ଉନ୍ମାଦ
| Delirium | |
|---|---|
| Acute confusional state | |
 Delirium is an acute disturbance of mental abilities | |
| ବିଭାଗ | Psychiatry, geriatrics |
| ଲକ୍ଷଣ | Changes in attention, activity, awareness, sleep patterns, ability to think[୧] |
| ଆକ୍ରାନ୍ତ ସମୟ | > 70 years old[୨] |
| ଅବଧି | 1 week[୧] |
| କାରଣ | Medical conditions, medications, substance intoxication, substance withdrawal[୨] |
| ବିପଦ କାରକ | Dementia, vision problems, hearing problems, alcoholism[୨] |
| ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ | Psychosis, dementia, acute stress disorder[୨][୧] |
| ଔଷଧ | Antipsychotics (haloperidol)[୨] |
| ଚିକିତ୍ସା | Treating underlying cause, good general care[୨][୩] |
| ପୁନଃପୌନିକ | 1 to 2% of people[୧] |
ଉନ୍ମାଦ ବା ଡେଲିରିୟମ୍ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Delirium) ଯାହା ଏକ ଅସ୍ତବ୍ୟସ୍ତ ଅବସ୍ଥା ବା ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବସ୍ଥା ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା ଓ ଏକ ମାନସିକ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ସ୍ତର ଯାହାକି ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବିକଶିତ ହୁଏ ଏବଂ ସମୟ ସହିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ | [୨] ଧ୍ୟାନ, କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ସଚେତନତା, ଶୟନ ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ଚିନ୍ତା କରିବା କ୍ଷମତାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ | [୧] ଆରମ୍ଭ ସାଧାରଣଃ କିଛି ଘଣ୍ଟାରୁ କିଛି ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତି ସେମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ମାନସିକ କାର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ | [୧] ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଏହି ଅବସ୍ଥା ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରାୟ ଏକ ସପ୍ତାହ ରହିଥାଏ, ଯଦିଓ ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କିଛି ସମସ୍ୟା ରହିପାରେ | [୧]
ରୋଗ, ଔଷଧ, ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟ କିମ୍ବା ନିଶା ପଦାର୍ଥର ଅପସାରଣଦ୍ୱାରା ଡେଲିରିୟମ୍ ହୋଇପାରେ | [୨] ପ୍ରାୟତଃ ଅନେକ କାରଣ ଯୋଗୁ ଏହା ହୋଇଥାଏ | [୨] ବିପଦ କାରକ ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଡିମେନ୍ସିଆ, ଦୃଷ୍ଟିହାନି, ଶ୍ରବଣହାନୀ ଏବଂ ମଦ୍ୟପାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।[୨] ଏହି ରୋଗକୁ କ୍ରିୟାଶୀଳ କରିବା ଔଷଧ ମଧ୍ୟରେ benzodiazepines, antihistamines, ଓପିଓଏଡ ଏବଂ ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ ଭୂମିକା ଥାଏ | [୨] ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସକ୍ରିୟକାରୀ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ସଂକ୍ରମଣ, ଯନ୍ତ୍ରଣା କିମ୍ବା ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ।[୨] ଏହାର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କାର୍ଯ୍ୟବିଧି ଅଦ୍ୟାବଧି ଅଜ୍ଞାତ ଅଛି । [୨]
ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ସାଧାରଣ ମାନସିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବୁଝିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ | [୨] ବ୍ୟକ୍ତିର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ (ଆନ୍ଦୋଳନ), ହ୍ରାସ (ବଶୀଭୂତ), କିମ୍ବା ଉଭୟର ମିଶ୍ରଣ ହୋଇପାରେ | [୪] ରୋଗ ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ହୁଏ ବା ଉଦାଶୀନତାକୁ ଦାୟୀ କରାଯାଏ | [୪] ସାଇକୋସିସ, ତୀବ୍ର ଚାପ ବେମାରୀ ଏବଂ ଡିମେନ୍ସିଆରୁ ପୃଥକ କରାଯିବା ଉଚିତ୍।[୧]
ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କାରଣ ଅନୁସାରେ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରବଣ ଯନ୍ତ୍ର, ଚଷମା, ପିଇବାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଶୟନ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଶାନ୍ତ ବାତାବରଣ ଓ ଏକ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଘଣ୍ଟା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଏ । ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ ଔଷଧ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ କିଛି ଉପକାର କରୁଥିବା ବୋଧ ହୁଏନାହିଁ ।[୫][୬] ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥିବା ରୋଗୀ ଏକ ସାଧାରଣ ଯତ୍ନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଉନ୍ନତି କରୁଥିବା ଲକ୍ଷ କରାଯାଏ । ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥିବା ରୋଗୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୪୦% ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି ।
ଡେଲିରିୟମ୍ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ପ୍ରାୟ ୧ରୁ ୨% ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ | [୧] ବୟସ୍କ ବୟସ୍କଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ପରେ କିମ୍ବା ଜରୁରୀକାଳୀନ ବିଭାଗ ପରିଦର୍ଶନ କରିବା ସମୟରେ ହାର ପ୍ରାୟ ୨୦% ଏବଂ ଇଣ୍ଟେନସିଭ କେୟାର ୟୁନିଟରେ ୯୦% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ।[୧] [୨] ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୨୦% ହାର ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ।[୧] ବୟସ ବଢ଼ିବା ସହିତ ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ସାଧାରଣ ହୁଏ, ୮୫ ବର୍ଷ ବୟସ ଉପରେ ଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୧୪% ପ୍ରଭାବିତ ହୁଅନ୍ତି ।[୧] ଅତିକମରେ ଏହି ରୋଗ ହିପୋକ୍ରେଟସ ଅମଳରୁ ପ୍ରାୟ ଖ୍ରୀ:ପୂ: ୪୦୦ରୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।[୭]
ଆଧାର
[ସମ୍ପାଦନା]- ↑ ୧.୦୦ ୧.୦୧ ୧.୦୨ ୧.୦୩ ୧.୦୪ ୧.୦୫ ୧.୦୬ ୧.୦୭ ୧.୦୮ ୧.୦୯ ୧.୧୦ ୧.୧୧ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (Fifth ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Association. 2013. p. 596-601. ISBN 9780890425596. OCLC 847226928.
- ↑ ୨.୦୦ ୨.୦୧ ୨.୦୨ ୨.୦୩ ୨.୦୪ ୨.୦୫ ୨.୦୬ ୨.୦୭ ୨.୦୮ ୨.୦୯ ୨.୧୦ ୨.୧୧ ୨.୧୨ ୨.୧୩ ୨.୧୪ Ramírez Echeverría, MdL; Paul, M (January 2020). "Delirium". PMID 29261982.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Siddiqi N, Harrison JK, Clegg A, Teale EA, Young J, Taylor J, Simpkins SA (March 2016). "Interventions for preventing delirium in hospitalised non-ICU patients" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 3: CD005563. doi:10.1002/14651858.CD005563.pub3. PMID 26967259. Open access repository
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ
<ref>ଚିହ୍ନ;Gle2003ନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ । - ↑ Neufeld KJ, Yue J, Robinson TN, Inouye SK, Needham DM (April 2016). "Antipsychotic Medication for Prevention and Treatment of Delirium in Hospitalized Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis". Journal of the American Geriatrics Society. 64 (4): 705–14. doi:10.1111/jgs.14076. PMC 4840067. PMID 27004732.
- ↑ Burry L, Mehta S, Perreault MM, Luxenberg JS, Siddiqi N, Hutton B, Fergusson DA, Bell C, Rose L (June 2018). "Antipsychotics for treatment of delirium in hospitalised non-ICU patients". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 6: CD005594. doi:10.1002/14651858.CD005594.pub3. PMC 6513380. PMID 29920656.
{{cite journal}}: Unknown parameter|displayauthors=ignored (|display-authors=suggested) (help) - ↑ Lindesay, James; Rockwood, Kenneth; Macdonald, Alastair (2002). Delirium in Old Age (in ଇଂରାଜୀ). Oxford University Press. p. 1. ISBN 978-0-19-263275-3.