Walerij Brumel

Walerij Brumel

Валерий Брумель

Data i miejsce urodzenia	14 maja 1942 Razwiedki
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 2003 Moskwa
Wzrost	185 cm
Dorobek medalowy
Reprezentacja  ZSRR Igrzyska olimpijskie złoto Tokio 1964 lekkoatletyka (skok wzwyż) srebro Rzym 1960 lekkoatletyka (skok wzwyż) Mistrzostwa Europy złoto Belgrad 1962 skok wzwyż Uniwersjada złoto Sofia 1961 skok wzwyż złoto Porto Alegre 1963 skok wzwyż
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Walerij Nikołajewicz Brumel (ros. Валерий Николаевич Брумель; ur. 14 maja 1942 w Razwiedkach w rejonie tyndyńskim obwodu amurskiego, zm. 26 stycznia 2003 w Moskwie^[1]) – rosyjski lekkoatleta, skoczek wzwyż, startujący w barwach Związku Radzieckiego.

Rozpoczął uprawianie sportu w wieku 12 lat w Ługańsku. Mając 16 lat osiągnął 2 metry w skoku wzwyż. W 1959 trenował i studiował we Lwowie, będąc zatrudniony w zakładach przemysłu tłuszczowego^[2]. W 1960 poprawił rekord ZSRR wynikiem 2,17 i zakwalifikował się na igrzyska olimpijskie w 1960 w Rzymie. Zdobył na nich srebrny medal, przegrywając tylko ze swym kolegą z reprezentacji Robertem Szawłakadze (obaj osiągnęli wysokość 2,16, ale Szawłakadze w pierwszej, a Brumel w drugiej próbie)^[1].

W latach 1961–1963 Brumel sześciokrotnie poprawiał rekord świata doprowadzając go do wyniku 2,28 m. Wynik ten utrzymał się jako rekord aż do 1970^[3]. Zdobył tytuły mistrzowskie na mistrzostwach Europy w 1962 w Belgradzie^[4], uniwersjadzie w 1961 w Sofii i uniwersjadzie w 1963 w Porto Alegre^[5].

Ukoronowaniem dominacji Brumela w światowym skoku wzwyż było zdobycie przez niego złotego medalu na igrzyskach olimpijskich w 1964 w Tokio^[1].

Kariera Brumela został przerwana w 1965, kiedy uległ wypadkowi motocyklowemu (prowadziła trenująca sporty motocyklowe Tamara Golikowa, która podwoziła go do domu^[6]). W następstwie uderzenia o latarnię doznał bardzo poważnej kontuzji nogi. Liczono się z koniecznością amputacji, ale po siedmiu dużych i 25 mniejszych operacjach odzyskał w niej sprawność^[7]. Jedna noga była krótsza o kilka centymetrów. Pomógł mu w tym jednak prof. Gawriił Ilizarow i jego metoda wydłużania oraz korekcji kształtu kości kończyn aparatem własnej konstrukcji^[6][8]. Wrócił na skocznię, ale najlepszym jego wynikiem po wypadku było 2,15 w 1970.

Po zakończeniu kariery sportowej próbował swych sił jako autor książek z dziedziny literatury faktu. W powieści biograficznej opisał walkę o nogę i powrót do sportu. Napisał kilka powieści, dramatów i libretto do operetki^[8].

Twórczość Brumela:

• Nad płankoj jest wysota (1969), oryg. Над планкой есть высота Nad poprzeczką jest wysokość
• Wysota (1971), Высота Wysokość
• Nie izmieni siebie (1979), oryg. Не измени себе, przetłumaczona na siedem języków (wydanie polskie Pozostać sobą („Iskry” 1983, współaut. Aleksandr Łapszin, oprac. Michał Jagiełło)^[7][9])
• sztuki Doktor Nazarow (Доктор Назаров) (poświęcona postaci prof. G. Ilizarowa), Olimpijskaja komedia (Олимпийская комедия), Rew trybun (Рев трибун, pol. Ryk trybun), Не измени себе
• libretto do operetki Zołotaja karawella (Золотая каравелла, pol. Złota karawela), muzyka Rauf Hajiyev.

Został wyróżniony m.in.^[2][8]:

• Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy (1964)
• Medalem Za Pracowniczą Dzielność
• tytułem najlepszego sportowca świata w 1963
• trzykrotnie, w latach 1961–1963, tytułem najlepszego sportowca Europy w ankiecie PAP^[10][11]
• nagrodą sportową Helmsa i „Złotą Karawelą Kolumba”^[7]

Po wypadku w tym samym roku odeszła od niego żona Marina, pozostawiając go z maleńkim synem. W 1972 był krótko mężem Jeleny Pietuszkowej, z którą miał córkę Władę^[6]. Jego syn Wiktor także uprawiał skok wzwyż^[12]. Walerij Brumel zmarł w moskiewskim szpitalu im. Siergieja Botkina na szybko rozwijający się nowotwór złośliwy^[6].