[go: up one dir, main page]
Hopp til innhald

Diomedea

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Diomedea
Kongealbatross Foto: JJ Harrison
Kongealbatross
Foto: JJ Harrison
Systematikk
Rike: Dyr Animalia
Rekkje: Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje: Virveldyr Vertebrata
Klasse: Fuglar Aves
Overorden: Aequornithes
Orden: Stormfuglar Procellariiformes
Familie: Albatrossfamilien Diomedeidae
Slekt: Diomedea
Linnaeus, 1758

Diomedea er ei biologisk slekt av dei største albatrossane. Namnet kjem frå den greske helten Diomedes, som etter legenda vart driven til Italia av ein storm og stranda med følgjesveinane sine som vart til fuglar.[1]

Skildring

[endre | endre wikiteksten]

Dette er ikkje berre dei største albatrossane, men òg blant dei største av alle flygande fuglar. Og dei har dei største vengespenna av alle fuglar, med eit gjennomsnitt på over 3 meter. Store vaksne hannar av desse artane kan overstige 11 kg i vekt,[2] og er likeså tung som ei stor svane.

Diomedea-albatrossane er hovudsakleg kvite i fjørdrakt som vaksne, og blir kvitare med alderen. Kongealbatross i alle aldrar og storleikar, eldre hannar av vandrealbatross er heilt kvite som funksjonsfriske, medan vaksne hoer og yngre eksemplar har mørke pennemerke på fjørkantane. Vanlegvis har ungfuglar meir mørkebrun farge. Den nyleg oppdaga og anerkjende arten Diomedea amsterdamensis held på den mørkebrune fjørdrakta av ungfuglar inn i vaksenlivet.

Dette er store sjøfuglar med ei sirkumpolar utbreiing i Sørishavet, og hekkar på isolerte øyar. Vandrealbatrossane hekkar på øyar rundt Sørishavet, frå Atlanterhavet, Sør-Georgia og Tristan da Cunha, til Indiahavet og sub-antarktiske øyar utanfor New Zealand. Kongealbatrossane hekkar berre på New Zealands sub-antarktiske øyar, med ein uvanleg koloni på Otago-halvøya på New Zealand.

Artsliste

[endre | endre wikiteksten]

Diomedea i rekkjefølgje etter IOC World Bird List V11.2, 2021,[3] med norske namn etter Norske navn på verdens fugler.[4]

Artsnamn Vitskapleg namn Status Populasjon År Trend Hekkeplassar Ref
Vandrealbatross Diomedea exulans VU 20 100 2006-2011 minkande Øyar i Sørishavet: Sør-Georgia, Kerguelen, Heard- og McDonaldøyane og på Macquarie Island [5]
Antipodealbatross Diomedea antipodensis EN 50 000 2016 minkande Aucklandøyane, Antipodeøyane og Campbelløyane [6]
Beltealbatross Diomedea amsterdamensis EN 170 2011 aukande Amsterdamøya i Indiahavet [7]
Tristanalbatross Diomedea dabbenena CR 3 400-4 800 2016 minkande Sør-Atlanteren: Goughøya, Tristan da Cunha, St Helena [8]
Kongealbatross Diomedea epomophora VU 27 200 2016 stabil Campbelløya, Aucklandøyane med fleire [9]
Svartvengalbatross Diomedea sanfordi EN 17 000 2008 minkande Chathamøyane aust for New Zealand [10]

Kolonnar i tabellen over:

Status er arten sin kategori i den globale raudlista til Verdas naturvernunion, IUCN
Populasjon er estimert storleik på bestand av kjønnsmodne individ, total populasjon er gjerne langt høgare fordi albatrossar startar hekking først når dei er 5-10 år gamle
Ref er peikar til faktaark om arten hos Birdlife International

Alternativ taksonomi hos EBird/Clements Checklist v2021[11] listar berre to artar i slekta. Kongealbatross, Diomedea epomophora, med to underartar og vandrealbatross, Diomedea exulans, med fem underartar.

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  • Gotch, A. F. (1995) [1979]. «Albatrosses, Fulmars, Shearwaters, and Petrels». Latin Names Explained. A Guide to the Scientific Classifications of Reptiles, Birds & Mammals. New York, NY: Facts on File. s. 190. ISBN 0 8160 3377 3. 
  • Haaramo, Mikko (2005): Mikko's Phylogeny Archive: Diomedeidae - albatrosses Arkivert 2006-09-27 ved Wayback Machine.. Version of 2005-11-15. Retrieved 2006-09-25.
  • Nunn, Gary B.; Cooper, John; Jouventin, Pierre; Robertson, Chris J. R. & Robertson Graham G. (1996): Evolutionary relationships among extant albatrosses (Procellariiformes: Diomedeidae) established from complete cytochrome-b gene sequences. Auk 113(4): 784-801. PDF fulltext Arkivert 2008-12-17 ved Wayback Machine.
  • Olson, Storrs L. (1985): Section X, H, 1. Diomedeidae. In: Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (eds.): Avian Biology 8: 208-210. Academic Press, New York.
  • Penhallurick, John & Wink, Michael (2004): Analysis of the taxonomy and nomenclature of the Procellariformes based on complete nucleotide sequences of the mitochondrial cytochrome b gene. Emu 104(2): 125-147. doi:10.1071/MU01060 (HTML abstract)
  • Rheindt, F. E. & Austin, J. (2005): Major analytical and conceptual shortcomings in a recent taxonomic revision of the Procellariiformes - A reply to Penhallurick and Wink (2004). Emu 105(2): 181-186. doi:10.1071/MU04039 PDF fulltext

Referansar

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ Gotch, A. F. (1995)
  2. ↑ Lindsey, Terence (30. september 2008). Albatrosses. Csiro Publishing. s. 9. ISBN 9780643094215. 
  3. ↑ Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2021. IOC World Bird List (v11.1). doi : 10.14344/IOC.ML.11.1 Henta 21. februar 2022
  4. ↑ Syvertsen, P. O., Bergan, M., Hansen, O. B., Kvam, H., Ree, V. & Syvertsen, Ø. 2020. Norske navn på verdens fugler. Norsk Ornitologisk Forening https://www.birdlife.no/fuglekunnskap/navn/
  5. ↑ BirdLife International (2022) Species factsheet: Diomedea exulans Henta 23. februar 2022
  6. ↑ BirdLife International (2022) Species factsheet: Diomedea antipodensis Henta 23. februar 2022
  7. ↑ BirdLife International (2022) Species factsheet: Diomedea amsterdamensis Henta 23. februar 2022
  8. ↑ BirdLife International (2022) Species factsheet: Diomedea dabbenena Henta 23. februar 2022
  9. ↑ BirdLife International (2022) Species factsheet: Diomedea epomophora Henta 23. februar 2022
  10. ↑ BirdLife International (2022) Species factsheet: Diomedea sanfordi Henta 23. februar 2022
  11. ↑ Schulenberg T.S.; M.J. Iliff; B.L. Sullivan; C.L. Wood; T. A. Fredericks; D. Roberson (august 2017), eBird/Clements Checklist v2017 (CSV), Cornell Lab of Ornithology, henta 23. februar 2022 
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Diomedea&oldid=3503639»