Siarczany: Różnice pomiędzy wersjami

	Informacje w projektach siostrzanych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 23:08, 18 gru 2011

Siarczany (nazwa systematyczna: tetraoksydosiarczany(2−); w systemie Stocka: siarczany(VI)) – sole lub estry kwasu siarkowego.

Właściwości chemiczne

Jon siarczanowy to dwuujemny anion o wzorze empirycznym SO2−4 i masie cząsteczkowej 96,06 u. Składa się z jednego centralnego atomu siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt czworościanu. Jon siarczanowy jest resztą kwasową kwasu siarkowego.

Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. siarczan wapnia, strontu, baru, ołowiu(II), srebra i rtęci(I).

Zastosowania

Siarczany mają szerokie zastosowanie:

siarczan wapnia (gips) jest powszechnie stosowanym materiałem budowlanym
siarczan magnezu ma właściwości higroskopijne i jest wykorzystywany jako przemysłowy środek suszący
siarczan miedzi stosuje się w galwanotechnice

siarczan dimetylu – ester kwasu siarkowego i metanolu, silny czynnik metylujący, wykorzystywany w preparatyce organicznej

Siarczany w mineralogii

Minerały tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach utleniających. Przeważnie są produktami procesów hipergenicznych, zwłaszcza ewaporacji wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów metali ciężkich tworzy się w strefie utleniania kruszców. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany metali ciężkich, odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w skali Mohsa. Znaczna ich część rozpuszcza się w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów metali jedno i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. Na⁺ i Mg²⁺. Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się metod termicznych (DTA, TG, DTG), przydatne są także metody rentgenostrukturalne oraz spektroskopia w podczerwieni.

Klasyfikacja

Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów:

Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. matteucyt NaHSO₄·H₂O, mercallit KHSO₄
Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. anhydryt CaSO₄, celestyn SrSO₄, baryt BaSO₄
Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. brochantyt Cu₄[(OH)₄SO₄], jarosyt KFe₃[(OH)₆(SO₄)₂]
Klasa 4. Siarczany uwodnione: np kizeryt MgSO₄·H₂O, gips CaSO₄·2H₂O, chalkantyt CuSO₄·5H₂O, melanteryt FeSO₄·7H₂O
Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. copiapit (Fe^II,Mg)FeIII4[OH(SO₄)₃]₂·20H₂O

