Edward S. Curtis

Ten artykuł dotyczy amerykańskiego fotografa. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Edward Sheriff Curtis (ur. 16 lutego 1868 w Whitewater w Wisconsin, zm. 19 października 1952 w Los Angeles) – amerykański fotograf specjalizujący się w dokumentowaniu życia Indian i Zachodu Stanów Zjednoczonych. Indianie nazywali go Shadow Catcher (Łowcą Cieni).

Curtis urodził się w pobliżu Whitewater w stanie Wisconsin. Jego ojciec, Johnson Asahel Curtis (1840–1887), był pastorem. W roku 1874 rodzina przeniosła się z Wisconsin do Minnesoty, gdzie przez kilka lat prowadziła sklep spożywczy^[1].

W wieku 17 lat Edward zaczął praktykować u fotografa w miejscowości Saint Paul. W roku 1887 rodzina przeniosła się do Seattle w stanie Waszyngton, gdzie Edward zakupił swój pierwszy aparat i zaczął pracować dla studia Rasmusa Rothiego. Po kilku miesiącach odszedł od Rothiego i związał się z Thomasen Guptillem^[2]. Nowe studio nazwali „Curtis and Guptill, Photographers and Photoengravers”^[1].

W roku 1892 Edward ożenił się z Klarą J. Phillips (1874-1932) pochodzącą z Pensylwanii. Mieli czworo dzieci: Harolda (1893-1988); Elżbietę (1896-1973), czyli Beth, która wyszła za mąż za Manforda Magnusona (1895-1993); Florence (1899-1987), która poślubiła Henry’ego Graybilla (1893-?) i Katarzynę (1909-?), czyli Billy. W 1896 roku cała rodzina przeprowadziła się do nowego domu w Seattle^[3].

W 1895 Curtis zrobił zdjęcie portretowe „księżniczce Angelinie”, znanej także jako Kickisomlo, córce wodza Seattle'a z plemienia Duwamish. Było to jego pierwsze zdjęcie, na jakim uwiecznił Indiankę. W 1898 roku, podczas wyprawy mającej na celu sfotografowanie szczytu Mount Rainier, Curtis zetknął się z niewielką grupą badaczy. Jednym z nich był George Bird Grinnell, znawca plemion Indian Ameryki Północnej. Grinnellowi spodobały się zdjęcia Curtisa, więc zaproponował mu udział w wyprawie do Indian z plemienia Czarnych Stóp w Montanie w roku 1900^[4].

W 1906 wydawca J.P. Morgan zaproponował Curtisowi honorarium w wysokości 75 000 dolarów za wykonanie 1500 zdjęć Indian, które miały być opublikowane w dwudziestu tomach. Curtis doszedł do wniosku, że powinien nie tylko robić zdjęcia, ale również dokumentować istniejące jeszcze przejawy życia i kultury Indian, nim znikną bezpowrotnie. We wprowadzeniu do pierwszego tomu, wydanego w 1907, napisał: „Musimy zbierać informacje o życiu jednej z najwspanialszych ras gatunku ludzkiego teraz, nim ostatnia szansa zostanie zaprzepaszczona”^[5]. Nagrał ponad 10 000 woskowych cylindrów gramofonowych z zapisem indiańskiej mowy i pieśni. Wykonał ponad 40 000 zdjęć, odwiedzając 80 plemion^[6]. Spisał plemienne legendy i dzieje, zgromadził informacje na temat tradycyjnej kuchni, sposobów budowy domostw, osadnictwa, wypoczynku, ceremonii religijnych i pogrzebowych. Sporządził noty biograficzne wodzów poszczególnych plemion, a zbiór ten, w wielu przypadkach, jest jedynym istniejącym zapisem z życia ginących lub cywilizujących się plemion^[7].

W roku 1916 Klara wystąpiła o rozwód. W 1919 r. sąd przyznał jej studio Curtisa wraz z całym sprzętem i negatywami. Edward włamał się wraz z córką Beth do studia i zniszczył wszystkie szklane negatywy, ponieważ nie chciał, żeby dostały się w ręce byłej żony^[8].

Około roku 1922 Curtis przeprowadził się do Los Angeles, gdzie otworzył nowe studio. By zarobić na nowy sprzęt, pracował jako asystent operatora w studiu filmowym Cecila B. DeMille’a, m.in. przy kręceniu w roku 1923 Dziesięciu przykazań. W październiku 1924 roku Curtis sprzedał prawa autorskie do filmu etnograficznego In the Land of the Head-Hunters Muzeum Historii Naturalnej. Za scenariusz i negatyw filmu dostał 1500 USD, podczas gdy wykonanie filmu kosztowało go ponad 20 000 dolarów^[9].

W 1927 roku, po powrocie z córką Beth z Alaski do Seattle, został aresztowany za niepłacenie alimentów przez siedem lat. Miał do spłacenia 4500 dolarów, ale akt oskarżenia został przez powódkę wycofany. W tej sytuacji, w Boże Narodzenie 1927 roku, nastąpił zjazd rodzinny w domu córki Florence w Medford w stanie Oregon. Po raz pierwszy od rozwodu Curtis spotkał się jednocześnie ze wszystkimi swoimi dziećmi. W 1928 roku, będąc na krawędzi bankructwa, Edward sprzedał swe prawa autorskie synowi Morgana. W 1930 r. opublikował ostatni tom pracy The North American Indian^[10].

W 1932 jego była żona Klara, ciągle mieszkająca w Seattle i zarządzająca studiem fotograficznym z córką Katarzyną, utonęła w wodach Puget Sound, a Katarzyna przeprowadziła się do Kalifornii, by być bliżej ojca i siostry Beth^[11].

Curtis zmarł na atak serca w domu Beth w Los Angeles^[12].

• Timothy Egan: Short Nights of the Shadow Catcher: The Epic Life and Immortal Photographs of Edward Curtis. Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2012. ISBN 0-618-96902-0.
• Mick Gidley: Edward S. Curtis and the North American Indian, Incorporated. Cambridge: Cambridge University Press, 1998. ISBN 0-521-77573-6.
• N. Scott Momaday, Joseph D. Horse Capture, Anne Makepeace: Sacred Legacy: Edward S. Curtis and the North American Indian. Burlington: Verve, 2005. ISBN 0-9769127-1-6.

Zobacz galerię związaną z tematem: Edward S. Curtis

• American Masters: Edward Curtis
• Smithsonian: Edward Curtis
• Library of Congress Print Collection: Edward Curtis
• Library of Congress Exhibit: Edward Curtis
• Northwestern University Library: Edward S. Curtis's The North American Indian
• Valerie Daniels' Comprehensive Online Biography of Curtis