Angelsassen

Angelsassen is en Sammelnaam för verscheden Stämmen vun de Germanen, de sik na 407 in den Loop vun dat 5. Johrhunnert in England ansiedelt hefft. Dormols hett sik dat Röömsche Riek ut Britannien torüch trocken. De Kelten, de in de Tied vun de röömsche Herrschop in Britannia romaniseert wurrn weern, dat weern de so nömmten Romano-Briten, sünd vun de Angelsassen an den Rand vun dat Eiland dreven wurrn. Hüdigendags leevt jem ehre Arven sünnerlich in Wales un in Cornwall.

De Stämm, de in dat Land infullen sünd, weern ut den Noordwesten vun Düütschland un de Nedderlannen (so de Angeln, de Sassen un mööglicherwiese de Fresen) un ut dat hüdige Däänmark (de Jüten) kamen.

De Sassen hefft sik in den Süden vun dat Land ansiedelt, de Jüten in den Süüdoosten (Kent) un de Angeln hefft de gröttsten Gemarken innahmen in de Midden un in'n Noorden vun't Land.

Na en Tied sünd en Reeg vun lüttjere Königrieken tostanne kamen, de elkeen gegen dat annere um de Herrschop strieden döen. Vunwegen en betere Översicht weert tomeist de seven wichtigsten tohopenfaat' unner den Naam vun de „Heptarchie“: Kent, Sussex, Wessex, Essex, Northumbria, East Anglia un Mercia.

An't Enne vun dat 6. Johrhunnert weer Kent dat mächtigste Riek. Paavst Gregor de Grote hett sik mit Hölpe vun Augustinus vun Canterbury dor achter klemmt, dat de germaanschen Stämm christlich wurrn sünd. So is in dat Johr 597 de König Ethelbert vun Kent bekehrt wurrn. Later keem Northumbria na baven. König Edwin hett sik 627 döpen laten. Dormols is York de Stohl vun en neet Bisdom un vun en Kathedraalschool wurrn.

Mit de Tied is denn Mercia de annern Rieken över ween unner König Ethelred vun Mercia. Unner düssen König, man noch mehr unner König Offa is Mercia en mächtig Riek ween. Offa is sünnerlich bekannt wurrn vunwegen den Grenzdamm, den he boot hett an de Grenz na Wales un dé Kelten ehre Gemarken hen: Offa sien Diek.

Na Offa kreeg dat Königriek Wessex de Overhand. König Egbert (802-839) is vun Mercia un Northumbria ankeken wurrn as Bretwalda. Dat weer de Naam för den Primus inter Pares un dor de würkliche Herrscher över ganz Britannien mit. Na em güng dat los un de Dänen (ok Wikingers oder Normannen nömmt) grepen de Insel an. To de Tied vun König Alfred den Groten hefft se al en groten Deel vun dat Land in jem ehre Hannen harrt. Alfred hett later de Dänen in de Slacht bi Edington (878) unner kregen un en Freden tostanne bröcht, wo Wessex goot bi wegkamen is, man de Noordoosten möss an de Dänen afgeven weern. Jem ehre Kuntreien hefft den den Naam vun den Danelag kregen.

Alfred siene Upfolgers, sien Söhn Edward de Öllere un den sien Söhn Athelstan hefft de Dänen unner to kriegen wußt un hefft jem ehre Macht utbreden konnt. Unner König Edgar (959-975) weer de Angelsassen ehr Riek baven up. De Angreep vun de Normannen hören dormols up un de Volksgruppen hefft sik unner'nanner vermengt.

An't Enne vun dat 10. Johrhunnert sund de Dänen wedder anfungen mit jem ehre Angreep. Toeerst konnen se för en Tiedlang mit dat so nömmte Danegeld vun England afholen weern, man 1016 is de Dänenkönig Knut de Grote ok König vun de Angelsassen wurrn. Na de Königen Harold I. un Hardeknut kreeg Wessex 1042 wedder de Böverhand unner König Edward den Bekenner. Later hett de Infloot bvun de Normannen tonahmen un 1066 hett Willem de Eroverer dat Land vun de Normandie ut för de Normannen innahmen.

Hüdigendags warrt „Angelsassen“ un sünnerlich dat Adjektiv „angelsassisch“ bruukt för allens, wat mit de Länner un Staaten tosamenhangt, wo Engelsch snackt warrt, besunners mit Grootbritannien un de USA un Kanada.

• Angelsassische Sprake