Zobacz też

siarczyny

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+'''Siarczany''' ([[nomenklatura chemii nieorganicznej|nazwa systematyczna]]: tetraoksydosiarczany(2−); w [[nomenklatura chemii nieorganicznej#System Stocka|systemie Stocka]]: siarczany(VI)) – [[sole]] lub [[estry]] [[kwas siarkowy|kwasu siarkowego]].
-{{Przekierowanie|Siarczany|[[Siarczany(IV)]]}}
-'''Siarczany(VI)''' (nazwa półsystematyczna: '''siarczany''') – [[sole]] lub [[estry]] [[kwas siarkowy(VI)|kwasu siarkowego(VI)]] (siarkowego).
 == Właściwości chemiczne ==
-'''Jon siarczanowy(VI)''' to dwuujemny [[anion]] o [[wzór empiryczny|wzorze empirycznym]] [[siarka|S]][[tlen|O]]<sub>4</sub><sup>2−</sup> i masie cząsteczkowej 96,06 [[Jednostka masy atomowej|u]]; składa się z jednego centralnego [[atom]]u siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt czworościanu. Jon siarczanowy(VI) jest [[reszta kwasowa|resztą kwasową]] kwasu siarkowego(VI) (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>).
+Jon siarczanowy to dwuujemny [[anion]] o [[wzór empiryczny|wzorze empirycznym]] {{chem|SO|4|2−}} i masie cząsteczkowej 96,06 [[Jednostka masy atomowej|u]]. Składa się z jednego centralnego [[atom]]u siarki otoczonego przez cztery atomy tlenu, ma kształt czworościanu. Jon siarczanowy jest [[reszta kwasowa|resztą kwasową]] kwasu siarkowego.
-Wiele siarczanów(VI) jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. [[siarczan wapnia]], [[siarczan strontu|strontu]], [[siarczan baru|baru]], [[siarczan ołowiu(II)|ołowiu(II)]], [[siarczan srebra|srebra]] i [[siarczan rtęci|rtęci(I)]].
+Wiele siarczanów jest dobrze rozpuszczalnych w wodzie. Do wyjątków należą np. [[siarczan wapnia]], [[siarczan strontu|strontu]], [[siarczan baru|baru]], [[siarczan ołowiu(II)|ołowiu(II)]], [[siarczan srebra|srebra]] i [[siarczan rtęci|rtęci(I)]].
 == Zastosowania ==
@@ Linia 16: / Linia 15: @@
 == Siarczany w [[mineralogia|mineralogii]] ==
-[[Minerał]]y tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach  utleniających. Przeważnie są produktami [[procesy hipergeniczne|procesów hipergenicznych]], zwłaszcza [[ewaporacja|ewaporacji]] wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów [[metale ciężkie|metali ciężkich]] tworzy się w strefie utleniania [[kruszce|kruszców]]. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany [[metale ciężkie|metali ciężkich]], odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w [[twardość minerałów|skali Mohsa]]. Znaczna ich część rozpuszcza się w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów [[metale|metali]] jedno i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. [[sód|Na<sup>+</sup>]] i [[magnez|Mg<sup>2+</sup>]].
+[[Minerał]]y tworzące gromadę siarczanów powstają w niskich temperaturach w środowiskach  utleniających. Przeważnie są produktami [[procesy hipergeniczne|procesów hipergenicznych]], zwłaszcza [[ewaporacja|ewaporacji]] wód morskich i jeziornych. Wiele siarczanów [[metale ciężkie|metali ciężkich]] tworzy się w strefie utleniania [[kruszce|kruszców]]. Niektóre z nich jako produkty działalności hydrotermalnej powstają w niskich temperaturach. Przeważnie są bezbarwne, lecz niektóre z nich, zwłaszcza siarczany [[metale ciężkie|metali ciężkich]], odznaczają się żywym zabarwieniem. Przeważnie są przezroczyste. Cechuje je niewielka twardość, która w nielicznych tylko przypadkach osiąga 3,5 w [[twardość minerałów|skali Mohsa]]. Znaczna ich część rozpuszcza się w wodzie, dotyczy to szczególnie siarczanów [[metale|metali]] jedno i dwuwartościowych o małych promieniach jonowych np. [[sód|{{chem|Na|+}}]] i [[magnez|{{chem|Mg|2+}}]].
 Przy ich rozpoznawaniu najczęściej używa się [[metody termiczne|metod termicznych]] (DTA, TG, DTG), przydatne są także [[metody rentgenostrukturalne]] oraz [[spektroskopia w podczerwieni]].
@@ Linia 22: / Linia 21: @@
 Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się pięć klas siarczanów:
-* Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. ''[[matteucyt]] NaHSO<sub>4</sub>&nbsp;•&nbsp;H<sub>2</sub>O, [[mercallit]] KHSO<sub>4</sub>''
+* Klasa 1. Kwaśne siarczany: np. [[matteucyt]] {{chem|NaHSO|4|·H|2|O}}, [[mercallit]] {{chem|KHSO|4}}
-* Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. ''[[anhydryt]] CaSO<sub>4</sub>, [[celestyn (minerał)|celestyn]] SrSO<sub>4</sub>, [[baryt]] BaSO<sub>4</sub>''
+* Klasa 2. Siarczany bezwodne: np. [[anhydryt]] {{chem|CaSO|4}}, [[celestyn (minerał)|celestyn]] {{chem|SrSO|4}}, [[baryt]] {{chem|BaSO|4}}
-* Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. ''[[brochantyt]] Cu<sub>4</sub>[(OH)<sub>4</sub>SO<sub>4</sub>], [[jarosyt]] KFe<sub>3</sub>[(OH)<sub>6</sub>(SO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>]''
+* Klasa 3. Siarczany bezwodne zawierające inny anion: np. [[brochantyt]] {{chem|Cu|4|[(OH)|4|SO|4|]}}, [[jarosyt]] {{chem|KFe|3|[(OH)|6|(SO|4|)|2|]}}
-* Klasa 4. Siarczany uwodnione: np ''[[kizeryt]] MgSO<sub>4</sub>&nbsp;•&nbsp;H<sub>2</sub>O, [[Gips]] CaSO<sub>4</sub>&nbsp;•&nbsp;2H<sub>2</sub>O, [[chalkantyt]] CuSO<sub>4</sub>&nbsp;•&nbsp;5H<sub>2</sub>O, [[melanteryt]] FeSO<sub>4</sub>&nbsp;•&nbsp;7H<sub>2</sub>O''
+* Klasa 4. Siarczany uwodnione: np [[kizeryt]] {{chem|MgSO|4|·H|2|O}}, [[gips]] {{chem|CaSO|4|·2H|2|O}}, [[chalkantyt]] {{chem|CuSO|4|·5H|2|O}}, [[melanteryt]] {{chem|FeSO|4|·7H|2|O}}
-* Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. ''[[copiapit]] (Fe<sup>[II]</sup>,Mg)Fe<sub>4</sub><sup>[III]</sup>[OH(SO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>]<sub>2</sub>&nbsp;•&nbsp;20H<sub>2</sub>O''
+* Klasa 5. Siarczany uwodnione zawierające inny anion: np. [[copiapit]] (Fe<sup>II</sup>,Mg)Fe{{su|b=4|p=III}}{{chem|[OH(SO|4|)|3|]|2|·20H|2|O}}
 == Zobacz też ==
+{{Siostrzane projekty
-* [[siarczany(IV)]]
+ |commons = Category:Sulfates
+ |słownik = siarczan
+}}
+* [[siarczyny]]
 [[Kategoria:Siarczany| ]]