Siarczany: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Siarczany(VI) przeniesiono do Siarczany nad przekierowaniem |
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Siarczany''' ([[nomenklatura chemii nieorganicznej|nazwa systematyczna]]: tetraoksydosiarczany(2−); w [[nomenklatura chemii nieorganicznej#System Stocka|systemie Stocka]]: siarczany(VI)) – [[sole]] lub [[estry]] [[kwas siarkowy|kwasu siarkowego]]. |
|||
{{Przekierowanie|Siarczany|[[Siarczany(IV)]]}} |
|||
'''Siarczany(VI)''' (nazwa półsystematyczna: '''siarczany''') – [[sole]] lub [[estry]] [[kwas siarkowy(VI)|kwasu siarkowego(VI)]] (siarkowego). |
|||
== Właściwości chemiczne == |
== Właściwości chemiczne == |
||
Jon siarczanowy to dwuujemny [[anion]] o [[wzór empiryczny|wzorze empirycznym]] {{chem|SO|4|2−}} i masie cząsteczkowej 96,06 [[Jednostka masy atomowej|u]]. Składa się z jednego centralnego [[atom]]u siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt czworościanu. Jon siarczanowy jest [[reszta kwasowa|resztą kwasową]] kwasu siarkowego. |
|||
Wiele siarczanów |
Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. [[siarczan wapnia]], [[siarczan strontu|strontu]], [[siarczan baru|baru]], [[siarczan ołowiu(II)|ołowiu(II)]], [[siarczan srebra|srebra]] i [[siarczan rtęci|rtęci(I)]]. |
||
== Zastosowania == |
== Zastosowania == |
||
Linia 16: | Linia 15: | ||
== Siarczany w [[mineralogia|mineralogii]] == |
== Siarczany w [[mineralogia|mineralogii]] == |
||
[[Minerał]]y tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami [[procesy hipergeniczne|procesów hipergenicznych]], zwłaszcza [[ewaporacja|ewaporacji]] wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów [[metale ciężkie|metali ciężkich]] tworzy się w strefie utleniania [[kruszce|kruszców]]. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany [[metale ciężkie|metali ciężkich]], odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w [[twardość minerałów|skali Mohsa]]. Znaczna ich część rozpuszcza się w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów [[metale|metali]] jedno i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. [[sód|Na |
[[Minerał]]y tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami [[procesy hipergeniczne|procesów hipergenicznych]], zwłaszcza [[ewaporacja|ewaporacji]] wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów [[metale ciężkie|metali ciężkich]] tworzy się w strefie utleniania [[kruszce|kruszców]]. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany [[metale ciężkie|metali ciężkich]], odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w [[twardość minerałów|skali Mohsa]]. Znaczna ich część rozpuszcza się w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów [[metale|metali]] jedno i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. [[sód|{{chem|Na|+}}]] i [[magnez|{{chem|Mg|2+}}]]. |
||
Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się [[metody termiczne|metod termicznych]] (DTA, TG, DTG), przydatne są także [[metody rentgenostrukturalne]] oraz [[spektroskopia w podczerwieni]]. |
Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się [[metody termiczne|metod termicznych]] (DTA, TG, DTG), przydatne są także [[metody rentgenostrukturalne]] oraz [[spektroskopia w podczerwieni]]. |
||
Linia 22: | Linia 21: | ||
Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów: |
Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów: |
||
* Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. |
* Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. [[matteucyt]] {{chem|NaHSO|4|·H|2|O}}, [[mercallit]] {{chem|KHSO|4}} |
||
* Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. |
* Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. [[anhydryt]] {{chem|CaSO|4}}, [[celestyn (minerał)|celestyn]] {{chem|SrSO|4}}, [[baryt]] {{chem|BaSO|4}} |
||
* Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. |
* Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. [[brochantyt]] {{chem|Cu|4|[(OH)|4|SO|4|]}}, [[jarosyt]] {{chem|KFe|3|[(OH)|6|(SO|4|)|2|]}} |
||
* Klasa 4. Siarczany uwodnione: np |
* Klasa 4. Siarczany uwodnione: np [[kizeryt]] {{chem|MgSO|4|·H|2|O}}, [[gips]] {{chem|CaSO|4|·2H|2|O}}, [[chalkantyt]] {{chem|CuSO|4|·5H|2|O}}, [[melanteryt]] {{chem|FeSO|4|·7H|2|O}} |
||
* Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. |
* Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. [[copiapit]] (Fe<sup>II</sup>,Mg)Fe{{su|b=4|p=III}}{{chem|[OH(SO|4|)|3|]|2|·20H|2|O}} |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
{{Siostrzane projekty |
|||
* [[siarczany(IV)]] |
|||
|commons = Category:Sulfates |
|||
|słownik = siarczan |
|||
}} |
|||
* [[siarczyny]] |
|||
[[Kategoria:Siarczany| ]] |
[[Kategoria:Siarczany| ]] |
Wersja z 23:08, 18 gru 2011
Siarczany (nazwa systematyczna: tetraoksydosiarczany(2−); w systemie Stocka: siarczany(VI)) – sole lub estry kwasu siarkowego.
Właściwości chemiczne
Jon siarczanowy to dwuujemny anion o wzorze empirycznym SO2−4 i masie cząsteczkowej 96,06 u. Składa się z jednego centralnego atomu siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt czworościanu. Jon siarczanowy jest resztą kwasową kwasu siarkowego.
Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. siarczan wapnia, strontu, baru, ołowiu(II), srebra i rtęci(I).
Zastosowania
Siarczany mają szerokie zastosowanie:
- siarczan wapnia (gips) jest powszechnie stosowanym materiałem budowlanym
- siarczan magnezu ma właściwości higroskopijne i jest wykorzystywany jako przemysłowy środek suszący
- siarczan miedzi stosuje się w galwanotechnice
- siarczan dimetylu – ester kwasu siarkowego i metanolu, silny czynnik metylujący, wykorzystywany w preparatyce organicznej
Siarczany w mineralogii
Minerały tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami procesów hipergenicznych, zwłaszcza ewaporacji wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów metali ciężkich tworzy się w strefie utleniania kruszców. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany metali ciężkich, odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w skali Mohsa. Znaczna ich część rozpuszcza się w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów metali jedno i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. Na+ i Mg2+. Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się metod termicznych (DTA, TG, DTG), przydatne są także metody rentgenostrukturalne oraz spektroskopia w podczerwieni.
Klasyfikacja
Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów:
- Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. matteucyt NaHSO4·H2O, mercallit KHSO4
- Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. anhydryt CaSO4, celestyn SrSO4, baryt BaSO4
- Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. brochantyt Cu4[(OH)4SO4], jarosyt KFe3[(OH)6(SO4)2]
- Klasa 4. Siarczany uwodnione: np kizeryt MgSO4·H2O, gips CaSO4·2H2O, chalkantyt CuSO4·5H2O, melanteryt FeSO4·7H2O
- Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. copiapit (FeII,Mg)FeIII4[OH(SO4)3]2·20H2O