Pèrla

Una pèrla es una concrecion calcària, mai sovent de color blanca, fabricada per unes molluscs bivalves (subretot las ustras perlièras). Quand un objècte irritant passa a l'interior del clòsc, l'animal reagís enrodant l'objècte d'un jaç de carbonat de calci CaCO₃ jos la forma d'aragonita o de calcita. Aquesta mèscka se nomena nacra.

Autrescòp sonque obtenguda per asard, las pèrles fan al començament del sègle XXI l'objècte d'una cultura que foguèt estudiada pels Japoneses al começament del sègle XX dins los ans 1970. Dempuèi, lo secret de lor tecnica s'espandiguèt dins totes los archipèls de l'ocean Pacific, e la Polinesia francesa n'es lo productor màger en 2010.

La nacra es un carbonat de calci cristallizat jos forma ortorombica (malhum parallelepipedic) formant de cristals d'aragonita. Aquestes cristals se forman sus un substrat de proteïnas e de sucres complèxes (4-6 %) que li conferís una granda soliditat. S'agís, de fach, d'una biomineralizacion, que pòt servir de mecanisme de defensa al respècte de l'intrusion d'un còrs estrangièr^[1].

La qualitat estetica de la pèrla depend de l'espessor de la nacra (mai importanta quand la pèrla es naturala) mas tanben de la regularitat de la cristallizacion. Sa coloracion es multifactoriala (per ex. espècia del mollusc, nutricion de l’ustra, composicion quimica dels minerals dissolguts dins l'aiga a l'entorn...).

Pendent la preïstòria, "de tombas escavadas del Paleolitic contenon caduna de centenas (veire de milièrs) de pèrlas e/o de coquilhas que serián corduradas suls vestits. Los exemples mai coneguts son aquesta de La Magdalena (Dordonha), de Grimaldi (Itàlia) e de Sungir (Russia). Aqueste site, un campament de plen aire dins l'estepa russa datat d'environ 32.000 ans, abritava la tomba d'un adult e, separada d'el, aquesta de dos enfants inumats ensems.^[2] Des milièrs de pèrlas ornavan los vestits dels tres individús."^[3]

Una pèrla coneguda  foguèt descobèrta dins d'escavacions d'Oumm al Qaïwaïn per la mission arqueologica francesa als Emirats arabis units^[4]. Se situava dins una tomba collectiva, empegada al crani d'un defunt que lo còrs avián estat desplaçat pendent d'inumacions ulterierioras. De datacions al carboni 14 la data de 5500 AbC^[5] La preséncia de pèrlas en contèxte funerari èra ja atestada dins la region del golf Persic e de l'ocean Indian^[6], mas jamai abans lo milèn V. A aquèsta epòca, las pèrlas èran mai sovent puasadas sus la lèbra superiora del mòrt; al milèn IV, èran puslèu plaçadas dins sa man^[7].

Las pèrlas son utilizadas per realizar de joièls dempuèi l'Antiquitat; èran nomenadas las larmas d'Afrodita. Las familhas romanas que n'avián los mejans crompavan a lors filhas una o doas pèrlas cada an, qu'ajan un colar complet a lor majoritat. Lo CIBJO^[8], reconéis quatre categorias de pèrlas: las pèrlas naturalas (fòrça raras), las pèrlas de cultura, las pèrlas compausadas, las pèrlas d'imitacion. A aquò s'apond las doas categorias d'aiga doça o d'aiga de mar.

La valor de las pèrlas es determinada per lor forma (simetria), lor brilhància, lor talha, lor color.

Las pèrlas son divisidas en uèit formas de basa: rondas, semirondas, boton, gota, ovala, pera, barròca, bagada.

La brilhància (o lustre de la pèrla) es lo critèri màger dels critèris per jutjar de la qualitat d'una pèrla, subretot pels joielièrs; mas mai la pèrla es grossa, mai se vend car. Las grossas pèrlas perfièchament redondas son fòrça raras, e fòrça cercadas per de colars demai rengs.

L'espessor de la nacra es un critèri determinant la qualitat d'una pèrla. La nacra se pòt considerar coma l'esséncia de la pèrla, que va li donar son lustre, sa color e sa durabilitat. Une nacre espessa permet a la pèrla de gardar durablament sa color e son aparéncia, al contrari la nacra fina que, quitament se pòt èsser fòrça bèla, aurà mai de mal a durar dins lo temps^[9].

La talha de las pèrlas depend fòrça de l'espècia produsent la pèrla. Per las pèrlas de Tahiti, lo govèrn de Polinesiá Francesa fixèt l'espessor minimala a 0,8 millimètre de nacra.

• Pèrla Regenta, crompada per Napoleon I;
• Pèrla Peregrina: pèrla ovala descobèrta al sègle XV dins lo Golf Persic, ofèrta per Felip II d'Espanha a Maria Tudor e per Richard Burton a Liz Taylor;
• Pèrla de Puerto: revelada al public en 2016, descobèrta dins un tridacne gigant a las Filipinas; mesura 67 cm de long, 30 cm de larg e pèsa 34 quilogramas.
• Perle d'Allah: descobèrta en 1934 a las Filipinas dins un tridacne, pesa 64 quilogramas e a un diamètre mejan de 24 cm;
• Arco Valley Pearl: 2301 grans (78 × 41 × 35 mm), de forma barròca, auriá estat ofèrta a Marco Polo per l'Emperaire de China.
• Pèrla d'Asia: 2300 grans (115 gramas);
• Reina de las Pèrlas: 109 grains, apartenent a la Corona de França, desaparegada en 1792;
• Crotz del Sud: assemblatge de nòus pèrlas en forma de crote, trobada en 1874 en Austràlia.

• Perlicultura

• (fr) Perles, une Histoire naturelle. Exposition au Muséum national d'Histoire naturelle de Paris, à la fois scientifique et esthétique ; elle présente notamment la perle Hope.