Bloch MB.131

Bloch MB.131

Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Société des Avions Marcel Bloch
Typ	samolot bombowy i rozpoznawczy
Konstrukcja	dwusilnikowy dolnopłat o konstrukcji metalowej, podwozie – chowane w locie
Załoga	5
Historia
Data oblotu	16 sierpnia 1936
Lata produkcji	1937 – 1939
Wycofanie ze służby	1944
Liczba egz.	143 (MB.131)
Dane techniczne
Napęd	2 silniki Gnome - Rhone 14N-10/11
Moc	870 KM (każdy)
Wymiary
Rozpiętość	20,27 m
Długość	17,85 m
Wysokość	4,09 m
Powierzchnia nośna	52,00 m²
Masa
Własna	4 690 kg
Startowa	6 500 kg (normalna) 8 600 kg (maksymalna)
Osiągi
Prędkość maks.	385 km/h
Pułap	7 250 m
Zasięg	890 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
3 karabiny maszynowe MAC 1934 kal. 7,5 mm (umieszczone: 1 – w oszklonym dziobie, 2 – stanowisku pod kadłubem, 3 – w ruchomej wieżyczce na grzbiecie) 800 kg bomb
Użytkownicy
Francja, Francja Vichy, Niemcy
Multimedia w Wikimedia Commons

Bloch MB.131 – francuski samolot bombowy i rozpoznawczy z okresu II wojny światowej produkcji zakładów lotniczych Marcel Bloch.

W sierpniu 1933 roku francuskie lotnictwo zwróciło się do wytwórni lotniczych o zaprojektowanie nowego wielozadaniowego bombowca, który równocześnie mógłby spełniać role samolotu rozpoznawczego, a nawet myśliwskiego eskortującego cięższe bombowce^[1]. Miał to być samolot kategorii M4, oznaczającej czteromiejscowy samolot wielozadaniowy (M od Multiplace de Combat), w październiku 1933 roku zastąpionej przez kategorię BCR (bombardement, combat, renseignement – bombardujący, bojowy, rozpoznawczy)^[2]. Jednym z opracowanych w odpowiedzi na te założenia samolotów był Bloch MB.130 wytwórni Société des Avions Marcel Bloch, poza tym konkurowały z nim samoloty Amiot 144, Potez 541, Breguet 460 i Farman 420^[3]. Samolot w pierwszej wersji MB.130A, nazwany „Guynemer”, został oblatany 8 czerwca 1934 roku w Villacoublay^[2]. Stanowił całkowicie metalowy dwusilnikowy dolnopłat, początkowo ze stałym podwoziem w masywnych owiewkach obejmujących również golenie pod gondolami silnikowymi^[4]. MB.130 był podobny do cięższego bombowca MB.210 i miał typowe cechy dla francuskich bombowców z przełomu lat 20. i 30., z kanciastym mało aerodynamicznym kadłubem o prostokątnym przekroju, z bogatym oszkleniem i wystającymi wieżyczkami^[2]. Napęd stanowiły silniki gwiazdowe Gnome-Rhône 14 Kdrs o mocy 760 KM^[1]. 3 kwietnia 1935 roku oblatano przebudowany prototyp oznaczony MB.130B, z podwoziem wciąganym w locie i silnikami GR 14 Kirs/Kjrs o mocy 870 KM^[2]. W październiku 1935 roku lotnictwo francuskie wyraziło zamiar zamówienia 40 samolotów tego typu^[2]. Mimo to, lotnictwo wkrótce doszło do wniosku, że konstrukcje powstałe według wymagań na wielozadaniowy samolot są przestarzałe i mają zbyt słabe osiągi, w następstwie czego zawiesiło zamówienie, a wytwórnia Bloch podjęła z własnej inicjatywy prace nad nowym samolotem, tym razem specjalizowanym jako rozpoznawczo-bombowy^[1][5]. Prototyp MB.130, ze znakami cywilnymi F-AKHS, uległ zniszczeniu w wypadku w 1937 roku^[2].

Nowy samolot oznaczony jako MB.131 zachował jedynie ogólny układ poprzednika, jako dwusilnikowego dolnopłata, natomiast oprócz tego był w zasadzie nową konstrukcją^[5]. Wyróżniał się opływowym wydłużonym kadłubem ze stanowiskiem strzeleckim w zaokrąglonym przodzie i z gładkim poszyciem, mocowanym spłaszczonymi nitami, lepszym z punktu widzenia aerodynamiki^[5]. Pierwszy prototyp MB.131-01 został oblatany 12 sierpnia 1936 roku^[5]. Początkowo samolot był czteromiejscowy (kategorii RB4 – czteromiejscowy rozpoznawczo-bombowy)^[2]. Testy samolotu rozpoczęto w grudniu^[6]. Lotnictwo jeszcze w 1936 roku zamówiło pierwszą serię, zastępując pierwotne zamówienie na 40 sztuk MB.130^[2].

