Åland

Åland (Fins: Ahvenanmaa) is een Finse regio met verregaande autonomie. Het grondgebied valt samen met de gelijknamige eilandengroep de Ålandseilanden in de monding van de Botnische Golf, halverwege Zweden en Finland. Het inwonertal bedraagt 28.355 (2011), de hoofdstad is Mariehamn.

• Mariehamn - De grootste stad van Åland en tevens hoofdstad van de eilandengroep.

Åland is onderverdeeld in 16 gemeenten, waaronder één stad: de hoofdstad Mariehamn:

• Eckerö
• Finström
• Geta
• Hammarland
• Jomala
• Lemland
• Lumparland
• Mariehamn
• Saltvik
• Sund
• Föglö
• Brändö
• Kumlinge
• Kökar
• Sottunga
• Vårdö

Åland is geheel Zweedstalig. De provincie is gedemilitariseerd en de bewoners hoeven niet te voldoen aan de Finse dienstplicht. Åland heeft een autonome regering en een eigen parlement en is lid van de Noordse Raad. Verder bezit Åland een eigen politiekorps, een eigen vlag, eigen kentekenplaten en geeft het eigen postzegels uit. Ålandse schepen varen niet onder Finse maar onder Ålandse vlag.

Åland heeft dezelfde tijdzone als Finland en verschilt één uur met Centraal-Europa (Nederland, België). Een oversteek van Zweden naar Åland duurt dus schijnbaar twee uur langer dan de reis van Åland naar Zweden.

De Ålandseilanden werden van Zweden uit bevolkt en fungeerden lange tijd als bruggenhoofd toen Finland deel ging uitmaken van het Zweedse rijk. Bestuurlijk werd de eilandengroep bij Finland ingedeeld, wat gevolgen zou hebben voor haar latere status.

Vanwege de militair strategische ligging had Åland te lijden van de oorlogen tussen Zweden en Rusland.

Toen Finland in 1917 onafhankelijk werd, brak een discussie over de toekomst van Åland uit. De meerderheid van de bewoners, volledig op Zweden georiënteerd, zocht aansluiting bij dat land. Finland wilde de archipel echter graag behouden. De kwestie werd voorgelegd aan de pas opgerichte Volkenbond, die in 1921 besliste dat de eilanden bij Finland mochten blijven, mits autonomie en behoud van de Zweedse cultuur gegarandeerd bleven. Ook werd de neutrale status verder vastgelegd.

• De Luchthaven van Mariehamn MHQ is de enige luchthaven op de eilanden. Er zijn dagelijkse vluchten naar Helsinki en Turku. Verder zijn er internationale vluchten naar Stockholm. De duur van de vluchten naar Helsinki is minder dan een uur, die naar Turku en Stockholm anderhalf uur. Door het tijdsverschil komt men bij een vlucht van Mariehamn naar Stockholm eerder aan dan men vertrekt. De luchthaven van Mariehamn ligt slechts 3 kilometer ten noorden van Mariehamn en er zijn goede (gratis) busverbindingen.

• Op het eiland Kumlinge is er nog een airstrip (ICAO: EFKG), die gebruikt kan worden voor kleine vliegtuigen. Er vliegen geen lijnvluchten op dit vliegveld, alleen chartervluchten.

Åland is een eilandengroep en dus alleen per boot vanuit Zweden of Finland met de auto te bereiken.

Zie hierboven!

De schepen van de Silja Line en Viking Line opereren vanuit Turku, Helsinki en Tallinn naar Mariehamn naar Stockholm en vice versa. Bovendien is er een veerdienst van Eckerö Linjen die vaart van Grisslehamn naar Eckerö. Doordat de laatstgenoemde lijn een veel kortere afstand hoeft te varen, is de overtocht beduidend goedkoper en sneller. Een nadeel is wel dat men verder over land moet reizen.

Er is een uitstekend onderhouden wegennet; het is goed mogelijk rond te reizen per auto, motor of fiets. Het netwerk van autobussen en veerponten maakt het ook mogelijk per openbaar vervoer te reizen.

De veerboten tussen de eilanden worden gesubsidieerd. Wie lokaal reist kan zeer goedkoop reizen. Voetgangers reizen gratis; het is ook mogelijk gratis een kano mee te nemen op een veerboot. Als men per auto in één keer doorreist zonder een overnachting te maken op een van de eilandgemeenten, vervalt de subsidie en is de overtocht véél duurder. Dit is bedoeld om de lokale economie te stimuleren. Let op: Veel veerboten varen maar een- tot driemaal per dag. Plan de oversteek dus zorgvuldig of neem het risico dat u urenlang op de veerstoep zult moeten wachten.

Doordat Åland een eilandenrijk is, is rondreizen per boot een interessante optie. Uiteraard kan met een eigen boot worden gereisd, maar er is ook veel te huur: zeekajaks, zeilboten en motorboten. Reserveer van te voren: het seizoen duurt kort en er is een kans dat er niets te huur is als je niet gereserveerd hebt.

Åland is bij uitstek geschikt voor vele soorten watersporten. Het is op vele plaatsen mogelijk om boten te huren en uiteraard kan men er ook met een eigen kajak, zeilboot of jacht rondreizen. Een aardige service is dat in de meeste haventjes gratis fietsen staan, die men kan gebruiken als men het eiland wil verkennen of bv. even een boodschapje wil doen in een winkeltje verderop.

