Benjamin Harrison

Ten artykuł dotyczy amerykańskiego prezydenta. Zobacz też: inne znaczenia słowa Harrison.

Benjamin Harrison

Prezydent Benjamin Harrison w 1896 roku
Data i miejsce urodzenia	20 sierpnia 1833 North Bend
Data i miejsce śmierci	13 marca 1901 Indianapolis
23. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 4 marca 1889 do 4 marca 1893
Przynależność polityczna	Partia Republikańska
Pierwsza dama	Caroline Scott, Mary Dimmick
Wiceprezydent	Levi Morton
Poprzednik	Grover Cleveland
Następca	Grover Cleveland
Multimedia w Wikimedia Commons

Benjamin Harrison (ur. 20 sierpnia 1833 w North Bend, zm. 13 marca 1901 w Indianapolis) – dwudziesty trzeci prezydent USA (1889-1893).

Benjamin Harrison urodził się 20 sierpnia 1833 w North Bend^[1]. Jego pradziadek, Benjamin senior był sygnatariuszem Deklaracji Niepodległości, dziadek, William Henry pełnił funkcję prezydenta Stanów Zjednoczonych w 1841 roku, a ojciec John Scott był kongresmanem^[1]. Matką Harrisona była druga żona Johna Scotta, Elizabeth Ramsey Irwin^[1]. Przyszły prezydent miał dziewięcioro rodzonego rodzeństwa i troje przyrodniego^[1].

Młody Benjamin chodził do szkoły publicznej, jednocześnie pobierając nauki od prywatnego nauczyciela^[1]. Następnie ukończył Farmer’s College w Cincinnati i studiował nauki prawne na Miami University w Ohio^[1]. Po ukończeniu studiów w 1852 roku, Harrison zaczął praktykować prawo, pracując w Cincinnati, a w 1854 roku przeniósł się do Indianapolis^[2].

W latach pięćdziesiątych ojciec Harrisona był członkiem Izby Reprezentantów z ramienia Partii Wigów i zniechęcał syna do kariery politycznej^[2]. Benjamin jednak wstąpił do nowo utworzonej Partii Republikańskiej i w 1857 został miejskim prokuratorem^[2]. Trzy lata później wybrano go do stanowego Sądu Najwyższego Indiany na stanowisko sprawozdawcy^[2].

Podczas wojny secesyjnej Harrison wstąpił do wojska w 1862 roku i został dowódcą ochotniczego pułku^[2]. 23 stycznia 1865 uzyskał stopień generała brygady^[2]. W 1872 roku proponowano mu kandydowanie na gubernatora Indiany, jednak część działaczy Partii Republikańskiej sprzeciwiła się tej propozycji^[3]. Oferta została ponowiona 4 lata później, jednak Harrisom ostatecznie przegrał z kandydatem Demokratów, Jamesem Douglasem Williamsem^[3]. W 1881 roku został wybrany do Senatu, gdzie zasiadał do 1887 roku, odrzucając w międzyczasie propozycję wejścia do rządu Garfielda^[3].

Na rok przed wyborami prezydenckimi, lider Partii Republikańskiej, James Blaine oświadczył, że nie będzie ubiegał się o nominację prezydencką^[4]. Dzięki jego osobistemu poparciu, Harrison uzyskał poparcie wymaganej większości na konwencji w Chicago^[4]. Kandydatem na wiceprezydenta został Levi Morton^[4]. W głosowaniu powszechnym zwyciężył, ubiegający się o reelekcję, Grover Cleveland, zdobywając niecałe 100 tysięcy głosów więcej od Harrisona^[4]. Jednak w Kolegium Elektorów Harrison uzyskał 233 głosy, wobec 168 głosów dla Clevelanda^[4].

Sekretarzem stanu w gabinecie Harrisona został James Blaine^[5]. Był zwolennikiem ekspansjonizmu i prekursorem neokolonializmu, popierał m.in. zajęcie Kanady i baz morskich na półkuli zachodniej^[6]. Głównymi obszarami zainteresowań Blaine’a były kraje Ameryki Łacińskiej, gdyż uważał je za obiecujące rynki^[7]. Z kolei prezydent planował zbudować bazy zaopatrzeniowe na wyspach Morza Karaibskiego^[7]. Aby osiągnąć te cele i wprowadzić w życie ideę panamerykanizmu, 18 listopada 1889 odbyła się w Waszyngtonie konferencja z udziałem państw Ameryki Łacińskiej^[7]. Blaine planował stworzyć unię celną i ograniczyć handel z Europą, aby obniżyć wpływy mocarstw europejskich na półkuli zachodniej^[7]. Większość postulatów amerykańskich została jednak zdecydowanie odrzucona, natomiast jednym z nielicznych sukcesów sekretarza stanu było powołanie Unii Panamerykańskiej^[8].

Na początku 1891 roku w Chile wybuchła wojna domowa, w której rebelianci sprzeciwiali się prezydenturze Josego Balmacedy’ego^[8]. Oficjalnie Stany Zjednoczone zachowywały neutralność, sprzedając broń obu stronom walczącym, jednak gdy przeciwnicy Balmacedy przypłynęli do San Diego, by nabyć broń, sekretarz marynarki Benjamin Tracy nakazał zatrzymać okręt i skonfiskować zakupioną broń^[8]. Wkrótce potem Departament Stanu odmówił mediacji pomiędzy stronami, co pogorszyło stosunki z opozycją chilijską, a prezydent Balmaceda został obalony latem 1889 roku^[9]. USA nie chciały uznać nowych władz, a stosunki pomiędzy oboma państwami jeszcze bardziej pogorszył incydent w Valparaíso, gdzie zginęło dwóch amerykańskich marynarzy^[9]. Ponieważ rząd Chile odmówił przeprowadzenia szczegółowego śledztwa, Harrison zagroził zerwaniem stosunków dyplomatycznych^[10]. Prezydent był zwolennikiem interwencji zbrojnej, a w opinii publicznej także panowały nastroje prowojenne^[10]. Na początku 1892 USA ponowiło żądanie od Chile przeprosin i wycofania oskarżeń^[10]. Ostatecznie rząd chilijski wystosował oficjalne przeprosiny i wypłacił 75 tysięcy dolarów odszkodowania^[10].

Za czasów prezydentury Harrisona wznowiono starania o aneksję Hawajów^[11]. Po śmierci króla Kalākaui, władzę przejęła księżniczka Lydia Liliʻuokalani, zwolenniczka monarchii^[11]. Planowała ona unieważnić Konstytucję Hawajów, zatem koła amerykańskich biznesmenów utworzyły 17-osobowy Klub Aneksjonistyczny^[11]. Na początku 1893 roku Klub dokonał zamachu stanu, tytułując się komitetem bezpieczeństwa narodowego i zniósł monarchię oraz utworzył rząd tymczasowy^[12]. Cała operacja była przeprowadzona po uzgodnieniach z posłem amerykańskim na Hawajach, a Stany Zjednoczone przysłały na wyspy swoje okręty wojenne^[12]. Królowa, ustępując pod liczebnym naciskiem wojsk amerykańskich, zwróciła się do Harrisona o pomoc^[12]. 14 lutego 1893 USA podpisały z tymczasowym rządem Hawajów układ o aneksji wysp^[13]. W układzie zakazano imigracji Chińczyków, a królowej i księżniczce przyznano dożywotnią rentę^[13]. Decyzja została przedłożona Senatowi, jednak tam zwlekano z podjęciem decyzji, zwłaszcza z uwagi na zbliżające się wybory prezydenckie^[13].

Pomimo aktywności prezydenta w obszarze polityki zagranicznej, pozostawał on bierny w polityce wewnętrznej^[14]. Zdaniem historyków nie podjął on działań zmierzających do polepszenia sytuacji robotników czy farmerów^[14]. Latem 1892 roku ponownie uzyskał nominację swojej partii w wyborach prezydenckich^[14]. Przegrał jednak z kandydatem Demokratów, byłym prezydentem, Groverem Clevelandem^[14].

Po zakończeniu prezydentury Harrison powrócił do Indianapolis, gdzie praktykował prawo^[14]. W 1899 roku był doradcą rządu wenezuelskiego w sporze granicznym z Gujaną Brytyjską^[14]. Wiosną 1901 roku zachorował na zapalenie płuc, w wyniku czego zmarł 13 marca w Indianapolis^[15].

Benjamin Harrison poznał swoją przyszłą żonę, Caroline Lavinie Scott w czasie studiów prawniczych^[1]. Ich ślub odbył się 20 października 1853 roku^[1]. Para miała dwoje dzieci, w tym córkę Mary^[2]. W 1892 roku Caroline Lavinie zmarła^[15]. Harrison ożenił się powtórnie pięć lat później, z wdową Mary Scott Lord Dimmnick, która była siostrzenicą pierwszej żony prezydenta^[15]. Para miała jedną córkę, Elizabeth^[15]. Po śmierci pierwszej żony prezydenta, obowiązki pierwszej damy, przejęła siostrzenica zmarłej żony, Mary Scott^[16].

• Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).
• Longin Pastusiak: Panie Białego Domu. Toruń: Adam Marszałek, 2012. ISBN 978-83-7780-322-6. (pol.).

• Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
• Benjamin Harrison. Biały Dom. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).