Gatún

Jezioro Gatún

Statki przepływające przez jezioro Gatún
Położenie
Państwo	Panama
Wysokość lustra	26 m n.p.m.
Wyspy	Isla Barro Colorado, Isla Gatun, Isla Falta Calzado, Isla Tres Perros
Morfometria
Powierzchnia	425 km²
Hydrologia
Rodzaj jeziora	sztuczne
Położenie na mapie Panamy Jezioro Gatún
9°11′N 79°53′W/9,183333 -79,883333
Multimedia w Wikimedia Commons

Gatún – sztuczne jezioro w środkowej Panamie. Znajduje się na wysokości 26 m n.p.m., powierzchnia jeziora wynosi 425 km². Powstało w latach 1907-1913 poprzez budowę tamy Gatún i spiętrzenie wód rzeki Chagres^[1] Przez to jezioro przechodzi odcinek Kanału Panamskiego. Przez kilkadziesiąt lat było największym sztucznym jeziorem na świecie^[2]

Jezioro jest głównym źródłem wody dla śluz umożliwiających przejście statków przez Kanał Panamski. Jego nazwa wywodzi się od formacji geologicznej zwanej Gatún, która przypuszczalnie jest pozostałością krateru uderzeniowego.

Jezioro powstało w wyniku budowy tamy Gatún na rzece Chagres^[3], około 10 km od jej ujścia do Morza Karaibskiego. Pod względem geograficznym zbiornik znajduje się w dolinie rzeki, którą otaczają rozległe wzgórza tworzące naturalną barierę. Wraz z powstaniem tamy zalana została cała dolina, pierwotnie porośnięta m.in. drzewami mahoniowymi. Do dziś po jeziorze pływają ich spróchniałe pnie, które stanowią zagrożenie dla mniejszych statków przemieszczających się przez kanał^[4].

Wraz z zalaniem doliny wiele szczytów wzgórz przemieniło się w wyspy. Największą i najlepiej znaną jest Barro Colorado Island, na której znajduje się Smithsonian Tropical Research Institute^[5].

Jezioro rozciąga się na długości 32,7 km i jest główną częścią kanału panamskiego. Dokładnie wytyczona trasa przebiega wokół znajdujących się na nim wysp. Barki i jachty mogą korzystać z niewielkiego „skrótu” płynąć między wyspami i dzięki temu szybciej je pokonać. Jezioro stanowi też ważny rezerwuar wody wykorzystywanej przez śluzy kanału. Ponieważ każdego roku przepływa przez niego 14 000 statków, a podczas jednego tranzytu z jeziora w stronę morza przesuwanych jest 202,000 m3 wody, to zapotrzebowanie na nią jest bardzo duże. Z uwagi na to, że opady deszczu występują w Panamie sezonowo, to dzięki wodzie z jeziora kanał może funkcjonować także w porze suchej^[6].

Jednakże znaczna wycinka drzew tropikalnych wokół zbiornika, które wchłaniały wodę deszczową i stopniowo przekazywały ją do jeziora, spowodowała, że zmniejszył się obszar z którego ona pochodziła. Doprowadziło to do spadku poziomu wody w porze suchej, co jest tym większym problemem, ponieważ ruch statków na kanale wzrasta, a co za tym idzie zapotrzebowanie na wodę również^[4].