Åland is zeer fietsvriendelijk: Er zijn goede fietspaden op het hoofdeiland, en op de kleinere eilanden is zo weinig gemotoriseerd verkeer dat er prima gefietst kan worden. En als er auto's rijden dan rijden ze vaak in clusters achter elkaar, vanwege de veerboten. Zodra zo'n rijtje voorbij is heeft de fietser de weg weer vrijwel voor zichzelf. Alle wegen zijn van prima kwaliteit.

Op Åland spreekt men Zweeds, daarnaast praten de meeste mensen ook zeer goed Engels. Veel mensen kunnen ook Fins spreken.

Het kasteel Kastelholm en de enkele kilometers daar vandaan gelegen Russische fortruïne Bomarsund, beiden gelegen in de gemeente Sund op het noordoosten van het hoofdeiland, zijn zeker een bezoek waard. Bij Bomarsund is een museum dat in 2022 nieuw gebouwd werd, en Kastelholm kan worden bezocht. Op het terrein van Kastelholm bevinden zich ook een openluchtmuseum en een gevangenismuseum.

• Het is op verschillende plaatsen mogelijk paarden te huren of paardrijlessen te volgen.
• Ook voor wandelaars zijn er veel mogelijkheden, in alle zwaartes. Er kunnen pittige klimwandelingen over rotsen gemaakt worden naar de hoogste toppen op het hoofdeiland, maar er zijn ook lichte en redelijk vlakke wandelingen mogelijk.
• Er zijn twee golfbanen.
• Het is mogelijk om op meerdere plaatsen verschillende soorten boten te huren.

Åland kent vele natuurgebieden, zowel op het hoofdeiland als in het scherengebied. Vooral voor vogelliefhebbers is er veel te zien.

Op Åland wordt de Euro gebruikt als betaalmiddel. In de hoofdstad Mariehamn zijn voldoende geldautomaten beschikbaar; op andere plaatsen moet meestal geld opgenomen worden in een bankgebouw. Betalen met PIN-pas is in veel winkels mogelijk. Betalen met creditcard is mogelijk in Mariehamn, maar niet in veel kleinere winkeltjes.

Buiten de hoofdstad, en zeker op de eilanden, zijn de winkels erg klein en hebben alleen het meest noodzakelijke. De winkels zijn het beste te vergelijken met campingwinkeltjes in Nederland. Als je toch iets wilt/moet hebben dat niet in zo'n winkel aanwezig is, dan kan dat besteld worden bij de winkeleigenaar. Deze reist namelijk regelmatig naar een grote stad (Mariehamn of Turku) en kan het bestelde artikel meenemen. Dat is ook de manier waarop de lokale bevolking dingen koopt.

Het prijsniveau ligt hoger dan dat in Nederland. Reken op anderhalfmaal zo hoog. Voordeel is wel dat er in Åland niet veel winkels zijn, zodat de verleiding niet te groot is om er veel te kopen.

De hoofdstad Mariehamn kent talloze restaurants. Ook in de meeste andere gemeenten en op de bewoonde eilanden zijn meestal wel een of twee restaurants te vinden. Vaak zijn deze in de havens gesitueerd, zodat het ook mogelijk is om er vanuit een boot gebruik van te maken.

Mariehamn kent een beperkt uitgaansleven.

Åland kent zo'n 15 hotels, waarvan het merendeel in Mariehamn. Er zijn mogelijkheden van Bed & Breakfast, en verspreid over heel Åland zijn duizenden huisjes te huur. Doordat het land erg dun bevolkt is, staan de huisjes vaak erg rustig en afgelegen. Er is ook een systeem van trekkershutten. Er zijn meerdere campings op het hoofdeiland. Op de kleinere eilanden zijn ook enkele - vaak zeer eenvoudige - campings: op Snäckö (Kumlinge) bevindt zich een onbemande camping; Op Kökar is een camping en ook op Vårdö is er een. De stadscamping in Mariehamn (Gröna udden) is het meest luxe maar ook relatief duur.

Anders dan in Zweden en het vasteland van Finland, geldt op Åland niet het allemansrecht: het recht dat men overal vrij mag kamperen behalve op particulier terrein. In Åland is in beginsel toestemming van de eigenaar nodig. Groepsmatig wildkamperen is er dus geen optie, maar individuen die wild kamperen - zeker op de eilanden - kunnen in de praktijk hun gang gaan zolang ze geen overlast geven.

Als men met een eigen boot rondreist, kan gebruikgemaakt worden van de eenvoudige faciliteiten die in de havens aanwezig zijn. Mariehamn heeft uiteraard uitgebreide faciliteiten; op de kleinere eilanden zijn de faciliteiten erg wisselend.

In de meeste gemeenten zijn alleen kleine basisschooltjes. Voor voortgezet onderwijs moet men in Mariehamn zijn. In Mariehamn is een hogeschool waar men studies kan volgen op het gebied van economie, zeevaart, verpleegkunde en horeca. Åland kent geen universiteit: Voor hoger onderwijs moet men naar Turku of elders in Finland of Zweden.

Åland kent erg weinig criminaliteit. Wel worden de eilanden zo nu en dan bezocht door groepen mensen vanuit met name de Baltische landen met minder goede bedoelingen.

Het enige ziekenhuis (Ålands Hälso och sjukvård) staat in Mariehamn. In Mariehamn zijn drie apotheken. Er is ook een kleine apotheek op het eiland Kumlinge.