Gracjan Bojar-Fijałkowski

Gracjan Fijałkowski

Bojar, Żegota

kapitan
Data i miejsce urodzenia	21 października 1912 Bobrowniki
Data i miejsce śmierci	24 grudnia 1984 Koszalin
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Jednostki	9 pułk strzelców Brygada Rezer. Kawalerii „Wołkowysk” Obwód Biłgoraj AK Obwód Sandomierz AK
Stanowiska	d-ca plutonu Szef Łączności Brygady
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	pisarz, literat, historyk
Odznaczenia

Gracjan Bojar-Fijałkowski pseud. „Bojar”, „Żegota” (ur. 21 października 1912 w Bobrownikach, zm. 24 grudnia 1984 w Koszalinie) – polski pisarz, historyk, badacz słowiańskiej przeszłości Polski i okresu hitlerowskiej okupacji, oficer kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej.

Urodził się w rodzinie Adolfa i Władysławy z d. Olejniczak^[1]. Absolwent gimnazjum koedukacyjnego w Rypinie^[1]. Tradycje wojskowe w rodzinie, utrwalone udziałem starszych braci w walkach o niepodległą Polskę: gen. bryg. Czesław Młot-Fijałkowski (1892–1944), ppłk Stefan Fijałkowski (1899–1966) AK „Baca”, „Młotek” i rtm. Kajetan Fijałkowski (1915–1975) AK „Rafał”, zdecydowały o wybraniu podobnej drogi życia. Czterej bracia zostali odznaczeni wieloma odznaczeniami w tym każdy z nich otrzymał Order Virtuti Militari.

Był absolwentem Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. 4 sierpnia 1934 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1934 i 54. lokatą w korpusie oficerów kawalerii, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie^[2][1]. Na porucznika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 54. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[3]. W marcu 1939 pełnił służbę w macierzystym pułku na stanowisku dowódcy plutonu w szwadronie karabinów maszynowych^[4].

W czasie kampanii wrześniowej walczył w 103 Pułku Szwoleżerów należącym do Brygady Rezerwowej Kawalerii Wołkowysk^[5][1]. Internowany 24 listopada 1939 na terenie Litwy, uciekł z obozu i podczas próby przedostania się do Francji został aresztowany i osadzony w obozie w Kalwarii Suwalskiej skąd ponownie uciekł^[1]. Od grudnia 1941 wraz z żoną^[1] w szeregach ZWZ i Armii Krajowej. Skierowany do pracy konspiracyjnej jako szef łączności w obwodach biłgorajskim i sandomierskim^[1]. W nocy 7/10 lipca 1943^[1] został aresztowany i osadzony w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau^[1], a następnie w innych obozach.

W 1957 przeniósł się do Koszalina, gdzie pracował w Słowie Powszechnym i założycielem koszalińskiego oddziału Związku Literatów Polskich^[1]. Przeżycia obozowe mocno zaważyły na jego późniejszej twórczości naukowej i literackiej. Uzyskawszy w 1977 stopień doktora nauk humanistycznych (rozprawa: Hitlerowska polityka wobec jeńców wojennych na Pomorzu Zachodnim 1939-1945, promotor: Czesław Łuczak) wiele lat poświęcił pracy badawczej. Efektem są m.in. publikacje dotyczące okresu wojennego – Powrót z tamtego brzegu, Powilcze czy Losy jeńców wojennych na Pomorzu Zachodnim i Meklemburgii 1939-1945, a także historii Pomorza – Święty Otton z Bambergu czy Mury Drahimia.

Zajmując się dziejami Pomorza, początkowo niejako przy okazji, zafascynowany słowiańską przeszłością tego obszaru, podjął wątki religijno-kulturowe, co zaowocowało wieloma książkami z legendami i podaniami. Jego zbiory legend doczekały się kilkunastu wydań. Wróżba Swantewita, Szczęście pod jaskółczym gniazdem, Legendy koszalińskiego grodu, Legendy znad drawskich jezior czy też Legendy ze słowińskiej checzy – wciąż cieszą się dużą poczytnością wśród małych czytelników.

• Powilcze – opowiadania z czasów wojny i okupacji
• Morze szumi jak dawniej – opowiadania dla młodzieży i dzieci
• Pieśń Swantibora – zbiór baśni, podań i legend Pomorza Zachodniego
• Legendy koszalińskiego grodu – ludowe podania o grodzie i mieście Koszalinie
• Legendy znad drawskich jezior – ludowe podania z obszaru Poj. Drawskiego
• Legendy ze słowińskiej checzy – ludowe podania z krainy Słowińców
• Wróżby Swantewita – wybór baśni, podań i legend Pomorza Środkowego

Żonaty z Zofią z d. Łuciejko pseud. „Magdalena”. Mieli dzieci: Anna (ur. 1946), Zbigniew (ur. 1949), Czesław (ur. 1953)^[1].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari^[1]
• Krzyż Walecznych^[1]
• Krzyż Armii Krajowej^[1]

Jego imieniem nazwano ulicę w Koszalinie^[1]

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 9 Pułk Strzelców Konnych im. gen. Kazimierza Pułaskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1999, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Latarnia morska. O Gracjanie Bojarze-Fijałkowskim
• Bogusław Polak (red.): Konspiracja 1939–1945, część 1 (redakcja naukowa Bogusław Polak). T. V. Koszalin: Wydaw. Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.