ویکی‌پدیا، آزادِ دانشنومه، جه
طالبان یا طالبون اتا نظامی و جهادی گروه هستنه که اسلام رادیکال اشش جه په‌رووی کانه و افغانستان دله درنه. سرد جنگ زمون، که جهادکَرون جمع بینه تا شوروی ِدَم ره افغانستان دله بَیرن، ات‌سری عرب ِملّائون و محلی جهادیون که افغانستان دله دَیینه، این گروه ره بساتنه. طالبان ره خله کشورون تروریست دونّه و این گروه ره ونه خشونت جه اشناسنّه. طالبان شه ره افغانستان اسلامی امارت نومنه. این گروه سال ۲۰۰۱ جه در جنگ کانده و دِ دوره قدرت ره بدست بَییته. اولین بار سال ۲۰۰۱ بی‌یه که ویشتر افغانستان ره بَییت بینه و حتا کابل ره اشغال هاکرد بینه ولی روز ۱۱ سپتامبر اتا تروریستی حمله ره آمریکا دله ترتیب هدانه که باعث بیّه ناتو افغانستان ره لشکرکشی هاکنه و طالبان ِمخالفون جه پشتی هاکنه. طالبان اون زمون جه شه جنگ ره دمباله هدانه و کوه-کوه دله جا خاردنه و چریکی جنگ و تروریستی حملات جه آمریکاییون و دولت ره حمله کاردنه و مردم ره کاشتنه. اونتی که حدس زنّه، وشون سال ۲۰۲۱ دله حدود ۷۵٬۰۰۰ جنگجو داشتنه و اینتی موفق بَیینه وقتی ناتویِ نیروها افغانستان ره ترک هاکردنه، سریعاً کشور ره اشغال هاکنن و تموم شهرون ره بَییرن. طالبان خله القاعده جه نزدیک روابط دارنه و وشون هِئی جه وفادارای دارنه.
افغانستان 
