Indonezyjska Rewolucja Narodowa
| zimna wojna | |||
 Od górnego lewego rogu, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: królowa Holandii Juliana podpisuje Soevereiniteitsoverdracht (przekazanie suwerenności) Indonezji; wrak samochodu brygadiera Aubertina Waltera Sothern Mallaby, w którym zginął on 30 października 1945 r. podczas bitwy pod Surabają; wieś w pobliżu Bandung, gdzie podpalono wiele domów, po lewej stronie zdjęcia widocznych jest dwóch indonezyjskich żołnierzy; delegacje Indonezji i Holandii przybywające na wzgórze Linggarjati w celu podpisania porozumienia z Linggadjati; Padang na Sumatrze Zachodniej po operacji Kraai; Sukarno i Mohammad Hatta przed wygnaniem do Brastagi na Sumatrze Północnej | |||
| Czas |
17 sierpnia 1945 – 27 grudnia 1949 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
indonezyjskie dążenia niepodległościowe i dekolonizacyjne | ||
| Wynik |
holenderskie zwycięstwo militarne, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Indonezyjska rewolucja narodowa, czyli indonezyjska wojna o niepodległość – konflikt zbrojny i walka dyplomatyczna między Republiką Indonezji a imperium holenderskim oraz wewnętrzna rewolucja społeczna w okresie powojennym i postkolonialnym. Miała ona miejsce między ogłoszeniem niepodległości Indonezji w 1945 roku, a uznaniem przez Holandię niepodległości Indonezji pod koniec 1949 roku[3].
Podłoże
Na początku XX wieku tereny Indonezji stanowiły holenderską kolonię – Holenderskie Indie Wschodnie. Podczas II wojny światowej, między styczniem a marcem 1942 roku, prawie cały obszar Holenderskich Indii Wschodnich z głównymi ośrodkami na wyspach: Celebes, Borneo, Jawie i Sumatrze, został podbity przez Cesarstwo Japońskie[a]. Kolonialna administracja holenderska została zlikwidowana i zastąpiona przez okupacyjną administrację japońską, która jednak zyskała pewne poparcie wśród środowisk nacjonalistycznych z powodu deklarowanych haseł antyeuropejskich i przewidujących oddanie państw azjatyckich Azjatom[4]. W 1943 roku Japończycy zaczęli organizować z Indonezyjczyków kolaboracyjną Armię Obrony Ojczyzny, jako atrybut przyszłej państwowości[4]. W 1944 roku jednakże powstał z ugrupowań antyjapońskich Ruch Wolnej Indonezji, mający na celu stworzenie niepodległego państwa[5]. 1 czerwca 1945 roku założenia ruchu w postaci pięciu zasad sformułował przywódca Indonezyjskiej Partii Narodowej Sukarno[5].
Dwa dni po ogłoszeniu kapitulacji Japonii, 17 sierpnia 1945 roku Sukarno i Mohammad Hatta ogłosili niepodległość Republiki Indonezji na obszarze Holenderskich Indii Wschodnich, a 18 sierpnia zatwierdzono konstytucję republiki i wybrano Sukarno na prezydenta[5]. Działania te nie spotykały się ze sprzeciwem Japończyków, faktycznie nadal sprawujących administrację. Dopiero po formalnym podpisaniu kapitulacji Japonii, na początku września armia japońska na obszarze Indii Wschodnich skapitulowała, a tereny te przejęli od niej Australijczycy (Borneo i Celebes) i Brytyjczycy (Jawa i Sumatra)[5]. Zwrócili oni następnie tereny Indii Wschodnich Holandii, co doprowadziło jeszcze w 1945 roku do walk indonezyjsko-holenderskich[5].
Przebieg i próby rozwiązania konfliktu
Holandia angażowała w konflikt przede wszystkim marynarkę wojenną, która prowadziła działania przeciw portom oraz blokadowe w celu niedopuszczania dostaw broni i sprzętu[5]. Działania lądowe miały głównie charakter policyjny, realizowane przez pododdziały piechoty morskiej z jednostek desantowych[5].
W 1946 roku strony podjęły rokowania i w październiku tego roku miało miejsce zawieszenie broni. 15 listopada 1946 roku podpisano porozumienie w Linggadjati, na mocy którego Holandia uznała faktyczne władztwo Indonezji na wyspach: Sumatra, Java i Madura[5]. Porozumienie nie satysfakcjonowało jednak stron i było krótkotrwałe, po czym wznowiono walki. Między 21 lipca a 4 sierpnia 1947 roku Holandia przeprowadziła działania militarne na większą skalę[5].
19 stycznia 1948 roku zawarto rozejm na pokładzie amerykańskiego transportowca USS „Renville”[5]. Tym razem trwał on do grudnia tego roku. Między 18 grudnia a 28 stycznia 1949 roku Holandia ponownie przeprowadziła działania na dużą skalę, które w zasadzie przywróciły jej kontrolę nad Indiami Wschodnimi[5].
Mimo sukcesów militarnych, po II wojnie światowej zrozumienie na Zachodzie zyskała potrzeba dekolonizacji i Holandia była poddawana naciskom międzynarodowym na pokojowe rozwiązanie problemu kolonii. Powołano również Komisję ONZ do spraw Indonezji[5]. 24 grudnia 1948 roku Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych wezwała Holandię do przerwania działań wojennych[5]. W efekcie, 14 kwietnia 1949 roku Holandia podjęła rokowania w Dżakarcie, a 3 sierpnia nastąpiło ponowne zawieszenie broni[5].
23 sierpnia 1949 roku rozpoczęła się konferencja w Hadze poświęcona przyszłości Indonezji[5]. W jej efekcie 27 grudnia 1949 roku Holandią przekazała władzę nad kolonią nowo utworzonym Stanom Zjednoczonym Indonezji, które były połączone z nią unią[5]. Przy Holandii pozostała jedynie Nowa Gwinea Holenderska, zamieszkała przez Papuasów, której status miał być uregulowany w późniejszym terminie (o którą później toczyły się walki w latach 1961-62)[6].
Na początku 1950 roku holenderska administracja i wojsko zostały wycofane z Indonezji[5]. Już w sierpniu jednak Stany Zjednoczone Indonezji przekształcono w Republikę Indonezji, która od 1958 roku prowadziła politykę konfrontacyjną wobec Holandii[6].
Uwagi
- ↑ Podbite zostały przez Japończyków Holenderskie Indie Wschodnie z wyjątkiem południowej części Holenderskiej Nowej Gwinei (na podstawie mapy w: Stanisław Komornicki i in. Wojsko Polskie 1939-1945: barwa i broń, Warszawa: Interpress, 1984, II strona okładki)
Przypisy
- ↑ Indonesian War of Independence (in numbers), NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies [dostęp 2023-02-09].
- ↑ Woodburn S Kirby, War Against Japan, Volume 5: The Surrender of Japan, HMSO, 1969, s. 258.
- ↑ Theodore Friend, Indonesian destinies, Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 2003, ISBN 978-0-674-03735-9, OCLC 456280400 [dostęp 2021-01-17].
- ↑ a b Sobański 2007 ↓, s. 79.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Sobański 2007 ↓, s. 80.
- ↑ a b Sobański 2007 ↓, s. 80-86.