spojrzeć

wymowa:

IPA: [ˈspɔjʒɛt͡ɕ], AS: [spoi ̯žeć] ​^?/i

​^?/i

znaczenia:

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. spoglądać)

(1.1) książk. zwrócić wzrok na coś lub na kogoś, zerknąć, rzucić okiem

czasownik zwrotny dokonany spojrzeć się (ndk. spoglądać się)

(2.1) pot. spojrzeć (1.1)^[1]

odmiana:

(1.1) koniugacja VIIb

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		spojrzeć
czas przyszły prosty		spojrzę	spojrzysz	spojrzy	spojrzymy	spojrzycie	spojrzą
czas przeszły	m	spojrzałem	spojrzałeś	spojrzał	spojrzeliśmy	spojrzeliście	spojrzeli
	ż	spojrzałam	spojrzałaś	spojrzała	spojrzałyśmy	spojrzałyście	spojrzały
	n	spojrzałom	spojrzałoś	spojrzało
tryb rozkazujący		niech spojrzę	spójrz / spojrzyj	niech spojrzy	spójrzmy / spojrzyjmy	spójrzcie / spojrzyjcie	niech spojrzą
pozostałe formy czas zaprzeszły m spojrzałem był spojrzałeś był spojrzał był spojrzeliśmy byli spojrzeliście byli spojrzeli byli ż spojrzałam była spojrzałaś była spojrzała była spojrzałyśmy były spojrzałyście były spojrzały były n spojrzałom było spojrzałoś było spojrzało było forma bezosobowa czasu przeszłego spojrzano tryb przypuszczający m spojrzałbym, byłbym spojrzał spojrzałbyś, byłbyś spojrzał spojrzałby, byłby spojrzał spojrzelibyśmy, bylibyśmy spojrzeli spojrzelibyście, bylibyście spojrzeli spojrzeliby, byliby spojrzeli ż spojrzałabym, byłabym spojrzała spojrzałabyś, byłabyś spojrzała spojrzałaby, byłaby spojrzała spojrzałybyśmy, byłybyśmy spojrzały spojrzałybyście, byłybyście spojrzały spojrzałyby, byłyby spojrzały n spojrzałobym, byłobym spojrzało spojrzałobyś, byłobyś spojrzało spojrzałoby, byłoby spojrzało imiesłów przysłówkowy uprzedni spojrzawszy rzeczownik odczasownikowy spojrzenie, niespojrzenie

(2.1) koniugacja VIIb

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		spojrzeć się
czas przyszły prosty		spojrzę się	spojrzysz się	spojrzy się	spojrzymy się	spojrzycie się	spojrzą się
czas przeszły	m	spojrzałem się	spojrzałeś się	spojrzał się	spojrzeliśmy się	spojrzeliście się	spojrzeli się
	ż	spojrzałam się	spojrzałaś się	spojrzała się	spojrzałyśmy się	spojrzałyście się	spojrzały się
	n	spojrzałom się	spojrzałoś się	spojrzało się
tryb rozkazujący		niech się spojrzę	spójrz / spojrzyj się	niech się spojrzy	spójrzmy / spojrzyjmy się	spójrzcie / spojrzyjcie się	niech się spojrzą
pozostałe formy czas zaprzeszły m spojrzałem się był spojrzałeś się był spojrzał się był spojrzeliśmy się byli spojrzeliście się byli spojrzeli się byli ż spojrzałam się była spojrzałaś się była spojrzała się była spojrzałyśmy się były spojrzałyście się były spojrzały się były n spojrzałom się było spojrzałoś się było spojrzało się było forma bezosobowa czasu przeszłego spojrzano się tryb przypuszczający m spojrzałbym się, byłbym się spojrzał spojrzałbyś się, byłbyś się spojrzał spojrzałby się, byłby się spojrzał spojrzelibyśmy się, bylibyśmy się spojrzeli spojrzelibyście się, bylibyście się spojrzeli spojrzeliby się, byliby się spojrzeli ż spojrzałabym się, byłabym się spojrzała spojrzałabyś się, byłabyś się spojrzała spojrzałaby się, byłaby się spojrzała spojrzałybyśmy się, byłybyśmy się spojrzały spojrzałybyście się, byłybyście się spojrzały spojrzałyby się, byłyby się spojrzały n spojrzałobym się, byłobym się spojrzało spojrzałobyś się, byłobyś się spojrzało spojrzałoby się, byłoby się spojrzało imiesłów przysłówkowy uprzedni spojrzawszy się rzeczownik odczasownikowy spojrzenie się, niespojrzenie się

przykłady:

(1.1) Ależ on spojrzał na Justynę!

(1.1) […] z góry, poprzez szczyty drzew, zaglądały błękitne i białe kawałki obłoków, jakby ciekawe spojrzeć w tę głąb cienistą, […] w której spomiędzy trawy wykwitał blady nieśmiertelnik żółty, podnosiły się dzwonki liliowe albo śród mchu pąsowiały lśniące grona żurawin^[2].

(1.1) Ktoś zapukał do drzwi, więc spojrzałem w wizjer i zobaczyłem policjanta.

(1.1) Nam strzelać nie kazano. – Wstąpiłem na działo • I spójrzałem na pole; dwieście armat grzmiało^[3].

(1.1) Kiedy spojrzałem do karty, zorientowałem się, że trafiłem do restauracji wegetariańskiej.

(1.1) Przy muzyce łatwiej było wywołać w sobie to morze rzeczy, spojrzeć w słodką otchłań spraw nieznanych^[4].

(1.1) Ledwie tych słów domówiła, kiedy jakiś szelest ją przestraszył; z lękiem spojrzała ku oknu i cofnęła się do drzwi nasłuchując^[5].

(1.1) Spójrz, ta blizna to pamiątka po operacji.

składnia:

(1.1) spojrzeć na / w + B. • spojrzeć do + D. • spojrzeć ku + C.

kolokacje:

synonimy:

(1.1) popatrzeć, wejrzeć, zajrzeć, zerknąć

antonimy:

(1.1) odwrócić wzrok

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. spojrzenie n, spoglądanie n

związki frazeologiczne:

bać się spojrzeć w oczy • spojrzeć prawdzie w oczy • spojrzeć prosto w oczy

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) lay eyes (on), glance, have a glance (at), look (at)
• chiński standardowy: (1.1) 看 (kàn); (2.1) 看 (kàn)
• esperanto: (1.1) ekvidi, rigardi
• francuski: (1.1) piger, regarder, viser
• hiszpański: (1.1) mirar
• interlingua: (1.1) reguardar
• jidysz: (1.1) טאָן / געבן אַ קוק (ton / gebn a kuk)
• kataloński: (1.1) mirar
• niemiecki: (1.1) blicken, hinsehen, schauen
• rosyjski: (1.1) взглянуть (на), посмотреть (на)
• włoski: (1.1) guardare

źródła: