studiował na Uniwersytecie Rolniczym w Tiranie i następnie wstąpił do wojska^[1][2]. Po śmierci ojca w 1991 roku Erion wyjechał ze swoim wujkiem do Grecji; mieszkali przez 3 i pół miesiąca na przedmieściach Aten, gdzie Erion pracował na roli^[2].

W wieku 14 lat Erion został tłumaczem amerykańskich misjonarzy ewangelikalnych, co spowodowało jego konwersję na ten nurt chrześcijaństwa^[1][3].

Studiował na Grand Valley State University w Allendale, gdzie uzyskał tytuł licencjata w dziedzinie nauk politycznych, oraz na Uniwersytecie Sussex, gdzie uzyskał tytuł magistra w dziedzinie europeistyki^[4][5][6].

Należał do młodzieżowej pozarządowej organizacji Mjaft!^[7][8], którą założył w 2003 roku^[6][a] i której był prezesem do listopada 2007 roku^[4][5][9]. W 2004 roku Mjaft! otrzymała nagrodę ONZ za działania na rzecz społeczeństwa obywatelskiego^[4] w wysokości 20 000 euro^[10][2]. W 2008 roku założył centrolewicową partię G99, z której odszedł w 2010 roku, wstępując do Socjalistycznej Partii Albanii^[11][2][9], w której kierownictwie jest od 2011 roku^[4][6]; był nominowany do objęcia w niej sektora młodzieży i emigracji^[12]. W 2013 roku został posłem do Zgromadzenia Albanii z ramienia tej partii^{[4][13][5][6]}.

1 września 2013 roku ówczesny prezydent Albanii Bujar Nishani zapowiedział nominację Veliaja na ministra opieki społecznej i młodzieży; wydał dekret w trybie natychmiastowym dnia 15 września tego roku, a tym samym Veliaj objął ten urząd^[14][5][8]. Funkcję tę Veliaj pełnił do 30 kwietnia 2015 roku, gdy podał się do dymisji^[15][5][9]. Jako minister opieki społecznej i młodzieży zainteresował się społecznością Romów mieszkających w Tiranie; dzięki jego wstawiennictwie szpital w Tiranie, który wcześniej nie chciał przyjmować ani leczyć Romów, wycofał się z dyskryminacyjnej wobec nich polityki^[8].

Od 21 lipca 2015 jest burmistrzem Tirany^[5][9][6]. Podczas jego kadencji ONZ uznała Tiranę za jedno z dziesięciu miast, które osiągnęły najlepsze wyniki finansowe^[16][17][9]. Z jego inicjatywy przebudowano m.in. plac Skanderbega w Tiranie^[18] oraz zainwestowano w ruch rowerowy w mieście w celu walki z korkami drogowymi^[19]. 16 czerwca 2016 roku przedstawił plan zaprzestania segregacji śmieci^[20] oraz ich importu do Albanii^[8]. W 2017 roku zredukowano używanie toreb plastikowych o 60%, rozpoczynając zastępowanie ich torbami papierowymi^[21].

Jako burmistrz Tirany spotkał się z ekspertami ze Związku Miast Rosyjskich (ros. Союз российских городов); spotkanie odbyło się z inicjatywy albańskiej delegacji, a Veliaj wykazał zainteresowanie pracą samorządów w Rosji^[22]. Omawiano możliwości interakcji i wizyt w Albanii przedstawicieli rosyjskich miast w celu zaprezentowania doświadczeń samorządów i zbadania doświadczeń miast w różnych dziedzinach^[22].

W 2017 roku za świadczenie usług publicznych i za znaczącą poprawę infrastruktury stolicy Albanii został nagrodzony tytułem honoris causa przez Grand Valley State University^[23].

Organizacja MJAFT! zarządzana wówczas przez Eriona Veliaja była oskarżona o islamofobię, ponieważ w listopadzie 2006 należący do tej organizacji magazyn MAPO opublikował karykatury Mahometa^[24].

W 2011 roku był oskarżony o manipulacje; poinformował ambasadorów oraz reprezentantów Unii Europejskiej w Tiranie, że Griselda Rroshi, żona burmistrza Kavai, była porwana. Ostrzegł również przed reakcją ówczesnego burmistrza Tirany, Ediego Ramy^[25][26]. Rroshi przyznała, że porwania w rzeczywistości nie było; całe zdarzenie było sfingowane^[27][28][29].

W 2014 roku wysyłał pogróżki dziennikarzom telewizji Agon Channel^[30].

W 2018 roku pod albańskim parlamentem wybuchły protesty, podczas których palce straciła wówczas 24-letnia Ina Nuka. Burmistrz Tirany Erion Veliaj podczas spotkania z protestującymi wyrażał się o Nuce w sposób mizoginistyczny; pytał, „który mężczyzna byłby w stanie poślubić kobietę bez palców”^[31].

W maju 2020 organizacja Europa Nostra wyraziła swój sprzeciw w sprawie wyburzenia budynku Teatru Narodowego w Tiranie, uważany przez tę organizację za jedno z najbardziej zagrożonych miejsc w Europie^[32][33]. Przeciwko rozbiórce budynku protestowało kilkaset osób; doszło nawet do starć z policją, gdzie aresztowano kilku osób, w tym dziennikarza Alfreda Lelę^[34]. Ponad 1000 policjantów otoczyło okolice teatru; izolowali protestujących, a nawet stosowali wobec nich przemoc^[33][35]. Sprzeciw wobec działań policji i planu rozbiórki budynku wyraziła również delegatura Unii Europejskiej w Tiranie oraz prezydent Albanii Ilir Meta, który nazwał rozbiórkę tematu „moralnym przestępstwem, które nie może być objęte amnestią”; skrytykował również przemoc ze strony policjantów w stronę protestujących artystów i dziennikarzy^[34]. Z kolei premier Albanii Edi Rama nazwał osoby będące przeciwko planowi nowego teatru „niekochającymi rozwoju”^[34]. Erion Veliaj jako burmistrz Tirany stwierdził, że rozbiórka powinna być decyzją Albańczyków i że „międzynarodowe media słuchały histeryzmu hałaśliwej mniejszości”^[33].

Ma żonę o imieniu Ajola; w 2014 Erion Veliaj przyznał, że wesele zostało opłacone przez rodziców panny młodej, kosztowało 9 milionów leków^[b][36].

Erion Veliaj deklaruje bardzo dobrą znajomość języka angielskiego i włoskiego oraz dobrą znajomość języka niemieckiego i francuskiego^[4][6].