Podczas prób w locie wykazywał on sporo braków, które wyeliminowano w nowym prototypie, który został oblatany 5 maja 1937 roku. Załogę powiększono w nim do pięciu osób (RB5), przesunięto wieżę grzbietową i dodano dolną wysuwaną wieżę^[2]. Silniki GR 14 Kirs/Kjrs 870 KM zostały następnie zastąpione przez ulepszone Gnome-Rhône 14N 10/11 o tej samej mocy^[6]. Podczas badań pierwszego samolotu seryjnego okazało się jednak, że skomplikowanie i masa wysuwanej wieży nie kompensują zalet zmniejszenia oporu aerodynamicznego i na samolotach seryjnych zastąpiono ją przez płytką stałą gondolę z karabinem maszynowym^[6]. W latach 1936–1937 w ramach pięciu kontraktów zamówiono 142 MB.131, początkowo także w wersji MB.132, która ostatecznie nie trafiła do produkcji^[2]. Produkcję seryjną tego samolotu rozpoczęto jeszcze w tym samym roku i trwała ona do 1939 roku. Łącznie w tym okresie zbudowano 143 samoloty MB.131 (łącznie z dwoma prototypami i prototypem MB.133)^[2].

Pierwsza seria 13 samolotów została wykonana jako czteromiejscowy rozpoznawczy MB.131 R4 (nry 3–15), a dalsze pięć jako szkolny MB.131 Ins (skrót od instruction) z podwójnymi sterownicami (nry 16–20)^[2]. Również drugi prototyp został doprowadzony do standardu MB.131 Ins i przekazany lotnictwu^[2]. Od samolotu nr 21 produkowano docelową wersję bombowo-rozpoznawczą, lecz w wariancie czteromiejscowym MB.131 RB4^[2].

Wersja MB.132 była przewidywana do zamówienia, z silnikami gwiazdowymi Hispano-Suiza 14 Aa o mocy 940 KM^[2]. Z powodu niedopracowania silników, prototyp nie został zbudowany, a zamówienia przeniesiono na wersję seryjną MB.131^[2].

Prototyp MB.133 również był wyposażony w silniki Hispano-Suiza 14 Aa, a nadto miał podwójne usterzenie pionowe. Niedopracowanie silników opóźniło oblot maszyny, do którego doszło 1 października 1937 roku^[2]. Prędkość maksymalna wynosiła 435 km/h, lecz w tym czasie nie była to już wartość wystarczająca i samolot nie został skierowany do produkcji, a prototyp przebudowano na MB.131^[2].

Samoloty Bloch MB.131 do francuskich jednostek lotniczych zaczęto dostarczać w czerwcu 1938 roku a ostatnie z nich dostarczono we wrześniu 1939 roku. Ogółem używały je grupy (dywizjony): GR I/14, GR II/14, GR I/21, GR II/22, GR I/35, GR I/36, GR II/36, GR I/55, GR II/55 i GR I/61 (druga liczba oznaczała pułk lotniczy)^[2]. W chwili wybuchu II wojny światowej znajdowały się na uzbrojeniu w siedmiu dywizjonów rozpoznawczych, po 13 samolotów^[7]. Jeden znajdował się na terenie Afryki Północnej.

Po wybuchu II wojny światowej samoloty tego typu dokonywały lotów rozpoznawczych na teren Niemiec, w czasie których ponosiły jednak spore straty. Okazało się, że osiągi samolotów, chociaż uznawanych za nowoczesne, są już niewystarczające do uniknięcia niemieckich myśliwców Messerschmitt Bf 109^[2]. 9 września 1939 roku został zestrzelony pierwszy MB.131 (nr 92), a drugi uszkodzony lądował przymusowo, oba z dywizjonu GAR 14^[8]. 17 września został zestrzelony kolejny, z GR I/22 (nr 86)^[8]. Już od października 1939 roku samoloty MB.131 były więc wycofywane z jednostek bojowych i przesuwane do szkolnictwa^[2]. Dłużej zachowały je dywizjony GR I/36 i II/36^[2]. W chwili ataku niemieckiego 10 maja 1940 roku w dywizjonach rozpoznawczych znajdowało się 35 samolotów, a w jednostkach szkolnych 64^[2]. Po zawieszeniu broni we Francji znajdowały się 53 samoloty^[2]. Jedynie grupa rozpoznawcza stacjonująca w Afryce Północnej zachowała je w swoim składzie przez cały okres wojny.

Po upadku Francji samoloty Bloch MB.131 otrzymało lotnictwo rządu Vichy, gdzie użytkowano je w jednostka szkolnych do holowania celów lotniczych. Także w Luftwaffe zdobyczne samoloty użytkowano w tym samym celu.

Samolot Bloch MB.131 to dwusilnikowy dolnopłat o konstrukcji metalowej, podwozie chowane w locie, kabiny zakryte.

• Michael J.H. Taylor: Warplanes of the World 1918-1939. Nowy Jork: Charles Scribner's Sons, 1981, s. 134. ISBN 0-684-16984-3.
• MB 130-136. www.dassault-aviation.com. [dostęp 2011-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (fr.).
• Bartłomiej Belcarz: Polskie lotnictwo we Francji 1940. Sandomierz: Stratus, 2001. ISBN 83-916327-6-8.
• Jaroslav Schmid: Letadla 1939-45. Stíhací a bombardovací letadla Francie a Polska. Pilzno: Fraus, 2003. ISBN 80-7238-284-5. (cz.).
• Szymon Tetera. Działania lotnicze we wrześniu 1939 r. na Froncie Zachodnim. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr specjalny 5 (2/2009), 2009. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655. 
• MB.130 [online], Ugołok Nieba, 2017 [dostęp 2022-11-18]  (ros.).
• MB.131(134) [online], Ugołok Nieba, 2018 [dostęp 2022-11-18]  (ros.).