sphaera

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) kula, kulka (przedmiot)^[1]

(1.2) geom. sfera

(1.3) astr. sfera niebieska^[1], firmament

(1.4) piłka do gry

odmiana:

(1.1-4)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	sphaera	sphaerae
dopełniacz	sphaerae	sphaerārum
celownik	sphaerae	sphaerīs
biernik	sphaeram	sphaerās
ablatyw	sphaerā	sphaerīs
wołacz	sphaera	sphaerae

przykłady:

(1.2) …geometres non ita dicet: “In sphaera maximi orbes medii inter se dividuntur”, sed potius illo modo: “Non et sunt in sphaera maximi orbes, et ii non medii inter se dividuntur.”^[2] → …geometra nie powie następująco: „największe okręgi w sferze dzielą się nawzajem na połowy”, lecz raczej w ów sposób: „Nie ma w sferze największych okręgów, które by się ze sobą nie przecinały w połowie.”

(1.3) Nec vero eae stellae quae inerrantes vocantur non significant eandem mentem atque prudentiam. Quarum est cotidiana conveniens constansque conversio, nec habent aetherios cursus neque caelo inhaerentes, ut plerique dicunt physicae rationis ignari; (…) habent igitur suam sphaeram stellae inerrantes ab aetheria coniunctione secretam et liberam^[3]. → Co zaś dotyczy gwiazd zwanych stałymi, to i one przejawiają tę samą mądrość i roztropność. Dokonując zgodnie i nieprzerwanie codziennych obrotów, bynajmniej nie krążą one wraz z eterem ani nie są przymocowane do nieba, jak twierdzi wielu ludzi nieobeznanych z nauką przyrody. (…) Gwiazdy stałe więc mają swoją własną sferę, nie związaną z eterem, oddzieloną i niezależną odeń^[4].

składnia:

kolokacje:

(1.4) (cum) sphaera ludo → bawić się piłką

synonimy:

(1.1-4) spaera, łac. poklasyczna sphera

(1.1) globus

(1.4) follis, pila

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1-4) gr. σφαῖρα → piłka; sfera; kula

(1.1-4) źródłosłów dla wł. sfera, franc. sphère, hiszp. esfera, port. esfera, niem. Sphäre, ros. сфера, rum. sferă, pol. sfera

uwagi:

(1.1-4) alternatywne pisownie: spaera, łac. poklasyczna sphera

źródła: