Anton Webern

Anton Webern

Anton Webern (Szczecin, październik 1912)
Imię i nazwisko	Anton Friedrich Wilhelm (von) Webern
Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1883 Wiedeń
Pochodzenie	austriackie
Data i miejsce śmierci	15 września 1945 Mittersill
Instrumenty	fortepian, wiolonczela
Gatunki	muzyka poważna, muzyka modernistyczna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor
Multimedia w Wikimedia Commons

Anton Friedrich Wilhelm (von) Webern (ur. 3 grudnia 1883 w Wiedniu, zm. 15 września 1945 w Mittersill)^[1][2] – austriacki kompozytor współczesny. Jedna z czołowych postaci drugiej szkoły wiedeńskiej.

Dzieciństwo spędził najpierw w Grazu, potem w Klagenfurt am Wörthersee. Otrzymał ogólne wykształcenie w lokalnym gimnazjum. Już w dzieciństwie zdradzał talenty muzyczne. Uczył się gry na fortepianie i wiolonczeli. W 1902 rozpoczął naukę na uniwersytecie wiedeńskim, gdzie studiował u Guido Adlera (muzykologię), Hermanna Graedenera(inne języki) (harmonię) i Karela Navrátila(inne języki) (kontrapunkt). W 1906 obronił doktorat z muzykologii i zakończył swoją edukację na uniwersytecie wiedeńskim. Równocześnie od 1904 studiował prywatnie kompozycję pod kierunkiem Arnolda Schönberga^[3][2]. Po 1906 rozpoczął karierę dyrygenta lokalnych orkiestr w Bad Ischl, Gdańsku, Szczecinie, Pradze i innych miastach. Równolegle do pracy dyrygenta komponował^[3].

Po I wojnie światowej wrócił do Wiednia by wraz z Schönbergiem i Bergiem założyć Towarzystwo Muzyczne, w którego pracach aktywnie uczestniczył przez następne lata. Jednocześnie współpracował z radiem wiedeńskim i pracował jako nauczyciel muzyki w Żydowskim Instytucie dla Niewidomych. Mieszkał i komponował w Mödling. W 1932 przeniósł się do Wiednia, a stamtąd do Maria Enzersdorf. Stale uczył prywatnie. Jego uczniami w różnym okresie byli m.in. Leopold Spinner(inne języki), Willi Reich(inne języki), Humphrey Searle i Karl Amadeus Hartmann^[4].

W 1934, po stłumieniu powstania Schützbundu, został oskarżony o działalność wywrotową i wyrzucony z radia. Po dokonaniu przez hitlerowców w 1938 anschlussu Austrii Webern został zupełnie wyłączony z publicznego życia muzycznego, a jego muzyka zakazana w Niemczech i Austrii, choć nadal wykonywano ją w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii^[5][2].

Anton Webern zginął 15 września 1945 roku w Mittersill w Austrii, pomyłkowo postrzelony przez Raymonda Norwooda Bella, kompanijnego kucharza, biorącego udział w akcji aresztowania zięcia kompozytora, Benno Mattela, byłego członka SS. Dziesięć lat później Bell zmarł z powodu ostrego alkoholizmu przypisywanego poczuciu winy za to, co się stało.^[6]

Będąc uczniem Arnolda Schönberga przejął jego koncepcje atonalności i dodekafonii oraz wraz z Albanem Bergiem rozwinął serializm jako jedną z najważniejszych technik kompozytorskich XX wieku. Był także prekursorem punktualizmu. W swej pracy kompozytorskiej skupił się na atonalnych pieśniach i muzyce kameralnej. Dorobek muzyczny Weberna, aczkolwiek bardzo skromny (sumaryczne trwanie opusowanych kompozycji wynosi trzy godziny, nieopusowanych i opusowanych łącznie – około sześciu godzin), był bardzo ważnym etapem rozwoju muzyki współczesnej. Utwory komponowane przez Weberna, niekiedy bardzo krótkie, charakteryzowały się przejrzystą fakturą muzyczną, skrajną geometrycznością oraz wielkim znaczeniem ciszy^[7][8] .

Spośród trzech „klasyków dodekafonii” Webern najbardziej oddalił się od tradycji. Najbardziej charakterystyczne cechy jego muzyki to^[9][8] :

1. aforystyczność (niektóre utwory trwają zaledwie kilkadziesiąt sekund, a najkrótsza Bagatela na kwartet smyczkowy op. 9 nr 3 trwa 23 sekundy)
2. bardzo przejrzyste brzmienie zapowiadające punktualizm, a wynikające z licznych pauz, upodobania do pojedynczych brzmień izolowanych i dynamiki piano
3. bardzo intensywne stosowanie kanonów, inwersji i raków, także w budowie serii, które niejednokrotnie są symetryczne

• Adam Walaciński: Webern Anton. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Kathryn Bailey Puffett: Webern, Anton Friedrich Wilhelm von. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. W. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
• Bogusław Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. T. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, s. 146–157. ISBN 83-08-01836-X.

• Anton Webern w bazie AllMusic (ang.)
• Anton Webern – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Dyskografia Anton Webern w bazie MusicBrainz (ang.)
• Anton Webern w bazie Discogs.com (ang.)
• Nuty Antona Weberna w bibliotece Polona