Étienne Dolet
Étienne Dolet (francuski polityk) | |
Pełne imię i nazwisko |
Étienne Dolet |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci |
Étienne Dolet (ur. 3 sierpnia 1509 w Orleanie, zm. 3 sierpnia 1546 w Maubert - Mutualité w Paryżu) – francuski uczony, tłumacz i drukarz. Określany mianem „pierwszego męczennika Renesansu”[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Étienne Dolet urodził się 3 sierpnia 1509 w Orleanie. Po zakończeniu studiów w Paryżu, Padwie i Wenecji powrócił do Francji i rozpoczął studia na uniwersytecie w Tuluzie, jednak wkrótce, za swoje kontrowersyjne zachowania i kłótliwy charakter, został stamtąd wygnany. Zamieszkał w Lyonie, gdzie wdał się w konflikt z malarzem o nazwisku Henri Guillot, którego ostatecznie zamordował. Doprowadziło to do jego uwięzienia. Po uzyskaniu królewskiego ułaskawienia, w 1538 założył własną drukarnię. Był wielokrotnie oskarżany o ateizm, za co dwukrotnie znalazł się w więzieniu. Po swojej ucieczce do Włoch, postanowił jednak powrócić do Lyonu, gdzie został ponownie aresztowany. W 1546 r., po oskarżeniu przez Wydział Teologiczny Sorbony o herezję, został skazany na śmierć poprzez spalenie na stosie[2]. Étienne Dolet wydał książki La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre i więcej. Po 2 dni od śmierci Piotra Fabera zmarł 3 sierpnia 1546 w Paryżu.
Poglądy
[edytuj | edytuj kod]Dolet wydał szereg kontrowersyjnych książek, z których wiele oskarżanych było o głoszenie herezji[3]. Potępiany był zarówno przez zwolenników Kościoła Katolickiego jak i przez Kalwina, opublikował jednak również wiele książek religijnych i wielokrotnie opowiadał się za odczytywaniem Pisma Świętego w językach narodowych[1].
Tłumaczenia
[edytuj | edytuj kod]Étienne Dolet, jako pierwszy, starał się sformułować zestaw zasad odnoszących się do przekładu[4][5]. W 1540 roku, w swoim traktacie La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre, opisał podstawowe zasady rządzące tłumaczeniami:
- Tłumacz powinien doskonale rozumieć treść przekładanego tekstu oraz intencje jego autora.
- Tłumacz powinien odznaczać się doskonałą znajomością języka, z którego przekłada, oraz równie doskonałą znajomością języka, na który tłumaczy.
- Tłumacz powinien unikać tłumaczenia "słowo w słowo", czyniąc to bowiem rujnuje znaczenie oryginału i piękno jego środków wyrazu.
- Tłumacz powinien stosować zwroty i wyrażenia znajdujące się w powszechnym użyciu.
- Poprzez dobór i kolejność słów efekt pracy tłumacza powinien odznaczać się odpowiednim "tonem".
La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre jest pierwszym traktatem o teorii translacji opublikowanym w europejskim języku narodowym[6].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Commentarii linguae latinae (2 tomy) - 1536,1538
- Dialogus de imitatione Ciceroniana – 1535
- La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre - 1540
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Étienne Dolet, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
- ↑ ETIENNE DOLET (1509-1546) - Online Information article about ETIENNE DOLET (1509-1546) [online], encyclopedia.jrank.org [dostęp 2017-02-10] (ang.).
- ↑ Stories of translators: Etienne Dolet, „Cultures Connection”, 1 czerwca 2015 [dostęp 2017-02-10] (ang.).
- ↑ Eugene Albert Nida , Toward a Science of Translating: With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, Brill Archive, 1964 [dostęp 2017-02-10] (ang.).
- ↑ Translation Theory [online], www.translationdirectory.com [dostęp 2017-02-10] .
- ↑ Theo Hermans , ETIENNE DOLET: The Way to Translate Well from One Language into Another [online], 7 stycznia 2013 [dostęp 2017-02-09] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- ISNI: 0000000109134599
- VIAF: 71390142
- LCCN: n80098459
- GND: 118680196
- LIBRIS: vs69d30d0m4bqj8
- BnF: 119003193
- SUDOC: 026833786
- SBN: MILV016969
- NKC: jn20011024090
- BNE: XX5469177
- NTA: 069879885
- BIBSYS: 90285532
- CiNii: DA05471230
- Open Library: OL6928317A, OL5303508A
- PLWABN: 9810673391505606
- NUKAT: n2003073716
- J9U: 987007260542805171
- PTBNP: 86740
- CANTIC: a11391807
- ΕΒΕ: 145146
- BLBNB: 000269474
- LIH: LNB:CLQj;=Bg